Mark Zuckerberg - Kẻ độc tài xây dựng nên đế chế trăm tỷ USD nhờ sao chép: Lệnh cho Facebook không xấu hổ khi copy đối thủ, từ Stories đến Reels đều là 'hàng nhái', triệt đường sống của rất nhiều startup

Tờ WSJ đưa tin, các công ty khởi nghiệp công nghệ luôn sống theo quy tắc rằng tốc độ là điều tối quan trọng. Houseparty - một ứng dụng video hấp dẫn có thêm lý do cho sự cấp thiết này.

Facebook vốn là một lực lượng thống trị ở Thung lũng Silicon, họ đang theo dõi sát sao Houseparty. Đây vốn là hành động không mấy mới lạ bởi mạng xã hội tỷ người dùng luôn tích cực sao chép tích cực các đối thủ nhỏ hơn. Thậm chí theo một nguồn tin thân cận, Facebook đang được hỗ trợ bởi một hệ thống cảnh báo "sớm" nội bộ để xác định các mối đe dọa tiềm ẩn.

Vào mùa thu năm ngoái, Facebook có kế hoạch tung ra một ứng dụng tương tự như Houseparty, có tên gọi nội bộ là Bonfire. Cả hai ứng dụng đều cho phép các nhóm người trò chuyện qua video trực tiếp trên điện thoại thông minh.

Sima Sistani, đồng sáng lập của Houseparty, có trụ sở tại San Francisco cho biết: "Họ thấy rằng chúng tôi đang có sức hút. Đó là lý do tại sao chúng tôi đang phải nỗ lực rất nhiều".

Thung lũng Silicon bị thống trị bởi một số người khổng lồ, một sự phát triển làm thay đổi cơ bản bản chất văn hóa khởi nghiệp của Mỹ. Mặc dù việc thành lập công ty vẫn dễ dàng hơn bao giờ hết, nhưng ngày càng khó hơn để phát triển đủ nhanh và đủ lớn để tránh bị một trong những người khổng lồ thâu tóm hoặc đè bẹp.

Trong nhiều tháng, Houseparty luôn có thể nhìn thấy Facebook qua gương chiếu hậu. Năm 2020, các giám đốc điều hành của Facebook đã tiếp cận công ty này trong các cuộc họp mà công ty khởi nghiệp được hiểu là khám phá một thương vụ mua lại. Sau đó, hai tháng sau khi Houseparty công khai giới thiệu mình là "phòng khách trên internet" vào tháng 11, ứng dụng Messenger của Facebook cho biết nó sẽ trở thành "phòng sống ảo".

Vào tháng 2, Facebook đã đưa ra một nghiên cứu về Houseparty, thu hút người dùng tuổi teen của mình trong một bài đăng bắt đầu bằng: "Xin chào tất cả mọi người ! Bạn có sử dụng Houseparty không?".

Các công ty khổng lồ như Facebook, Alphabet, Apple và Amazon khiến các công ty khởi nghiệp ngày càng khó cạnh tranh và độc lập. Bốn công ty từng có lúc đạt tổng vốn hóa thị trường gần 2,5 nghìn tỷ USD, tương đương với tổng sản phẩm quốc nội hàng năm của Pháp.

Facebook mua lại ứng dụng chia sẻ ảnh Instagram vào năm 2012 với giá 1 tỷ USD và dịch vụ nhắn tin WhatsApp vào năm 2014 với giá 22 tỷ USD. Google vào năm 2013 đã mua lại Waze, một đối thủ của Google Maps. Năm 2010, Amazon đã mua Quidsi, công ty bán lẻ trực tuyến đứng sau diapers.com và các trang web khác, sau khi cố gắng sao chép bất thành.

Gần đây, những công ty khổng lồ cũng tỏ ra bắt chước các đối thủ nhỏ hơn một cách quyết liệt hơn. Vào tháng 7/2021, một tuần sau đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng của Blue Apron Holdings, một công ty con của Amazon đã nộp đơn đăng ký nhãn hiệu bộ giao đồ ăn với khẩu hiệu giống với lời chào hàng của Blue Apron. Cả Google và Facebook đều nhắm đến các tính năng trên Snap.

Năm 2018, Facebook ra mắt nền tảng chia sẻ video ngắn Lasso nhằm cạnh tranh với TikTok. Đầu năm 2020, Facebook giới thiệu Hobbi với giao diện và tính năng tương tự như Pinterest.

Một trong những cáo buộc sao chép ồn ào nhất của Facebook là tính năng "Stories" trên Instagram. Trước đó, "Stories" cho phép người dùng đăng tải video ngắn, chỉ hiển thị trong 24h được xem là tính năng nổi bật nhất của Snapchat.

Tại một cuộc họp toàn thể vào mùa hè năm 2020, CEO Mark Zuckerberg đã nói với các nhân viên rằng họ không nên để niềm kiêu hãnh cản trở cách phục vụ người dùng. Đây rõ ràng là một cách nói khác của ý: Không nên sợ sao chép các đối thủ. Thông điệp đã trở thành một khẩu hiệu nội bộ không chính thức: "Đừng quá tự trọng khi sao chép".

Các giám đốc điều hành của Facebook đã nói công khai rằng các công ty xây dựng dựa trên những công nghệ đi tiên phong là điều phổ biến trong lĩnh vực công nghệ.

Các nhà quản lý, chính trị gia và học giả đang ngày càng đặt câu hỏi về cách những người khổng lồ công nghệ sử dụng ảnh hưởng đáng kể của họ. Vào tháng 6/2021, các cơ quan quản lý chống độc quyền của Liên minh Châu Âu đã phạt Google 2,71 tỷ USD, nói rằng công cụ tìm kiếm của họ ưu tiên dịch vụ mua sắm so sánh của riêng mình hơn các công cụ khác. Google cho biết họ không đồng ý với kết luận và sẽ xem xét kháng cáo.

"Nếu bạn là một ứng dụng, tốt hơn là bạn nên có được hoặc cạnh tranh với một trong những nền tảng lớn?" Scott Stern, giáo sư quản lý tại Học viện Công nghệ Massachusetts cho biết. Mặc dù việc mua lại có thể là "một chiến thắng rất tốt cho những người sáng lập, nhưng điều đó có thể phải trả giá bằng một bối cảnh cạnh tranh hơn".

Houseparty, chính thức được gọi là Life on Air Inc., là một trong những công ty khởi nghiệp đầu tiên sử dụng trò chuyện video, với một ứng dụng cho phép các nhóm nhỏ bạn bè tham gia vào một cuộc trò chuyện video như thể đang trò chuyện trong phòng ký túc xá. Công ty đã thu hút được một lượng người dùng: Những thanh thiếu niên yêu thích Snapchat nhưng không thiết tha lắm với Facebook.

Theo Verto Analytics, người dùng điện thoại thông minh trung bình có khoảng 89 ứng dụng trên một thiết bị nhưng chỉ sử dụng bảy hoặc tám ứng dụng hàng ngày. Facebook, Apple và Google thống trị, chiếm khoảng 60% thời gian và 80% chi phí quảng cáo cho thiết bị di động.

Houseparty "là một trong những ứng dụng mới tuyệt vời — một ví dụ điển hình về một người nào đó đang thách thức hiện trạng và có thể thành công trong một nhóm tuổi nhất định", Giám đốc điều hành Verto, Hannu Verkasalo cho biết. Nhưng Facebook, Google và Apple "cực kỳ độc quyền", ông nói. "Rất khó để thâm nhập".

Hai trong số những người sáng lập của Houseparty — Ms. Sistani, 38 tuổi và Ben Rubin, 29 tuổi — đã đạt được thành công trước đây. Trước đó, họ đã dẫn đầu một trong những ứng dụng phát video trực tiếp đầu tiên, Meerkat, nhưng lượt tải xuống đã giảm sau khi Twitter khởi động ứng dụng khỏi nền tảng của mình để ủng hộ ứng dụng phát trực tiếp của riêng mình.

Facebook giáng đòn chí mạng vào Meerkat bằng cách quyết định dốc toàn lực vào video trực tiếp. "Chúng tôi không thể đối đầu trực tiếp", Josh Elman, một trong những nhà đầu tư của Meerkat nhớ lại.

Cuối mùa hè năm đó, ông Rubin, bà Sistani và một số người khác, bao gồm cả người đồng sáng lập thứ ba, Itai Danino, đã cô lập bản thân trong vài ngày để suy nghĩ. Họ quyết định điều người dùng yêu thích ở Meerkat là tính năng cho phép họ chia sẻ màn hình trong 60 giây với một người bạn. Họ kết luận rằng kiểu tương tác video đó riêng tư hơn các video phát trực tiếp trên Meerkat, và tự phát hơn là một cuộc gọi điện thoại.

Ý tưởng ứng dụng mới của họ: "Chúng tôi muốn nhắc mọi người rằng việc bắt kịp với bạn bè của bạn thật tuyệt như thế nào. Hay nói lời chào với mẹ thật dễ dàng như thế nào", ông Rubin nói.

Vào tháng 2/2016, ông Rubin và bà Sistani đã ra mắt Houseparty và bắt đầu thử nghiệm trong khuôn viên trường đại học. Vào tháng 5/2016, họ đã nhanh chóng trở thành ứng dụng mạng xã hội hàng đầu cho iPhone, theo công ty nghiên cứu ứng dụng Sensor Tower.

Lượt tải xuống của Houseparty đã tăng từ 10.000 lên 100.000 trong một ngày và sau đó bị lỗi, không thể xử lý. Ứng dụng đã ngừng hoạt động trong vài giờ và sau đó trục trặc trong suốt tháng 7, khi nhóm quyết định rằng họ cần một cuộc đại tu lớn.

Khi Houseparty ở vào thời điểm dễ bị tấn công nhất, Facebook đã đánh sập họ. Fidji Simo, người đứng đầu nỗ lực video của Facebook đã liên hệ với ông Rubin. Mọi người nói rằng cô ấy muốn nói về video trực tiếp. Đó là dấu hiệu đầu tiên Facebook đang xem xét kỹ lưỡng Houseparty.

Nguồn tin của một số lãnh đạo và nhân viên Facebook trước đây cho biết, Zuckerberg rất nhạy cảm với bất cứ điều gì có thể phá vỡ Facebook, ngay cả khi công ty khởi nghiệp non trẻ nhất.

Facebook sử dụng cơ sở dữ liệu nội bộ để theo dõi các đối thủ, bao gồm cả các công ty khởi nghiệp trẻ đang hoạt động tốt bất thường. Cơ sở dữ liệu bắt nguồn từ việc mua lại năm 2013 của Facebook đối với một công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Tel Aviv, Onavo, đã xây dựng một ứng dụng đảm bảo quyền riêng tư của người dùng bằng cách định lưu lượng truy cập của họ thông qua các máy chủ riêng. Những người này nói rằng ứng dụng đó cung cấp cho Facebook một cái nhìn chi tiết bất thường về những gì người dùng làm trên điện thoại.

Họ nói rằng công cụ này đã định hình cho Facebook quyết định mua WhatsApp và thông báo chiến lược video trực tiếp của họ. Facebook đã sử dụng Onavo để xây dựng công cụ đầu tiên của mình nhằm đưa nó đến các dịch vụ đầy hứa hẹn và điều đó đã giúp Facebook nhắm tới Houseparty.

Houseparty cho biết sự tăng trưởng của họ đã bị cản trở bởi sự cố của ứng dụng, điều này đã làm chậm khả năng giới thiệu các tính năng mới và thu hút người dùng mới. Ông Elman, nhà đầu tư kiêm giám đốc của Houseparty cho biết, các cuộc gọi từ bà Simo của Facebook đã dẫn đến "những cuộc trò chuyện tự nhiên".

Ông Rubin không muốn bán nhưng chịu áp lực từ hội đồng quản trị của mình để giữ cho các lựa chọn của Houseparty luôn mở.

Rubin đã liên lạc với bà Simo và những người khác qua email và điện thoại, sau đó gặp gỡ các giám đốc điều hành Facebook tại các văn phòng của Facebook.

Vào tháng 12, Facebook bắt đầu cuộc tấn công trò chuyện nhóm bằng video. Ứng dụng Messenger đã giới thiệu tính năng với khả năng nhìn thấy tối đa sáu người trong một cuộc trò chuyện, so với các phòng tám người trên Houseparty.

Vào tháng 2, Facebook đã mời những người dùng Houseparty trong độ tuổi từ 13 đến 17 đến văn phòng của mình ở Menlo Park, California, để tham gia vào một nghiên cứu và ghi nhật ký trong một tuần sau đó mà họ sẽ chia sẻ với Facebook.

Trong khi đó, Houseparty đã sẵn sàng cho cuộc chiến với 50 triệu USD vốn mới vào tháng 12 từ một nhóm do Sequoia Capital, một công ty đầu tư mạo hiểm đầu tư vào WhatsApp và Instagram. Mike Vernal, cựu giám đốc điều hành của Facebook, đối tác của Sequoia và là giám đốc của Houseparty, cho biết sự quan tâm của Facebook đối với Houseparty và trò chuyện video trực tiếp là điều đáng mong đợi vì "Facebook có sứ mệnh về cơ bản là giúp mọi người kết nối với nhau". Anh ấy nói rằng lạc quan về tiềm năng phát triển của Houseparty.

Houseparty đã xây dựng lại ứng dụng của mình để có thể mở rộng một cách đáng tin cậy mà không gặp sự cố. Họ đã thêm 25 nhân viên, tăng 30%.

Tại văn phòng của Houseparty trong một nhà kho không được đánh giá cao ở khu phố Soma thời thượng của San Francisco, các nhà lãnh đạo của công ty khởi nghiệp đã tụ tập trong một cuộc họp căng thẳng vào tháng 5/2021 để thảo luận về kế hoạch phát triển ứng dụng.

Khi Sistani nghe luật sư của công ty đã trì hoãn một số thay đổi nhỏ đối với các điều khoản dịch vụ, đây là lần trì hoãn mới nhất trong một loạt các lần trì hoãn, cô đã nhảy vào và nói: "Không. Không không không! Chỉ cần cập nhật chính sách".

Áp lực gia tăng vào cuối tháng đó khi Houseparty biết đến Bonfire, ứng dụng trò chuyện nhóm trực tiếp đã được lên kế hoạch của Facebook. Houseparty, có hơn một triệu người dùng hàng ngày, so với 1,32 tỷ người của Facebook vẫn quyết tâm đánh bại Bonfire.

Elman nói rằng ông được khuyến khích rằng Bonfire là một ứng dụng độc lập và Facebook đã không đặc biệt thành công với những ứng dụng đó. Tuy nhiên, anh ấy nói, nếu Facebook tìm ra cách tích hợp sức mạnh của Houseparty "điều đó sẽ khiến tôi sợ hãi".