Mất khứu giác và vị giác có thể là triệu chứng của Covid-19: Điều đó xảy ra như thế nào?

Isabelle Rosa, một cô gái 27 tuổi sống ở California, Hoa Kỳ bắt đầu thấy mình bị sốt và ho từ đầu tháng ba. Nếu những triệu chứng đó xảy ra vào mùa xuân năm ngoái, cô sẽ yên tâm rằng đó chỉ là một cơn cảm cúm.

Nhưng giữa bối cảnh virus SARS-CoV-2 đang gây ra đại dịch Covid-19 trên khắp thế giới, Rosa nghi ngờ mình đã bị nhiễm bệnh. Trớ trêu thay, hệ thống y tế Mỹ khi đó đang rơi vào một cuộc khủng hoảng xét nghiệm, họ không có đủ bộ kit test cho SARS-CoV-2 và một số xét nghiệm còn cho kết quả giả.

Giống với nhiều người dân Mỹ khác, Rosa chỉ được hướng dẫn tự cách ly ở nhà. Các bác sĩ nói cô không cần đến bệnh viện và cũng chưa cần xét nghiệm trừ khi các triệu chứng trở nặng.

Rosa đã làm đúng như vậy. Nhưng trong khi những cơn sốt và khó thở nặng không tìm đến cô, Rosa lại gặp phải một triệu chứng rất lạ. Khoảng 3 ngày sau khi mắc bệnh, cô đột nhiên nhận ra mình bị mất cả khứu giác lẫn vị giác. Rosa không còn ngửi thấy hoặc nếm thấy bất cứ thứ gì.

Mất khứu giác và vị giác có thể là triệu chứng của Covid-19: Tại sao điều này lại xảy ra?

“Tôi phát hiện ra điều đó trong khi uống sữa hết hạn. Tôi không biết tại sao mình không nếm [ra được vị chua của] nó. Và sau đó là cả mùi, tôi không thể ngửi thấy bất kỳ mùi gì, kể cả nước hoa. Tôi ăn chanh – cũng chẳng thấy chua.

Tôi đã thử ngửi khá nhiều mùi, khoảng 50 thứ khác nhau và có lẽ đã nếm thử khoảng 30 thứ nữa. Kết quả vẫn chẳng thấy gì cả”, Rosa chia sẻ. Một tuần sau kể từ ngày 22 tháng 3, khứu giác và vị giác của cô vẫn bị suy giảm.

Rosa không phải là người duy nhất đã nhiễm hoặc bị nghi nhiễm Covid-19 báo cáo triệu chứng mất khứu giác. Business Insider dẫn lời các chuyên gia Anh cho biết khoảng một phần ba số bệnh nhân nhiễm virus corona ở Trung Quốc, Hàn Quốc và Ý báo cáo triệu chứng mất khứu giác.

Nhưng chính xác thì tại sao điều này lại xảy ra? Covid-19 đã ảnh hưởng thế nào đến khả năng ngửi và nếm mùi vị của các bệnh nhân nhiễm nó? Liệu triệu chứng này có ý nghĩa sàng lọc bệnh hay không? Và những người mắc Covid-19 có bị mất khứu giác vĩnh viễn, ngay cả khi đã khỏi bệnh?

Nguyên nhân gây mất khứu giác

Mất khứu giác (anosmia) và mất vị giác (ageusia) thường hay đi kèm với nhau. Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra chúng. Một số người đã bị mất khứu giác, vị giác hoặc cả hai từ khi sinh ra. Tình trạng khi đó là bẩm sinh.

Một số người gặp phải chấn thương ở vùng đầu, làm đứt những dây thần kinh nối giữa mũi và não còn gọi là bóng khứu giác. Nhiễm virus cũng có thể gây ra anosmia và ageusia. Nếu nguyên nhân cuối cùng này xảy ra, thường là những virus gây bệnh đường hô hấp như Covid-91 phải chịu trách nhiệm.

Virus đường hô hấp có thể gây tổn thương cho các thụ thể cảm nhận khứu giác, đó là những thụ thể cần thiết cho một khứu giác hoạt động bình thường. Chúng cũng có thể gây sưng một số dây thần kinh khứu giác và gây ra hiện tượng chèn ép

Nhưng trái với những gì bạn đang tưởng tượng, mất khứu giác do virus thường không xuất phát từ việc mũi bị nghẹt, và nó cũng không gây ra tổn thương nghiêm trọng đến não bộ, Paul Masiowski, một nhà thần kinh học lâm sàng ở Canada cho biết.

“Hiểu biết tại thời điểm này cho thấy virus đường hô hấp có thể gây tổn thương cho các thụ thể cảm nhận khứu giác, đó là những thụ thể cần thiết cho một khứu giác hoạt động bình thường. Chúng cũng có thể gây sưng một số dây thần kinh khứu giác và gây ra hiện tượng chèn ép”.

Thường thì mất khứu giác không kèm theo cảm giác đau, Masiowski giải thích thêm. Bệnh nhân cũng không nhất thiết bị nghẹt mũi. Thường thì các căn bệnh như cảm cúm có thể khiến bạn mất khứu giác tạm thời vì mũi bị nghẹt. Nhưng ngay sau khi mũi thông thoáng trở lại, bạn sẽ tiếp tục ngửi được mùi vị.

Một triệu chứng đã bị bỏ qua

Mặc dù đã có những báo cáo lẻ tẻ về một số trường hợp bệnh nhân Covid-19 mất khứu giác ở Đức, Iran và bây giờ là Hoa Kỳ, những người như Rosa trước đây chỉ tự phát hiện ra triệu chứng của mình rồi chia sẻ nó trên các mạng xã hội như Reddit.

Phải tới vài ngày gần đây, các chuyên gia y tế cộng đồng mới bắt đầu để ý đến nó. Đầu tuần này, các quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết họ bắt đầu nghiên cứu mối liên hệ giữa Covid-19 và tình trạng mất khứu giác, đồng thời cảnh báo rằng bất kỳ bằng chứng nào cho mối liên hệ này đều mới chỉ là bằng chứng sơ bộ.

Còn rất nhiều điều mà chúng ta chưa biết về mối quan hệ giữa Covid-19 và hiện tượng mất khứu giác. Một câu hỏi quan trọng là liệu những người bị nhiễm SARS-CoV-2 có nhiều khả năng mất khứu giác hơn những người mắc bệnh cúm hay cảm lạnh thông thường không?

Câu hỏi thứ hai là liệu tình trạng mất khứu giác ấy có tiến triển nặng hơn, hay trở thành di chứng vĩnh viễn ở những bệnh nhân Covid-19 đã khỏi bệnh?

Liệu tình trạng mất khứu giác ấy có tiến triển nặng hơn, hay trở thành di chứng vĩnh viễn ở những bệnh nhân Covid-19 đã khỏi bệnh?

 Nhiều người dùng Reddit đã nói rằng chứng anosmia của họ vẫn còn tồn tại ngay cả khi họ đã không còn các triệu chứng bệnh khác. Ngược lại, cũng có những người báo cáo rằng mũi và lưỡi họ đã trở lại bình thường.

“Với loại anosmia này, khứu giác của mọi người có thể bị suy giảm đáng kể, thậm chí mất hoàn toàn và hiện tượng đó có thể kéo dài sau khi nghẹt mũi biết mất. Một số chứng anosmia có thể được cải thiện theo thời gian, nhưng điều đáng sợ là có những thiệt hại đáng kể có thể kéo dài vĩnh viễn”, Masiowski nói.

Nhận định về sự phổ biến của triệu chứng lạ này, Masiowski không chắc có nhiều bệnh nhân mắc Covid-19 phải hứng chịu nó hơn tỷ lệ mất khứu giác ở người bị cảm lạnh thông thường. Ông cho biết có thể vì mọi người đang tập trung quá vào Covid-19, cho nên họ sẽ để ý và báo cáo tất cả các triệu chứng ngạt mũi cũng như mất khứu giác của mình.

Các bệnh nhân cảm cúm thông thường trước đây không mấy quan tâm đến việc họ bị ngạt mũi hay mất khứu giác tạm thời, do đó, họ ít nói về nó.

Nhưng Masiowski nghĩ rằng mất khứu giác hoàn toàn có thể được coi như một dấu hiệu để cảnh giác với Covid-19 ở thời điểm này. Nó có thể cho phép các bác sĩ sàng lọc sớm bệnh nhân, bên cạnh các xét nghiệm tìm kháng thể trong máu và xét nghiệm RT-PCR tìm RNA virus.

Người trẻ đừng chủ quan

Mặc dù chắc chắn mất khứu giác không nguy hiểm như triệu chứng viêm phổi hoặc khó thở sau khi nhiễm Covid-19, tuy nhiên, nó cũng có thể là một trải nghiệm đáng sợ, thậm chí làm thay đổi cuộc sống của nhiều bệnh nhân. 

“Mất khứu giác và vị giác thực sự rất phiền hà”, Rosa nói. “Tôi là một người rất thích nấu ăn, và thích nấu những món ngon miện. Bây giờ thì sao, tôi không còn có thể nếm thử bất cứ thứ gì tôi nấu nữa. Tôi cảm thấy hơi chán nản, và tôi không nghĩ rằng nhiều người sẽ coi những thứ như thế này là thứ gì đó họ có thể chịu đựng được”.

Kinh nghiệm của Masiowski trong việc điều trị chứng anosmia đã giúp ông chia sẻ được phần nào với những người như Rosa. Mặc dù những người mắc bệnh có thể lấy lại được một phần hoặc toàn bộ khứu giác của họ, ngay cả khi phải mất nhiều năm, Masiowski dường như không thể giúp gì nhiều cho các bệnh nhân của mình.

Nếu họ bị nhiễm virus và đã mất khứu giác như một di chứng của nó ngay cả khi đã khỏi bệnh, cửa sổ điều trị sau đó thực sự đã khép lại. Vì vậy, Masiowski hi vọng rằng qua câu chuyện mà ông chia sẻ, mọi người, đặc biệt là những người trẻ tuổi, khỏe mạnh đừng nên coi thường Covid-19 mà hãy cố gắng tránh nhiễm nó ngay từ đầu.

Đó là một virus hoàn toàn mới, một căn bệnh hoàn toàn mới. Ai mà biết được nếu bạn bị nhiễm bệnh, điều gì sẽ xảy ra ngay cả khi tỷ lệ tử vong của nó chỉ ở mức 2%. 

“Nếu bạn ở độ tuổi 20 hoặc 30 và bạn mất khứu giác trong tháng này vì nhiễm phải Covid-19. Sau đó bạn có thể được chữa khỏi và tiếp tục sống thêm 50 hoặc 60 năm nữa. Có điều khứu giác và vị giác của bạn đã biến mất vĩnh viễn”, Masiowski nói.

“Điều đó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bạn trong suốt quãng đời còn lại. Vì vậy, Covid-19, một căn bệnh đang được mặc định vô hại với người trẻ, thật ra có nhiều tác hại tiềm ẩn hơn mà tôi hi vọng bạn sẽ biết đến chúng”.

Tham khảo Gizmodo