Nếu có sự sống trên Sao Kim: Những sinh vật tồn tại trong 'địa ngục mây axit' sẽ ra sao?

Trái Đất và Sao Kim có kích thước, khối lượng và thành phần tương tự nhau, đều nằm trong vùng có thể có nước lỏng nếu điều kiện khí quyển cho phép. Nhưng sự giống nhau ấy chỉ tồn tại trên giấy tờ. Bởi khi nhìn gần hơn, Sao Kim lại là một thế giới của lửa, axit và áp lực, một nơi mà mọi khái niệm về "sự sống" như ta biết đều dường như không thể tồn tại. Vậy nếu thật sự có sự sống ở đó, nó sẽ ra sao?

Sao Kim là hành tinh nóng nhất trong Hệ Mặt Trời, với nhiệt độ bề mặt lên đến khoảng 475 độ C, đủ để nấu chảy chì. Bầu khí quyển của nó dày đặc đến mức áp suất trên bề mặt tương đương với việc bạn đang đứng ở độ sâu gần 1 km dưới đại dương Trái Đất.

Không khí nơi đây chứa đầy carbon dioxide, và những đám mây dày đặc của axit sulfuric bao phủ khắp hành tinh, khiến ánh sáng Mặt Trời khó lòng xuyên qua. Dù vậy, ở tầng mây cao hơn, nơi nhiệt độ chỉ khoảng 30-60 độ C lại tồn tại một dải khí quyển "ôn hòa" hơn, được các nhà khoa học xem là khu vực tiềm năng nhất cho sự sống vi sinh vật.

Năm 2020, giới khoa học từng rúng động khi một nhóm nghiên cứu công bố phát hiện khí phosphine trong bầu khí quyển Sao Kim - một hợp chất trên Trái Đất thường được tạo ra bởi vi sinh vật sống trong môi trường yếm khí.

Phát hiện này, dù sau đó còn gây tranh cãi, đã khơi lại câu hỏi tưởng như viển vông: liệu có thể có "sinh vật sống" trong những đám mây axit đó không? Nếu có, chúng sẽ trông như thế nào, và tồn tại ra sao trong môi trường mà mọi phân tử nước đều bị bốc hơi ngay khi vừa hình thành?

Để sống sót ở đó, bất kỳ sinh vật nào cũng phải tiến hóa vượt xa mọi thứ ta từng biết. Thay vì dựa vào nước làm dung môi cho các phản ứng sinh hóa như hầu hết sự sống trên Trái Đất thì chúng có thể sử dụng một chất khác, ví dụ như axit sulfuric hoặc một hợp chất siêu bền nào đó chưa được biết đến. Cấu trúc cơ thể của chúng có thể không dựa trên carbon mà trên silicon - nguyên tố phổ biến trong đá và có khả năng tạo nên khung phân tử ổn định hơn ở nhiệt độ cao.

Hãy tưởng tượng một sinh vật nhỏ bé, trôi nổi giữa các tầng mây, không có cơ thể rắn mà là một dạng màng khí hay chất nhầy dẻo, bao quanh bởi lớp màng chống axit, giống như bong bóng tự phục hồi.

Chúng có thể hấp thu năng lượng từ ánh sáng Mặt Trời xuyên qua mây, hoặc từ các phản ứng hóa học giữa sulfur và carbon dioxide. Trong thế giới không có nước và oxy, sự sống, nếu có, sẽ mang hình hài hoàn toàn xa lạ, có thể giống như những "bóng ma sinh học" lơ lửng trong không trung.

Một số nhà khoa học ví những sinh vật giả định đó như "vi khuẩn mây" - tương tự vi khuẩn sống trong tầng mây trên Trái Đất, nơi độ ẩm và ánh sáng phù hợp cho chúng tồn tại tạm thời. Nhưng thay vì hơi nước, chúng sẽ sống trong mưa axit, hít thở khí carbon dioxide, và sử dụng sulfur làm nguồn năng lượng.

Nếu những sinh vật ấy tồn tại, chúng đã sống như thế suốt hàng triệu năm, chứng minh rằng sự sống không cần "Trái Đất thứ hai" để phát triển - chỉ cần một chút ổn định trong hỗn loạn.

Điều thú vị là trong quá khứ, Sao Kim có thể không phải là hành tinh chết chóc như hiện nay. Một số mô hình khí hậu cho thấy cách đây hàng tỉ năm, nó có thể từng sở hữu đại dương, bầu khí quyển dày nhưng mát hơn, và nhiệt độ tương đương Trái Đất.

Chỉ đến khi hiệu ứng nhà kính vượt khỏi tầm kiểm soát, nước bốc hơi, và bầu khí quyển trở thành lò áp suất khổng lồ, Sao Kim mới biến thành "địa ngục" hiện tại. Nếu có sự sống đã hình thành trong giai đoạn ôn hòa đó, rất có thể chúng đã tiến hóa để thích nghi, chuyển dần từ đại dương xuống các tầng mây cao, và tồn tại ở đó cho đến hôm nay.

Nếu giả thuyết này đúng, Sao Kim sẽ là bằng chứng sống cho thấy sự sống có thể thích nghi gần như vô hạn, và rằng quá trình tiến hóa không dừng lại trước bất kỳ giới hạn vật lý nào. Khi Trái Đất ngày càng nóng lên, viễn cảnh ấy cũng là lời nhắc nhở đáng sợ, nếu một hành tinh từng có thể mất toàn bộ đại dương và biến thành cơn ác mộng, liệu Trái Đất có đang đi cùng con đường đó?

Nỗ lực tìm kiếm sự sống trên Sao Kim hiện vẫn tiếp tục - NASA và nhiều cơ quan không gian đã lên kế hoạch gửi tàu thăm dò mới như DAVINCI và VERITAS để đo đạc khí quyển, phân tích hóa học và tìm dấu hiệu sinh học tiềm năng.

Nếu họ thực sự tìm thấy thứ gì đó, dù chỉ là một dấu vết vi sinh vật chết đã lâu thì đó sẽ là một trong những khám phá vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại. Bởi nó không chỉ chứng minh rằng sự sống có thể nảy mầm trong "địa ngục", mà còn đặt lại toàn bộ câu hỏi: sự sống thực sự cần gì để tồn tại?

Còn nếu chẳng có gì được tìm thấy, Sao Kim vẫn sẽ là tấm gương đáng sợ phản chiếu tương lai của Trái Đất, nơi một hành tinh từng có thể ôm trọn sự sống, cuối cùng lại tự thiêu rụi mình bằng chính bầu khí quyển quá dày và sức nóng không thể kiểm soát.

Dù kết quả thế nào, câu hỏi "Nếu có sự sống trên Sao Kim ?" không chỉ là trò tưởng tượng của các nhà khoa học. Nó là một phép thử cho trí tò mò của loài người, cho niềm tin rằng vũ trụ không chỉ chứa những hành tinh chết. Bởi đôi khi, chính trong nơi không ai tin rằng sự sống có thể tồn tại, giữa những đám mây axit rực cháy của Sao Kim chúng ta lại thấy phản chiếu hình ảnh mạnh mẽ nhất của sự sống: bền bỉ, kiên cường, và không bao giờ chịu khuất phục trước nghịch cảnh.