Nút thắt cổ chai ngang trái của lưới điện: Điện sạch dồi dào vẫn phải xếp hàng chờ cả chục năm nữa mới đến được với người dùng, vì đâu nên nỗi?

Nút thắt cổ chai của “điện sạch”

Trang trại gió Couture ở Poitou-Charentes, tây nam nước Pháp, đang trong tình trạng bấp bênh. Mặc dù đã được cấp phép xây dựng trang trại 33,3 MW, đủ điện cung cấp cho 30.000 ngôi nhà, nhưng dự án vẫn đang bị đình trệ vì một lý do: Tắc nghẽn lưới điện.

Nhà phát triển dự án BayWa R.E. cho biết trang trại gió phải đợi 8 năm nữa mới có thể kết nối với lưới điện. Lưới điện bao gồm mạng lưới dây cáp, trạm và máy biến áp đưa điện đi khắp các khu vực hoặc đi xuyên quốc gia để cung cấp điện cho nhà ở, văn phòng và các nhà máy.

Không chỉ ở Pháp, trên khắp thế giới, các nhà phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo sẽ phải đợi từ vài năm đến hơn chục năm nữa mới đưa lưới điện bắt kịp với những thay đổi thời đại. Một điều chắc chắn rằng sự chậm trễ này sẽ tác động tiêu cực đến nỗ lực cắt giảm khí thải nhà kính trên toàn cầu.

Các nhà khoa học cho biết thế giới cần nhanh chóng chuyển đổi hệ thống năng lượng toàn cầu, từ bỏ nhiên liệu hoá thạch để chuyển sang các nguồn năng lượng sạch hơn như gió và mặt trời, từ đó hạn chế nóng lên toàn cầu và hậu quả thảm khốc của biến đổi khí hậu. Nhưng quá trình chuyển đổi năng lượng chỉ có thể diễn ra nếu các dự án có thể kết nối với lưới điện.

Hai thập kỷ trước, lưới điện chỉ là một cách để lấy năng lượng, ngoài ra còn có xăng và khí đốt. Nhưng giờ đây, điện đang là nguồn năng lượng chính. Vì thế, lưới điện cần được nâng cấp.

CEO Matthias Taft của BayWa R.E. cho biết sự chậm trễ trong việc kết nối lưới điện là trở ngại lớn trong việc triển khai các dự án năng lượng tái tạo ở châu Âu, Mỹ, Australia, cùng các quốc gia khác.

Những rào cản lớn

Các chính trị gia trên thế giới đang kêu gọi ủng hộ các dự án năng lượng tái tạo. Theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA), để đạt mục tiêu duy trì sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, năng lượng tái tạo cần phải tăng gấp 3 lần từ 3.000 GW hiện tại lên hơn 10.000 GW vào năm 2030.

Song song với đó, khi cả thế giới tăng cường điện khí hoá, như việc sử dụng xe điện, con người sẽ cần truyền tải nhiều điện hơn. Nhà cung cấp dữ liệu Bloomberg NEF ước tính cần có 80 triệu km lưới điện vào năm 2050, số lượng đủ để thay thế toàn bộ lưới điện hiện tại trên toàn cầu.

Như vậy, quá trình chuyển đổi năng lượng xanh sẽ yêu cầu đại tu mạng lưới điện. Tất cả các trang trại điện hoặc và mặt trời đều cần kết nối lưới điện, nhưng thường chúng ở vùng sâu, vùng xa hoặc ngoài khơi. Những khu vực này có hệ thống lưới điện chắp vá hơn.

Ngoài trở ngại này, việc triển khai cho các tấm pin năng lượng mặt trời của hộ gia đình và doanh nghiệp hoà vào lưới điện chung đang làm tăng mức độ phức tạp của việc quản lý lưới điện. Các nhà khai thác lưới điện buộc phải cân bằng sao cho tiếp tục cung cấp điện và mở rộng mạng lưới mà không làm gia tăng chi phí cho người dùng.

Hiện tại, “cơn nghẹn” của lưới điện bắt đầu ùn ứ. Các nhà vận hành lưới điện toàn cầu bị choáng ngợp bởi số lượng các dự án yêu cầu kết nối. Theo số liệu từ BloombergNEF, tại Anh, Tây Ban Nha và Italy, hơn 150 GW dự án năng lượng mặt trời và gió đang xếp hàng chờ kết nối lưới điện ở mỗi quốc gia. Tại Mỹ, yêu cầu kết nối lưới điện tăng 40% vào năm 2022.

Nhưng một trong số các dự án này có thể không bao giờ được xây dựng. Các nhà phát triển rút lui khi họ phát hiện ra tiền khổng lồ tiêu tốn cho việc nâng cấp hoặc gia cố lưới điện, thậm chí còn nhiều hơn giá trị dự án.

Các chuyên gia nhấn mạnh, lưới điện là “người khổng lồ” bị lãng quên trong quá trình khử carbon và hướng tới phát thải ròng bằng 0. Giám đốc Taff của BayWa kêu gọi các chính phủ và nhà điều hành lưới điện hành động khẩn cấp, nếu không “chúng ta sẽ thất bại trong quá trình chuyển đổi năng lượng”.

Tham khảo FT