Nghiên cứu mới cho thấy: Không chỉ con người, khỉ đột cũng 'sợ vợ'

Từ lâu, cấu trúc xã hội của khỉ đột núi hoang dã luôn được coi là một ví dụ điển hình về chế độ phụ hệ, nơi những con đực có kích thước và sức mạnh vượt trội thống trị toàn bộ nhóm. Tuy nhiên, một nghiên cứu đột phá vừa được công bố đã lật ngược hoàn toàn quan niệm này.

Dù chỉ có kích thước bằng một nửa khi so với những con đực, nhưng khỉ đột cái lại có khả năng áp đảo những con đực, thường xuyên giành chiến thắng trong các cuộc xung đột để tranh giành địa vị và tài nguyên.

Khám phá này đến từ các nhà khoa học tại Viện Nhân chủng học Tiến hóa Max Planck (Đức) và Đại học Turku (Phần Lan), thách thức niềm tin cố hữu về sự thống trị của nam giới trong xã hội linh trưởng. Nó không chỉ làm sáng tỏ động lực phức tạp trong cộng đồng khỉ đột mà còn có ý nghĩa sâu rộng đối với sự hiểu biết về nguồn gốc của động lực giới tính ở con người.

Khi kích thước không phải là tất cả

Nghiên cứu được thực hiện dựa trên 25 năm dữ liệu quan sát hành vi của khỉ đột trong bốn nhóm khác nhau. Mặc dù khỉ đột đực có sự khác biệt lớn nhất về kích thước so với con cái trong số các loài vượn lớn, nghiên cứu đã chỉ ra rằng hệ thống phân cấp giới tính ở chúng cân bằng hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây.

"Khỉ đột cái thường có thứ hạng cao hơn khỉ đột đực", tiến sĩ Nikos Smit, tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ. Ông nhấn mạnh: "Điều này rất quan trọng đối với sự hiểu biết và diễn giải của chúng ta về các mối quan hệ quyền lực; không chỉ đơn thuần là kích thước và sức mạnh".

Trên thực tế, có tới 88% khỉ đột cái có thứ hạng cao hơn ít nhất một con khỉ đột đực trưởng thành trong các nhóm có nhiều con đực, đặc biệt là với những con đực còn quá trẻ hoặc đã quá già.

Hơn nữa, khi những con khỉ đột cái xung đột với những con khỉ đột đực không phải là con đực đầu đàn, chúng thường giành chiến thắng hơn một phần tư thời gian, bất chấp sự chênh lệch đáng kể về thể chất.

Tiến sĩ Martha Robbins, một đồng tác giả của dự án, giải thích rằng thành công này có thể nhờ vào mối quan hệ giữa những con cái cấp cao và con đực đầu đàn. "Những con khỉ đột đực không phải alpha này to lớn và khỏe mạnh hơn những con cái trưởng thành, nhưng chúng biết rằng mình nên kiềm chế bản thân để tránh sự hung hăng từ con đực alpha", bà nói. "Nếu chúng muốn ở lại trong nhóm, tốt hơn hết là nên chấp nhận".

Cuộc chiến vì thức ăn và những hệ quả đối với loài người

Nghiên cứu này cũng đã lật đổ một niềm tin khác về hành vi của khỉ đột. Trước đây, các nhà khoa học từng nghĩ rằng khỉ đột cái chỉ đánh nhau để giành thức ăn, trong khi khỉ đột đực chủ yếu cạnh tranh để giành bạn tình.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy cả con đực và con cái đều chiến đấu vì thức ăn, và phần thưởng cho việc chiến thắng trong những cuộc xung đột này dường như là quyền được tiếp cận nguồn lương thực ưu tiên.

Những phát hiện này có ý nghĩa sâu rộng đối với sự hiểu biết của chúng ta về động lực giới tính trong xã hội loài người. Các nhà khoa học kết luận rằng sự thống trị của đàn ông đối với phụ nữ không phải là một "hậu quả rõ ràng và tức thời của quá trình tiến hóa" mà là kết quả của các hệ thống xã hội và giao phối linh hoạt của con người.

Điều này được củng cố bởi quan sát về loài bonobo (tinh tinh lùn), một trong những họ hàng gần nhất của chúng ta, nơi con cái chiếm ưu thế hơn con đực, mặc dù con đực lớn hơn nhiều về kích thước.

Từ những bằng chứng này, các nhà khoa học tin rằng loài người khó có thể thừa hưởng chế độ gia trưởng từ tổ tiên linh trưởng. Xã hội khỉ đột cho thấy một hình thái xã hội phức tạp và cân bằng hơn nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ, mở ra một cái nhìn mới về sự tiến hóa của hành vi và động lực giới tính trong thế giới linh trưởng nói chung và loài người nói riêng.