Norbert Wiener - người đặt nền tảng cho trí tuệ nhân tạo: 11 tuổi vào Đại học Tufts, 14 tuổi vào Đại học Harvard, 18 tuổi nhận bằng tiến sĩ

Norbert Wiener không chỉ là một thiên tài khoa học, mà còn là một biểu tượng cho sự đấu tranh nội tâm giữa sự áp đặt gia trưởng và khát khao tự do cá nhân.

Sinh ra trong một gia đình trí thức, nơi cha ông, Leo Wiener, một học giả lỗi lạc thông thạo 30 ngôn ngữ và là giáo sư ngôn ngữ Slav tại Harvard, đặt kỳ vọng lớn lao lên con trai mình, Norbert ngay từ nhỏ đã phải gánh trên vai áp lực nặng nề.

Leo Wiener không chỉ mong muốn con trai mình thành công mà còn mong muốn Norbert Wiener có thể thực hiện những tham vọng còn dang dở của chính ông. Điều này đã biến tuổi thơ của Norbert trở thành một chuỗi ngày bị kiểm soát, rèn luyện khắc nghiệt và chịu đựng áp lực vô hình từ người cha đầy quyền uy.

Ngay từ khi còn nhỏ, Norbert đã bị cuốn vào một chế độ giáo dục hà khắc mà cha mình áp dụng với niềm tin rằng thiên tài có thể được tạo ra thông qua sự rèn luyện nghiêm khắc.

Trong khi nhiều đứa trẻ cùng tuổi còn đang vui chơi, Norbert đã phải làm quen với những bài toán phức tạp, những lý thuyết cao siêu mà người bình thường chỉ có thể tiếp cận khi trưởng thành.

Sự đào tạo khắc nghiệt ấy giúp Norbert phát triển một trí tuệ phi thường, nhưng đồng thời cũng khiến cậu bé này bị tách biệt khỏi thế giới bên ngoài. Năm 11 tuổi, Norbert bước chân vào Đại học Tufts, trở thành một trong những sinh viên trẻ nhất trong lịch sử, nhưng cùng với vinh quang là một nỗi cô đơn sâu thẳm. Ông không có những người bạn đồng trang lứa, không có những cuộc vui chơi tuổi thơ, Norbert lớn lên như một cỗ máy học thuật được lập trình sẵn bởi cha mình.

Dù có tài năng xuất chúng, nhưng cuộc sống của Norbert không hề dễ dàng. Những lời chỉ trích không ngừng từ cha, áp lực phải chứng minh bản thân và nỗi sợ thất bại đã đẩy ông đến những giới hạn tinh thần khắc nghiệt.

Khi vào Harvard năm 14 tuổi, ông tiếp tục chứng tỏ khả năng xuất chúng của mình, nhưng đó cũng là lúc ông cảm nhận rõ hơn bao giờ hết sự áp đặt của người cha. Ông nhận bằng tiến sĩ khi mới 18 tuổi, nhưng đằng sau tấm bằng danh giá đó là những đêm dài mất ngủ, là những khoảnh khắc trầm cảm vì sự kìm kẹp của cha.

Ngay cả khi đạt được những thành tựu đáng nể, ông vẫn không thể thoát khỏi cái bóng khổng lồ của cha mình, người luôn tuyên bố rằng thành công của Norbert chỉ đơn thuần là kết quả từ phương pháp giáo dục của ông.

Một trong những cú sốc lớn nhất đối với Norbert trong hành trình tìm kiếm bản sắc cá nhân là khi ông phát hiện ra nguồn gốc Do Thái của mình. Leo đã che giấu điều này suốt nhiều năm vì lo sợ định kiến xã hội, và khi sự thật bị phơi bày, Norbert rơi vào một trạng thái hoang mang tột độ.

Sự phát hiện này không chỉ khiến ông cảm thấy như bị lừa dối mà còn làm lung lay niềm tin của ông vào chính mình. Ông bắt đầu đặt câu hỏi về bản sắc, về vị trí của mình trong thế giới này và về ý nghĩa thực sự của thành công. Nhưng chính trong sự hỗn loạn nội tâm đó, ông dần tìm thấy con đường riêng của mình.

Norbert bắt đầu chuyến hành trình học thuật xa hơn, rời xa vòng kiểm soát của cha mình để tiếp tục nghiên cứu tại Cornell, Göttingen và Cambridge. Ông nhận ra rằng tri thức không chỉ là công cụ để đáp ứng kỳ vọng của người khác, mà là chìa khóa để hiểu rõ hơn về thế giới. Và chính trong quá trình này, ông đã có những khám phá vĩ đại thay đổi nền khoa học hiện đại.

Những đóng góp quan trọng nhất của Norbert không chỉ giới hạn trong lý thuyết mà còn có ảnh hưởng sâu sắc đến thực tiễn. Ông là người đặt nền móng cho mô hình chuyển động Brown, đưa ra những dự đoán chính xác về tầm bắn của đạn pháo trong Thế chiến II và đặc biệt, trở thành cha đẻ của điều khiển học, một lĩnh vực tiên phong đã đặt nền tảng cho trí tuệ nhân tạo và khoa học máy tính sau này.

Lý thuyết điều khiển học của ông nhấn mạnh sự quan trọng của thông tin, các vòng phản hồi và cách hệ thống tự điều chỉnh để duy trì sự ổn định. Đây là một phát kiến mang tính cách mạng, không chỉ thay đổi ngành công nghệ mà còn mở ra những cách tiếp cận mới trong sinh học, kinh tế và triết học.

Dù dành cả cuộc đời để đấu tranh giành lấy sự tự do tư tưởng, nhưng Norbert chưa bao giờ hoàn toàn phủ nhận ảnh hưởng của cha mình. Ông thừa nhận rằng nếu không có sự rèn luyện khắc nghiệt của cha, có lẽ ông đã không có được nền tảng tri thức vững chắc như vậy.

Nhưng đồng thời, ông cũng hiểu rằng chính sự phản kháng và mong muốn thoát khỏi sự kìm kẹp mới là động lực thúc đẩy ông tiến xa. Ông không hoàn toàn cắt đứt mối quan hệ với cha như nhiều thiên tài khác, nhưng cũng không chấp nhận bị xem như một sản phẩm của cha mình.