Khuyên người ốm "ăn nhiều cho chóng khỏe", coi chừng phản khoa học

Tại sao khi bị bệnh, chúng ta lại có phản ứng chán ăn tự nhiên? Và nếu cơ thể là một cỗ máy sinh học kì diệu, hẳn nó sẽ làm điều đó vì một mục đích cụ thể. Trong suốt nhiều thập kỷ, các bác sĩ và nhiều nhà khoa học đã cùng nhau nghiên cứu để tìm ra câu trả lời cho vấn đề này.

Theo một nghiên cứu mới của Đại học Yale, Hoa Kỳ, hóa ra khẩu vị của người bệnh có thể chính là lời nhắc nhở của cơ thể, giúp họ biết nên làm thế nào để nhanh chóng vượt qua bệnh truyền nhiễm. Nếu vậy, câu cửa miệng mà chúng ta hay khuyên người bệnh “ăn nhiều cho chóng khỏe” không phải lúc nào cũng đúng. Thậm chí, trong một số trường hợp nó còn phản tác dụng.

Tại sao khi bị bệnh, chúng ta lại có phản ứng chán ăn tự nhiên?

Nghiên cứu của Đại học Yale được dẫn đầu bởi nhà miễn dịch sinh học Ruslan Medzhitov và công bố trên tạp chí Cell. Trong đó, ông cùng các cộng sự mong muốn hiểu được tác động của chế độ nhịn ăn lên hệ thống miễn dịch và quá trình trị bệnh của cơ thể.

Medzhitov đã thiết kế những thí nghiệm trên những con chuột nhiễm bệnh thường gặp do virus hoặc vi khuẩn.“Khi động vật mắc bệnh, chúng ngừng ăn và chuyển sang một chế độ chuyển hóa trong trạng thái đói”, Medzhitov cho biết. “Câu hỏi đặt ra là liệu sự trao đổi chất xảy ra trong thời gian chúng nhịn đói có tác dụng bảo vệ hoặc gây hại tới cơ thể?”.

Trong thí nghiệm để làm rõ điều này, các nhà nghiên cứu đã khiến những con chuột bị ốm đang nhịn đói ăn trở lại. Họ phát hiện ra rằng những con chuột bị bệnh do nhiễm virus sống sót. Nhưng những con chuột nhiễm khuẩn lại nhanh chóng chết vì bệnh tật.

Sàng lọc chế độ ăn và các chất dinh dưỡng, trong đó bao gồm chất béo, glucose và protein, các nhà khoa học nói rằng đường phải chịu trách nhiệm chính cho kết quả đối lập giữa hai nhóm chuột bị bệnh.

Để khẳng định điều này, nhóm nghiên cứu lặp lại thí nghiệm. Nhưng lần này họ kết hợp thêm một số loại hóa chất để ngăn chặn sự chuyển hóa của đường glucose. Kết quả ngay lập tức đảo ngược: Những con chuột nhiễm vi khuẩn sống sót còn những con chuột nhiễm virus thì không.

Tác dụng khác nhau của chế độ ăn lên bệnh nhiễm khuẩn và nhiễm virus

Các nhà nghiên cứu cho biết tác động của yếu tố dinh dưỡng trong các bệnh nhiễm virus và nhiễm khuẩn khác nhau đến từ sự khác biệt trong phản ứng miễn dịch. Theo đó, Bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn và virus gây ra các loại viêm khác nhau để lại tổn thương trên mô. Tùy thuộc vào đó, cùng một chế độ dinh dưỡng có thể giúp ích hoặc cản trở khả năng chịu đựng viêm nhiễm của cơ thể.

“Trong thời gian bị nhiễm virus, chế độ ăn cung cấp glucose có thể rất cần thiết cho sự sống còn”, Medzhitov nói. Ngược lại, nhịn ăn dẫn đến quá trình sản sinh xeton, một dạng nhiên liệu, có thể giúp động vật chịu đựng một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn”.

Các nhà khoa học lưu ý nghiên cứu của họ chỉ ra các chế độ ăn uống khác nhau sẽ có ảnh hưởng khác nhau lên bệnh truyền nhiễm. Mặc dù những nghiên cứu thêm về vấn đề này là cần thiết, kết quả bước đầu sẽ rất có ý nghĩa với các bác sĩ và người nhà bệnh nhân đang chăm sóc họ, đặc biệt là những ca bệnh nặng phải cách ly trong phòng chăm sóc đặc biệt.

Sốt thì bỏ đói, cảm lạnh thì cho ăn?

Phát hiện này cuối cùng cũng chỉ ra cơ sở khoa học cho một câu thành ngữ phương tây: “Starve a fever, feed a cold” (Sốt thì bỏ đói, cảm lạnh thì cho ăn). Tuy nhiên, nó lại chỉ ra sự thiếu khoa học trong thói quen chăm sóc bệnh nhân của người Việt. Trong quá khứ, chúng ta hay có thói quen “cân đường, hộp sữa” và khuyên người bệnh “ăn nhiều cho chóng khỏe”. Hóa ra, điều này có thể không đúng trong nhiều trường hợp.

Kết luận về nghiên cứu, bác sĩ Andrew Wang, tác giả chính cho biết: “Qua nhiều thiên niên kỷ, tất cả các sinh vật đã tiến hóa để hòa hợp với những gì mà tế bào cần”. Các tế bào thì cần các chất dinh dưỡng nhất định để thực hiện nhiệm vụ của chúng, ông lưu ý. Bởi vậy, khẩu vị hay phản ứng chán ăn khi ốm hoàn toàn có thể là thứ cơ thể sử dụng, để nhắc nhở chúng ta cách tốt nhất giúp nó nhanh chóng vượt qua bệnh truyền nhiễm.

Tham khảo NewsYale