Đỉa có thể tồn tại trong mũi hơn nửa tháng, tại sao sức sống của chúng lại ngoan cường như vậy?

Ngày 2/11/2021, các bác sĩ tại khoa tai mũi họng của một bệnh viện tại Khúc Tĩnh, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), đã tiếp nhận một ca bệnh đặc biệt. Một bé trai đến khám sau khi bị nghẹt mũi kéo dài gần nửa tháng, kèm theo tình trạng chảy máu nhẹ. Sau khi kiểm tra, các bác sĩ phát hiện trong khoang mũi phải của bé có một con đỉa dài khoảng 5 cm đang quằn quại. Đây là một trường hợp hiếm gặp, nhưng cũng không phải lần đầu tiên các cơ sở y tế tại khu vực này ghi nhận tình trạng tương tự.

Câu hỏi từ ca bệnh hi hữu

Trường hợp của bé trai này đặt ra nhiều câu hỏi đáng chú ý: Làm thế nào một con đỉa có thể xâm nhập vào cơ thể con người và tồn tại trong môi trường khoang mũi? Tại sao vùng đất Vân Nam lại là điểm nóng cho những ca ký sinh này? Theo các chuyên gia, câu trả lời nằm ở đặc điểm sinh học và môi trường sống của đỉa.

Đỉa là loài ký sinh trùng hút máu, đặc biệt nhạy cảm với nhiệt độ và ánh sáng. Ấu trùng đỉa, nhỏ đến mức mắt thường khó nhìn thấy, thường tồn tại trong môi trường nước như suối hoặc nguồn nước tự nhiên. Khi con người vô tình sử dụng nước chưa qua xử lý, chúng có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể. Trường hợp tại Vân Nam không phải là điều bất ngờ, bởi đây là vùng có điều kiện lý tưởng cho đỉa phát triển.

Tại sao đỉa chọn khoang mũi làm "nhà"?

Khoang mũi, với nhiệt độ ổn định, độ ẩm cao và giàu oxy, là một môi trường hoàn hảo cho đỉa sinh trưởng. Từ một ấu trùng nhỏ xíu, chỉ trong nửa tháng, chúng có thể phát triển thành kích thước lên đến 5 cm, hoặc thậm chí hơn nếu không bị phát hiện. Trong khi dạ dày với môi trường axit mạnh có thể tiêu diệt ấu trùng đỉa, thì những bộ phận như mũi, họng hay khí quản lại tạo điều kiện lý tưởng cho chúng hút máu và lớn lên.

Trường hợp của bé trai tại Khúc Tĩnh cho thấy sự nguy hiểm khi đỉa ký sinh trong mũi. Chúng có thể gây nghẹt mũi, đau đầu, chảy máu cam hoặc nặng hơn là tổn thương niêm mạc, dẫn đến nhiễm trùng nguy hiểm. Nếu đỉa ký sinh trong khí quản, chúng có thể gây ho dữ dội, khó thở, thậm chí đe dọa tính mạng. Khi xâm nhập vào thực quản, đỉa làm chủ nhân gặp khó khăn trong việc nuốt và cảm giác buồn nôn thường xuyên.

Những nghiên cứu bất ngờ về ký sinh trùng đỉa

Nghiên cứu của Reil, một chuyên gia trong lĩnh vực sinh học ký sinh, đã cung cấp nhiều thông tin quan trọng về cách đỉa phát triển trong cơ thể người. Ông từng tự thử nghiệm bằng cách để ấu trùng đỉa ký sinh trong cơ thể mình. Ban đầu, ông không cảm thấy bất kỳ sự khó chịu nào, nhưng sau 10 ngày, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện, bao gồm chảy máu cam định kỳ và cảm giác nghẹt mũi nghiêm trọng. Qua nội soi, ông nhận thấy chỉ trong vòng 3 tuần, ấu trùng đã phát triển từ kích thước nhỏ hơn hạt gạo thành một con đỉa dài 3-4 cm, đủ lớn để gây tắc nghẽn đường thở.

Điều khiến giới khoa học ngạc nhiên là tốc độ tăng trưởng nhanh chóng của đỉa. Khi được loại bỏ khỏi cơ thể, một con đỉa có thể nặng gấp 200 lần trọng lượng ban đầu. Hiện tượng này không chỉ thể hiện sự thích nghi hoàn hảo của đỉa trong môi trường cơ thể người mà còn cho thấy chúng có khả năng hút máu liên tục mà không gây đau đớn ngay lập tức cho vật chủ.

Đỉa: Từ sinh vật đáng sợ đến "vàng mềm trong nước"

Dù được biết đến như một ký sinh trùng nguy hiểm, đỉa lại có giá trị y học đáng kinh ngạc. Trong y học cổ truyền Trung Quốc, đỉa khô được sử dụng để chữa các bệnh liên quan đến ứ máu, đau tim, đau bụng, thậm chí là vô kinh. Sở dĩ đỉa có giá trị cao trong y học là nhờ vào hợp chất hirudin, một chất chống đông máu mạnh mẽ được tiết ra trong quá trình hút máu. Hirudin không chỉ ngăn chặn sự hình thành cục máu đông mà còn hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch, hạ lipid máu và giảm viêm.

Trong y học hiện đại, đỉa còn được sử dụng trong phẫu thuật tái tạo để tăng lưu thông máu ở các vùng mô cấy ghép. Ngoài ra, các nghiên cứu gần đây còn chỉ ra rằng hirudin có thể hỗ trợ điều trị một số loại rụng tóc và cải thiện tình trạng xương khớp.

Với giá trị y học to lớn, đỉa đã được gọi là "vàng mềm trong nước". Giá bán đỉa khô trên thị trường Trung Quốc có thể lên đến 1.500 nhân dân tệ/kg (khoảng 5 triệu đồng). Điều này không chỉ phản ánh giá trị kinh tế mà còn nhấn mạnh vai trò của chúng trong lĩnh vực y học cổ truyền và hiện đại.

Làm thế nào để phòng tránh đỉa ký sinh?

Bên cạnh giá trị y học, đỉa vẫn là một nguy cơ sức khỏe nếu vô tình xâm nhập vào cơ thể. Để phòng tránh, các chuyên gia khuyến cáo:

• Sử dụng nước sạch: Luôn đun sôi nước trước khi sử dụng, đặc biệt khi uống nước từ nguồn tự nhiên.
• Tránh thức ăn chưa nấu chín: Rau sống hoặc các món ăn chưa qua xử lý nhiệt có thể là nơi trú ngụ của ấu trùng đỉa.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với nước suối: Khi tham gia các hoạt động ngoài trời, hãy tránh ngâm mình hoặc để da tiếp xúc trực tiếp với nước chảy.

Nếu nghi ngờ đã ăn phải đỉa hoặc ấu trùng của chúng, bạn có thể súc miệng bằng nước muối đậm đặc để bất hoạt chúng. Trong trường hợp xuất hiện triệu chứng bất thường, cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời.

Trường hợp của bé trai tại Vân Nam không chỉ là một câu chuyện y tế hiếm gặp, mà còn nhắc nhở chúng ta về sự đa dạng và kỳ lạ của thế giới tự nhiên. Từ những sinh vật tưởng chừng đáng sợ như đỉa, chúng ta có thể khám phá ra tiềm năng y học to lớn, cũng như nhận thức được những rủi ro mà chúng có thể gây ra. Hơn hết, việc hiểu biết và tôn trọng tự nhiên sẽ giúp con người sống hòa hợp hơn với thế giới xung quanh.

Với những tiến bộ trong cả y học cổ truyền và hiện đại, đỉa đã minh chứng rằng ngay cả những sinh vật nhỏ bé nhất cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và cải thiện cuộc sống con người.