Hành trình sáng tạo ra font chữ Helvetica mới của IBM trong thế kỷ 21

Z-Lion,

Đây cũng chính là sứ mệnh thay đổi nặng nề nhất mà IBM đang phải trải qua.

IBM không còn là cái tên quá xa lạ với rất nhiều sản phẩm đình đám trong những năm qua: hệ thống máy tính trạm, dòng laptop ThickPad, máy đánh chữ Selectric và logo Eye-Bee-M nổi tiếng. Và giờ đây, họ lại ấp ủ thêm một giấc mơ nữa với kiểu chữ đặc biệt mới có tên IBM Plex cùng hy vọng nó sẽ trở thành một biểu tượng mới giống như những gì Helvetica đã làm được. Phiên bản thử nghiệm của IBM Plex đã được ra mắt trong tuần vừa qua nhưng phải đến năm 2018, IBM mới chính thức phát hành bản hoàn chỉnh.

Những thông tin đầu tiên về IBM Plex.

Mike Abbink, Giám đốc sáng tạo kiêm chuyên gia thiết kế của IBM chia sẻ: “Khi tôi gia nhập IBM thì họ đã không ngừng thảo luận: Tại sao IBM không có riêng cho mình một kiểu chữ đặc biệt? Tại sao chúng ta cứ phải dựa vào Helvetica? Cách trò chuyện cũng như tính chất những cuộc hội thoại mà chúng ta muốn, liệu đó có phải là phương pháp đúng đắn để chúng ta bộc lộ bản thân mình hay không? Chúng tôi cần phải thiết kế một kiểu chữ đặc biệt để có thể tái hiện chính xác hệ thống suy nghĩ, niềm tin và phù hợp với tất cả mọi người. Helvetica rất tuyệt nhưng trong thời đại với những suy nghĩ tiên tiến như ngày nay thì kiểu chữ này bị hạn chế trong một khía cạnh nhỏ mà thôi”.

Để tìm ra kiểu chữ nên thể hiện những gì, Abbink và nhóm của ông đã đào sâu vào kho lưu trữ của IBM. Họ đặc biệt chú ý đến lịch sử của công ty trong giai đoạn hậu chiến tranh, thời điểm chiến lược kinh doanh với thiết kế là chủ lực đã dần hình thành. Paul Rand, người đưa ra định nghĩa thiết kế như là một hệ thống các mối quan hệ, đã tạo ra logo "tám vạch" nổi tiếng mà Abbink cho rằng nó thể hiện sự tương phản giữa các cạnh cứng - đại diện cho máy móc khô cứng, và các đường cong mềm mại - những yếu tố nhân văn.

Logo "8 vạch" đã quá quen thuộc của IBM do Paul Rand thiết kế.

Mối quan hệ giữa người và máy xuyên suốt lịch sử của công ty chính là như vậy, và nó cũng chính là cảm hứng để Abbink lên ý tưởng và hoàn thiện IBM Plex. Mỗi chữ cái và ký hiệu của kiểu chữ mới này đều là sự kết hợp của những góc cạnh cứng cáp và các đường cong mềm dẻo, giống như logo mà Rand đã thiết kế vậy.

Đến nay, dòng Plex bao gồm các font chữ sans serif, serif và monospace. Bên cạnh đó, các nhà thiết kế cũng đã tạo ra cả chỉ dẫn chặt chẽ về quy mô kiểu chữ với tám độ dày khác nhau (giống như logo 8 vạch nổi tiếng của IBM).

Ngoài ra còn có các hướng dẫn sử dụng giúp người dùng khám phá mọi thứ từ hệ thống phân cấp thông tin cho đến màu sắc cùng nhiều thứ khác. Khi kết hợp tất cả những điều trên, có thể nói Plex là một phiên bản Helvetica nhẹ nhàng hơn, gần gũi hơn và có phạm vi ứng dụng rộng hơn khi có thể dùng trong cả in ấn lẫn kĩ thuật số.

IBM Plex sẽ kết hợp hoàn hảo giữa hai yếu tố máy - người.

Xuyên suốt lịch sử hoạt động, IBM luôn dùng thiết kế để tạo ra sự khác biệt, ví dụ như chiếc máy đánh chữ “font ball” hay “núm TrackPoint” độc đáo. Giờ đây, họ đang dồn sức cho đơn vị trí tuệ nhân tạo (AI) trị giá 1 tỷ USD của mình với tên gọi Watson trong nỗ lực xua tan nỗi lo lắng về công nghệ này và thuyết phục mọi người rằng AI sinh ra là để phục vụ chứ không phải để thay thế nhân loại.

Và IBM Plex, được xem như công cụ thiết kế cốt lõi của họ, chính là giao điểm giữa con người và công nghệ. IBM sẽ ra mắt kiểu chữ mới này hoàn toàn miễn phí để mọi người có thể tải xuống và sử dụng nó một cách rộng rãi. Abbink cho biết: “Nếu các cửa hàng giày dép, các quán cafe hay những công ty nhỏ sử dụng font chữ này thì thật tuyệt vời. Điều đó chứng tỏ họ đã đồng ý trở thành một phần trong những cuộc tranh luận liên quan đến máy móc cũng như vấn đề liệu công nghệ sẽ giúp thế giới phát triển như thế nào”.

Cho đến nay, quyết định của IBM vẫn đang gây ra nhiều ý kiến trái chiều. Hacker News cho biết đa số cư dân mạng đồng ý rằng IBM nên tạo ra ngôn ngữ hình ảnh cho riêng mình. Ví dụ, người dùng Ged Byrne cho biết: “Tôi nghĩ vấn đề ở đây là họ cần thiết lập một hình ảnh hoàn toàn mới. Những gì họ đang sở hữu hiện giờ đã lỗi thời, cứ như từ năm 1990 vậy. Bây giờ, họ phải tạo ra điều khác biệt để chứng tỏ họ đã sẵn sàng hướng đến 2020”.

Một số người khác lại tỏ ra không đồng tình khi sự thay đổi mà IBM mang lại không mạnh mẽ như họ nghĩ. Vài người lại cho rằng quyết định không bao giờ sử dụng màu đen là quá sai lầm, và những kiểu chữ nét nhạt sẽ hiển thị không tốt trên các màn hình có độ phân giải thấp. Và tất nhiên, không thể thiếu những ý kiến “soi mói” về giới hạn 75 ký tự một dòng.