Có phải công nghệ của con người không hướng tới steampunk vì chúng ta ghét sự phức tạp?

Nhắc đến khoa học viễn tưởng, hầu hết mọi người sẽ liên tưởng tới hai chủ đề chính là không gian và công nghệ, thế nhưng vẫn còn có một phong cách hoàn toàn trái ngược với những điều đó - steampunk, đó là một thế giới trên cao nơi con người không có công nghệ điện tử phức tạp như AI hay VR, thế nhưng những máy móc trong thế giới đó vẫn có những cơ cấu truyền động cơ học tráng lệ và tinh tế.

Thế giới được miêu tả bởi steampunk có thể hơi viển vông, nhưng nó không quá xa vời với chúng ta. Vào thế kỷ 18, các nhà chế tạo đồng hồ Châu Âu đã thiết kế và chế tạo ra nhiều bộ máy tự động chạy bằng kim đồng hồ.

Đôi khi Steampunk có liên hệ với thể loại cyberpunk, nhưng phong cách của steampunk thường khắc họa phiên bản vô thực của thời kỳ Victoria hay miền Tây nước Mỹ thế kỷ 19 trong một tương lai tiền tận thế, khi mà năng lượng hơi nước trở nên thiết yếu hay một ảo giới nơi con người chỉ mới sử dụng hơi nước. Steampunk thường có những chi tiết máy móc đi kèm với trang phục quý tộc thế kỷ 19.

Những cỗ máy kỳ diệu này đã sử dụng cấu trúc "đơn giản" khi so sánh với công nghệ của ngày nay, nó có thể mô phỏng chuyển động và tạo ra bản sao của các bức vẽ bằng tay của con người, hoặc có thể viết ra những câu hoặc vẽ vẽ ra các hình theo mẫu. Tuy nhiên, trong thế giới thực ngày nay, chúng ta có thể sử dụng bộ điều khiển khớp hay những cánh tay robot để mô phỏng mọi chuyển động của bàn tay con người với thiết kế cấu trúc rất đơn giản.

Cyberpunk thiên về trí tuệ nhân tạo còn Steampunk nhấn mạnh vào sự phát triển của công nghệ máy móc.

Thế giới steampunk được phát triển một cách phức tạp và vô cùng hấp dẫn, thế nhưng thế giới thực lại phát triển theo hướng ngược lại. Vấn đề nằm ở chỗ con người ngày càng muốn đơn giản hóa các bước thực hiện thay vì làm cho nó trở nên phức tạp hơn.

So với những người thợ đồng hồ của thế kỷ mười tám, công nghệ của nhân loại ngày nay có thể mô phỏng và tạo ra những thứ phức tạp và chi tiết hơn rất nhiều. Ví dụ, một bộ mô phỏng đua xe somatosensory, cần gạt thủy lực dưới yên xe có thể mô phỏng lực G tạo ra khi tăng tốc và vào cua, màn hình hiển thị hoặc thiết bị VR trước mặt bạn có thể mô phỏng hình ảnh thực tế và vô lăng trên tay bạn có thể phản hồi lực của động cơ mang lại.

Ở cấp độ vĩ mô, chúng ta có nhiều thiết bị hơn và nhiều hệ thống phức tạp hơn, nhưng khi nói đến một thiết bị có một chức năng duy nhất thì nó dường như đang dần trở nên đơn giản hơn khi so với thế giới của steampunk.

Ví dụ như vô lăng là bộ phận có tác động lớn nhất đến cảm giác lái,chúng ta chỉ cần một mô tơ được thiết để mô phỏng phản hồi do động cơ mang lại trong cuộc đua thực và tay đua có thể điều chỉnh kịp thời thông qua phản hồi đó.

Giải pháp vô lăng analog chủ đạo hiện nay sử dụng truyền động dây đai hoặc hộp số, ưu điểm là chi phí thấp và dễ điều khiển, tuy nhiên nó vẫn còn một số hạn chế nhất định. Bộ truyền động bánh răng trong trường hợp ăn khớp kém sẽ xuất hiện hiện tượng "gai" dẫn đến cảm giác kẹt tay và tiếng ồn, bộ truyền đai tuy trơn và êm nhưng lại không chịu được momen xoắn quá lớn.

Để giải quyết những hạn chế của sơ đồ bánh răng và dây đai, một sơ đồ chi tiết gọn gàng hơn đã xuất hiện, đó là sử dụng động cơ truyền động trực tiếp và lược bỏ cơ cấu truyền động. Động cơ truyền động trực tiếp phản hồi nhanh chóng, với momen xoắn lớn hơn, độ chính xác cao hơn và khả năng tăng tốc lớn hơn. Nó cũng có thể mô phỏng phản hồi lái xe cường độ cao trong một chiếc xe đua.

Chúng ta đã quen với việc sử dụng tư duy từ đơn giản đến phức tạp để hiểu được sự phát triển của công nghệ. Thời điểm ra đời của chúng quả thực là tuần tự, nhưng chỉ những thứ đáp ứng tốt nhất nhu cầu của thời đại mới có thể trở thành xu hướng chủ đạo.

Lịch sử của động cơ truyền động trực tiếp không hề ngắn. Năm 1896, chàng trai 22 tuổi Porsche đã phát minh ra động cơ bánh xe và được cấp bằng sáng chế của Anh, đây là động cơ truyền động trực tiếp, đặt nền móng cho sự ra đời của chiếc xe hơi thuần điện sớm nhất và Porsche đã sáng lập ra nó trong tương lai. Thương hiệu là Porsche nổi tiếng.

Ngày nay, động cơ truyền động trực tiếp vẫn được sử dụng trong lĩnh vực ô tô. Ví dụ, động cơ trong chương trình hạ cánh lên mặt trăng Apollo ở Hoa Kỳ và động cơ dẫn động của Yutu ở Trung Quốc trong những năm gần đây đều chọn sơ đồ truyền động trực, kể cả những chiếc xe đạp điện bạn đi hàng ngày cũng sử dụng động cơ truyền động trực tiếp.

Việc một công nghệ có trở thành xu hướng chủ đạo không liên quan đến các đặc điểm riêng của nó mà còn liên quan đến việc liệu nó có đáp ứng được nhu cầu thị trường hay không.

Kể từ đó Steampunk đã nở rộ và phát triển nhiều hơn việc chỉ là một nhánh nhỏ của nền văn học khoa học viễn tưởng. Có phim điện ảnh, tạp chí, và thậm chí cả các ban nhạc sản xuất âm nhạc Steampunk.

Quay trở lại vấn đề ban đầu, có phải xu hướng chung trong thế giới ngày nay là đơn giản hóa mọi thứ? Trên thực tế từ bánh răng và dây đai đến truyền động trực tiếp, cấu trúc đã thực sự trở nên đơn giản, nhưng từ góc độ thiết kế và chế tạo, một cấu trúc đơn giản có thể đòi hỏi đầu tư thiết kế lớn hơn và hệ thống điều khiển truyền động phức tạp hơn, bởi vậy sự đơn giản hóa chỉ là một phần và cũng là bề nổi mà chúng ta thấy bên ngoài.

Máy móc lộng lẫy trong thế giới steampunk hoàn toàn có thể thành hiện thực với trình đọ khoa học kỹ thuật của nhân loại ngày nay, nhưng nó sẽ không trở thành xu hướng chủ đạo vì sở thích chủ quan của chúng ta. Dù công nghệ trong thế giới steampunk tiên tiến và đẹp đẽ đến đâu thì nó cũng phải được sàng lọc một cách "tàn nhẫn" bởi nhu cầu thực tế của hàng triệu con người và hộ gia đình.

Cũng không khó để tưởng tượng, để chọn những thiết bị gia dụng, di chuyển, liên lạc... chạy bằng hơi nước và thiết bị chạy bằng điện hay năng lượng như xăng, dầu thì bạn sẽ chọn loại nào để tiện dụng hơn?