Nghiên cứu mới chỉ ra rằng cần sa có nguồn gốc từ Trung Quốc và bắt đầu được 'thuần hóa' từ thời kỳ đồ đá

Nhờ có lịch sử thuần hóa lâu đời, cần sa ngày nay có nhiều loại khác nhau, mỗi loại sẽ có cấu trúc cannabinoids và các hợp chất khác nhau. Theo nghiên cứu mới trên tạp chí Science Advances, quá trình nhân giống và chọn lọc này có thể đã bắt đầu từ thời kỳ đồ đá mới ở khu vực ngày nay là tây bắc Trung Quốc, nơi cần sa hoang dã xuất hiện lần đầu tiên.

Các nghiên cứu di truyền trước đây cho rằng cần sa có nguồn gốc từ cao nguyên Tây Tạng , mặc dù bằng chứng khảo cổ học sớm nhất về việc sử dụng dây gai dầu đến từ Trung Quốc, và có niên đại khoảng 12.000 năm trước theo các tác giả của nghiên cứu này. Như vậy, người ta đã chấp nhận rộng rãi rằng loài cây này có thể có nguồn gốc ở đâu đó ở Châu Á, tuy nhiên việc xác định chính xác nơi sinh của nó đã được chứng minh là một điều gì đó đầy thách thức.

Điều này phần lớn là do tổ tiên hoang dã của cần sa hiện đã tuyệt chủng, và do đó không thể nghiên cứu trực tiếp. Thay vào đó là một số giống cần sa được trồng đặc biệt (cây gai dầu và cần sa ma túy), cũng như một số giống cổ xưa hơn được gọi là Landraces. Mặc dù những cây này không giống với những cây cần sa ban đầu, nhưng chúng ít được thuần hóa hơn so với các giống thương mại hiện đại, đã bị biến đổi qua nhiều thế kỷ do chọn lọc tự nhiên chứ không phải do các chương trình nhân giống chuyên sâu do con người hướng dẫn.

Để tìm lại lịch sử của loài thực vật này, các tác giả nghiên cứu đã phân tích bộ gen của 110 giống cần sa khác nhau từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm 82 bộ gen mới và 28 bộ gen công khai. Nói chung, những điều này bao gồm toàn bộ các chủng hiện đại cũng như các giống hoang dại tự nhiên, phát sinh khi hạt giống từ các giống thuần hóa "thoát ra ngoài" phát triển và sinh sản tự nhiên.

Sau khi đánh giá các mối quan hệ di truyền giữa tất cả các loài này, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng mọi dòng cần sa loại cây gai dầu và loại ma túy hiện đại đều có thể được bắt nguồn từ một "nguồn gen tổ tiên" dường như có nguồn gốc từ các cây hoang dã ở Trung Quốc.

Các tác giả nghiên cứu viết: "Các giống cây trồng ở Trung Quốc hiện tại đại diện cho những hậu duệ gần nhất của nguồn gen tổ tiên mà từ đó các giống cây gai dầu và cần sa bắt nguồn từ đó".

"Trái ngược với quan điểm được chấp nhận rộng rãi, liên kết cần sa với một trung tâm thuần hóa cây trồng Trung Á, kết quả của chúng tôi phù hợp với nguồn gốc thuần hóa của cần sa ở Đông Á".

Hơn nữa, xác định niên đại bộ gen tiết lộ rằng tổ tiên thuần hóa đầu tiên của cây cần sa hiện đại đã tách ra khỏi tổ tiên hoang dã này khoảng 12.000 năm trước, "cho thấy rằng loài này đã được thuần hóa từ thời kỳ đồ đá mới".

Kể từ đó, việc nhân giống thâm canh của con người đã dẫn đến sự xuất hiện của một số nhóm di truyền riêng biệt - các loại cây gai dầu và các cây loại thuốc. Khi so sánh hai giống này, các tác giả nghiên cứu đã tìm thấy 134 gen đặc trưng cho cây gai dầu và 472 gen đặc trưng cho cần sa tác động đến thần kinh.

Những gen này kiểm soát các đặc điểm như phân nhánh và hình thành hoa, cũng như hiệu lực của dược tính thần kinh. Ví dụ, các gen mã hóa một loại enzyme tổng hợp tetrahydrocannabinol (THC) - thành phần tác động thần kinh chính trong cần sa - được biểu hiện đầy đủ ở hầu hết các loại cây trồng loại thuốc nhưng không có trong các loại cây gai dầu.