Người đứng sau trợ lý ảo ViVi trên xe VinFast: Giáo sư Đại học ở Mỹ, đoạt giải toán học cao quý ít người có trên thế giới

Trở về Việt Nam và trở thành Giám đốc Khoa học, Viện Nghiên cứu dữ liệu lớn VinBigdata (thuộc tập đoàn Vingroup ), Giáo sư Vũ Hà Văn đã bắt tay vào những dự án nghiên cứu về bộ gen người Việt, giải pháp ứng dụng AI xử lý hình ảnh y tế, thử nghiệm xe điện tự hành cấp độ 4 ở Nha Trang và mới đây nhất là sự xuất hiện của trợ lý ảo Vivi trên xe VinFast không hề thua kém Siri, Alexa hay Google Assistant.

Theo thông tin trên website của Viện VinBigdata, Giáo sư Vũ Hà Văn quyết định gia nhập Tập đoàn Vingroup vào năm 2018 và là người tiên phong xây dựng khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam với vai trò Giám đốc khoa học VinBigdata. Ông đồng thời là giáo sư toán học tại Đại học Yale (Hoa Kỳ).

Giáo sư Vũ Hà Văn từng nói: "Nhiều người hay hỏi “Học toán để làm gì?”. Tôi thường nhìn sự việc hàng ngày dưới con mắt thống kê. Toán học không phải điều gì cao siêu mà thật ra là cần thiết với tất cả mọi người." Ảnh: Facebook GS Vũ Hà Văn

Năm 1994, ông đậu cử nhân toán học Đại học Eötvös Loránd. Bốn năm sau, ông nhận bằng tiến sĩ toán học tại Đại học Yale, Hoa Kỳ dưới sự hướng dẫn của giáo sư László Lovász, người được tặng Giải thưởng Polya năm 1979.

Sau thời gian nghiên cứu hậu tiến sĩ tại Viện Nghiên cứu cấp cao (IAS) Princeton và tại Ban Nghiên cứu của Microsoft, từ năm 2001 đến 2005, ông làm việc ở Đại học California tại San Diego.

Từ mùa thu năm 2005, ông trở thành giáo sư toán học tại Đại học Rutgers. Từ năm 2011, ông trở thành Giáo sư Đại học Yale. Ông cũng là giáo sư thỉnh giảng của Đại học Paris 6 vào năm 2006.

Mặc dù rất bận rộn nhưng GS Vũ Hà Văn thường xuyên về nước giảng bài, giao lưu với sinh viên, học sinh và giới toán học nước nhà. Ảnh: Facebook GS Vũ Hà Văn

GS. Vũ Hà Văn là chuyên gia hàng đầu thế giới về toán học với nhiều giải thưởng danh giá, một trong những người tiên phong mở ra thời kỳ "hoàng kim" cho Toán học Việt Nam cùng với GS. Ngô Bảo Châu. Lĩnh vực ông nghiên cứu bao gồm: toán học tổ hợp, xác suất, và lý thuyết số cộng tính.

Về thành tựu khoa học, năm 2002, GS. Vũ Hà Văn giành các giải thưởng Sloan fellowship và NSF Career Award dành cho các nhà khoa học trẻ tại Mỹ. Năm 2008, GS đoạt giải Polya (SIAM) của Hội toán công nghiệp (SIAM) dành cho công trình nghiên cứu về tập trung độ đo. Tính đến nay, số nhà toán học được tặng Giải thưởng Polya còn khá ít, và họ đều là những nhà toán học hàng đầu.

Chỉ bốn năm sau đó, ông nhận giải thưởng Fulkerson của Hội toán học Mỹ (cùng với J. Kahn và A. Johansson) về lời giải cho bài toán Shamir trong lý thuyết đồ thị. Cùng năm, GS trở thành thành viên danh dự của hội toán học Mỹ.

Năm 2009, Nhà nước Việt Nam công nhận ông là giáo sư kiêm chức tại Viện Toán học Việt Nam khi mới 39 tuổi. Năm 2020, ông được Hiệp hội Toán thống kê thế giới bầu chọn là Hội viên danh dự. Ông đã có hơn 100 công trình trên các tạp chí quốc tế.

Giáo sư cho rằng công nghệ dữ liệu sẽ là vũ khí giúp Việt Nam "đi tắt đón đầu" và ứng dụng vào các ngành y tế, nông nghiệp, giao thông vận tải... Sự ra đời của chiếc xe điện tự hành hay trợ lý ảo Vivi là một vài minh chứng rõ nét nhất. Ảnh: Facebook GS Vũ Hà Văn

Trước khi đến Vingroup, Giáo sư Vũ Hà Văn đã thường xuyên tiến hành giảng bài ở Việt Nam, tham gia chia sẻ và trở thành nguồn cảm hứng cho các nhà toán học trẻ, các sinh viên toán trong nước. Ông cũng là người có nhiều trăn trở với sự phát triển của khoa học - công nghệ và giáo dục nước nhà: "Có những bài toán nếu không phải người Việt làm thì ai làm?"

Trong một cuộc trò chuyện với báo chí năm 2016, Giáo sư Vũ Hà Văn tâm sự: "Ngành toán học (xác suất và toán rời rạc) mà tôi theo đuổi mang tính ứng dụng rất mạnh. Hiện tại vai trò của nó trong phát triển kỹ nghệ ở Mỹ rất lớn, nhất là trong công nghệ tin học. Hy vọng một lúc nào đó những kiến thức đó cũng sẽ hữu dụng tại Việt Nam."

Có lẽ, thời điểm mà ông chờ đợi đã đến, khi Việt Nam tiến bước mạnh mẽ vào cách mạng công nghiệp 4.0 và tập đoàn Vingroup quyết tâm tạo ra công nghệ phục vụ cho người Việt.

Việc Giáo sư Vũ Hà Văn trở về Việt Nam để thành lập Viện VinBigdata được Phó tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup Võ Quang Huệ nhận định là "khởi đầu hành động tốt nhất cho những sản phẩm Made in Vietnam, Made by Vietnamese sắp tới".

GS Vũ Hà Văn từng nói với báo giới rằng làm ra một vài sản phẩm ngay lập tức thay đổi nền kinh tế là điều không tưởng, bởi nền tảng khoa học công nghệ trong nước hiện còn yếu. Nhưng với việc xây dựng big data, bằng cách tận dụng công nghệ tiên tiến thế giới vào những ứng dụng thiết thực trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta hoàn toàn có thể "đi tắt đón đầu".