Lo sợ trước nguy cơ bị AI 'trộm cắp' trên Instagram, giới nghệ sĩ tìm kiếm nơi ẩn náu mới

Sự việc bắt đầu khi Meta, công ty mẹ của Instagram và Facebook, bị tố cáo sử dụng hình ảnh của người dùng để huấn luyện mô hình AI. Ba nghệ sĩ đã lên tiếng chia sẻ với Business Insider về nỗi lo sợ công cụ tạo ảnh từ văn bản Emu của Instagram sẽ tạo ra những hình ảnh mô phỏng phong cách của họ. Điều này đồng nghĩa với việc chính các nghệ sĩ sẽ góp phần đẩy công việc của mình vào nguy cơ. Nghệ sĩ Christina Kent (San Francisco, Mỹ) bức xúc: "Kiếm sống bằng nghệ thuật đã khó, những hành vi này của Meta chẳng khác nào bóc lột sức lao động của chúng tôi."

Trước tình hình đó, Cara - một nền tảng mạng xã hội dành riêng cho giới nghệ sĩ - đã ra đời như một giải pháp thay thế tiềm năng. Ra mắt vào năm 2023, Cara cam kết không huấn luyện bất kỳ mô hình AI nào dựa trên nội dung của người dùng. Đồng thời, nền tảng này cũng được trang bị tính năng tự động ngăn chặn việc sao chép tác phẩm nghệ thuật. Nhà sáng lập Cara là nhiếp ảnh gia Jingna Zhang (Singapore) – người từng bị một nghệ sĩ ở Luxembourg đạo nhái tác phẩm vào năm 2022. Mới đây, cô đã chiến thắng trong phiên tòa phúc thẩm liên quan đến vụ việc này tại Luxembourg.

Theo TechCrunch, chỉ trong tuần đầu tiên của tháng 6, Cara đã thu hút hơn 600.000 người dùng và nhanh chóng leo lên vị trí top đầu bảng xếp hạng App Store. Sự gia tăng đột biến này diễn ra sau khi Giám đốc sản phẩm của Meta – Chris Cox – xác nhận công ty sử dụng ảnh và văn bản công khai trên Instagram và Facebook để huấn luyện Emu. Động thái này của Meta đã vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ, đặc biệt là sau khi người dùng châu Âu nhận được thông báo về việc bài đăng của họ sẽ được sử dụng để huấn luyện AI trừ khi họ từ chối. Meridian Culpepper - một nghệ sĩ hoạt hình tại Los Angeles (Mỹ) - nhận định: "Những nghệ sĩ đang lựa chọn rời bỏ Instagram để đến với Cara xuất phát từ sự phẫn nộ và bất đồng với chính sách AI của Meta.".

Mặc dù vậy, việc từ bỏ hoàn toàn Instagram là điều không hề dễ dàng với các nghệ sĩ. Bởi lẽ, bên cạnh vấn đề về AI, họ còn gặp nhiều khó khăn khác trên nền tảng này như việc buộc phải mua quảng cáo để tăng khả năng hiển thị. Chia sẻ với BI, nghệ sĩ Christina Kent (với gần 75.000 người theo dõi trên Instagram) cho biết: "Instagram rất quan trọng với tôi. Nền tảng này đã giúp tôi khởi nghiệp, kết nối với các nhà sưu tập nghệ thuật trên toàn thế giới và theo đuổi đam mê hội họa toàn thời gian". Cô bày tỏ sự thất vọng khi những tác phẩm sáng tạo của mình bị Meta sử dụng để kiếm lời: "Mặc dù lo ngại, nhưng tôi vẫn phải giữ Instagram vì đó là nơi tập trung những người yêu thích và muốn sở hữu các tác phẩm của tôi."

Trong khi đó, nghệ sĩ hoạt hình Meridian Culpepper lại lựa chọn ở lại Instagram vì không muốn những "gã khổng lồ" công nghệ như Meta tạo tiền lệ xấu cho ngành: "Tôi sẽ tiếp tục ở lại và đấu tranh cho quyền lợi chính đáng của mình. Tôi muốn chứng kiến vấn đề này được giải quyết một cách triệt để."

Trên thực tế, việc từ chối cho Meta sử dụng dữ liệu cá nhân không hề đơn giản. Người dùng sẽ phải thực hiện một loạt các bước và điền vào biểu mẫu yêu cầu cung cấp bằng chứng cho thấy ảnh hoặc thông tin cá nhân của họ xuất hiện trong mô hình AI của Meta. Tuy nhiên, ngay cả khi đã hoàn thành biểu mẫu và cung cấp đầy đủ “bằng chứng”, người dùng vẫn không được đảm bảo tài khoản của họ sẽ được loại trừ khỏi hoạt động thu thập dữ liệu. Văn bản trên biểu mẫu nêu rõ: "Chúng tôi không tự động đáp ứng các yêu cầu được gửi qua biểu mẫu này. Chúng tôi sẽ xem xét dựa trên luật pháp địa phương của bạn."

Noah Smith - một sinh viên ngành hoạt hình tại Singapore - bày tỏ sự thất vọng khi chính phủ Singapore không có lựa chọn cho phép người dân từ chối việc Instagram và Facebook sử dụng hình ảnh và tác phẩm nghệ thuật của họ cho AI.

Tuy nhiên, Cara cũng không phải là một giải pháp hoàn hảo. Nghệ sĩ Christina Kent cho biết cô đang sử dụng song song nhiều nền tảng, bao gồm Cara và kênh YouTube của riêng mình, để tránh phụ thuộc vào bất kỳ nền tảng nào. "Những năm qua đã dạy tôi rằng, tôi không thể xây dựng sự nghiệp dựa trên một nền tảng duy nhất. Instagram có thể dễ dàng 'xóa sổ' tôi chỉ với một thay đổi nhỏ trong thuật toán", cô chia sẻ. Nữ nghệ sĩ cho biết thêm: "Tuần qua, ứng dụng Cara hoạt động khá chậm do lượng người dùng mới tăng đột biến. Tôi vẫn chưa thể đăng tải nhiều tác phẩm của mình. Thậm chí, một trong những bức tranh của tôi đã bị gắn cờ nhầm là do AI tạo ra và tôi vẫn chưa thể khắc phục sự cố này."

Hiện tại, cả Meta và Cara đều chưa đưa ra phản hồi chính thức về vấn đề này. Trả lời phỏng vấn tờ Washington Post, người sáng lập Cara cho biết ứng dụng miễn phí này vẫn đang trong quá trình phát triển.