Ô tô chạy bằng nhiên liệu làm từ mía - Cơn đau đầu của cả Brazil: Không dám chuyển sang đi xe điện, chấp nhận tụt hậu để cứu toàn nền kinh tế

Trong hai thập kỷ, những chiếc xe đặc biệt chạy bằng hỗn hợp xăng và ethanol đã giúp Brazil để hạn chế một lượng lớn khí thải. Tuy nhiên, trong bối cảnh chính phủ các nền kinh tế hàng đầu thế giới chủ đích chấm dứt việc bán ô tô động cơ đốt trong, nước này không còn sự lựa chọn nào khác ngoài thay đổi tư duy.

Được biết, các mẫu xe phổ biến nhất tại Brazil có thể chạy hoàn toàn bằng nhiên liệu sinh học sản xuất từ mía, tức sạch hơn rất nhiều so với động cơ xăng thuần túy. Bộ trưởng Phát triển Công nghiệp Uallace Moreira Lima cho biết trong tháng tới, Brazil sẽ bắt đầu lên kế hoạch giảm sự phụ thuộc vào loại nhiên liệu yêu thích này.

“Brazil sẽ là quốc gia cuối cùng chuyển đổi sang xe điện. Đó là vì ethanol”, Eder Vieito, nhà phân tích hàng hóa cấp cao tại Green Pool Commodity Specialists cho biết

Theo Bloomberg, ô tô sử dụng nhiên liệu linh hoạt đã thống trị Brazil, đồng thời chiếm tới 84,5% tổng doanh số bán xe trong tháng 6, theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Brazil Anfavea. Trong khi đó, ô tô điện chiếm chưa đến 0,5% thị trường.

Để so sánh, gần 25% doanh số bán xe chở khách tại Trung Quốc trong năm nay sẽ là xe điện. Tại Mỹ, quốc gia sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch, xe điện cũng chiếm gần 8% doanh số bán hàng trong 2023.

Ước tính đến năm 2030, xe điện chạy pin sẽ chiếm khoảng 7% lượng ô tô bán ra ở Brazil, tức thấp hơn nhiều so với mức trung bình thế giới dự kiến là 37%.

Hiện các nhà sản xuất ô tô tên tuổi, toàn ngành công nghiệp mía đường và giới chức Brazil đang nỗ lực giữ lại ethanol trong bình nhiên liệu của tài xế. Một loạt các quy định ủng hộ ethanol ra đời, bao gồm đánh thuế ít hơn và hạn chế đầu tư cơ sở hạ tầng pin sạc.

Sự chuyển dịch chắc chắn sẽ khiến Brazil đau đầu bởi ethanol tạo ra sự thúc đẩy kinh tế lớn lao tại quốc gia sản xuất đường lớn nhất thế giới - nơi nông nghiệp hiện chiếm khoảng 25% GDP.

Cho đến nay, chính phủ đang cố gắng hỗ trợ và cân bằng cả hai ngành công nghiệp. Để xoa dịu ngành công nghiệp đường, giới chức chủ trương duy trì các ưu đãi đối với ethanol đồng thời lôi kéo các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc xây nhà máy mới với mục tiêu bán hàng hấp dẫn: gần mỏ kim loại, thị trường Mỹ Latinh tiếp cận dễ dàng…

“Ô tô điện rất quan trọng đối với Brazil và thế giới, tuy nhiên, ethanol cũng nên là một phần của cuộc trò chuyện”, Renan Filho, Bộ trưởng Giao thông Brazil cho biết.

Theo các chuyên gia, đợi càng lâu, Brazil càng khó bắt kịp sự phát triển chóng mặt của công nghệ xe điện. Quá trình chuyển đổi cần thời gian và quốc gia này có thể mắc kẹt trong một hệ thống lỗi thời nếu chậm trễ.

Giống như nhiều nền kinh tế mới nổi khác, nơi chuỗi cung ứng địa phương chủ yếu tập trung vào các phương tiện giá cả phải chăng, xe điện vẫn nằm ngoài tầm với của nhiều hộ gia đình Brazil. Chiếc EV rẻ nhất tại thị trường hiện có giá hơn 140.000 reais Brazil (29.000 USD), gấp đôi giá trung bình một chiếc xe nhiên liệu linh hoạt.

“Brazil cần bước ra khỏi vùng an toàn nếu không muốn bị cô lập với phần còn lại của thế giới”, Lourenço Faria, một nhà nghiên cứu tại Đại học Copenhagen, cho biết.

Theo Bloomberg, những chiếc xe chạy bằng ethanol lần đầu tiên xuất hiện trên đường phố Brazil vào năm 1979 khi Fiat, thương hiệu hiện thuộc sở hữu của Stellantis NV, ra mắt mẫu xe chạy bằng nhiên liệu sinh học. Đây chính là sáng kiến giúp Brazil tự bảo vệ mình khỏi tình trạng thiếu xăng dầu đầu thập kỷ.

Ngoài ra, việc đẩy mạnh sản xuất ô tô chạy bằng ethanol cũng tạo ra nhiều cơ hội cho ngành công nghiệp đường mía vốn đã ăn sâu vào nền kinh tế. Năm nay, sản lượng mía đường của Brazil và các sản phẩm phụ khác được cho là sẽ trị giá 105,6 tỷ reais Brazil (tương đương 22 tỷ USD).

Các mẫu xe chỉ sử dụng ethanol được sản xuất từ cuối những năm 1970, đến năm 2003, đã bị các phương tiện sử dụng nhiên liệu linh hoạt (ethanol+xăng) soán ngôi, bắt đầu với mẫu xe cỡ nhỏ Gol Flex của Volkswagen AG. Trong suốt hai thập kỷ, chúng đã có một chỗ đứng không thể lay chuyển.

Vào năm 2021, VW thành lập trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Brazil để mở rộng ứng dụng ethanol và các loại nhiên liệu sinh học khác. Gần như mọi nhà sản xuất ô tô đang hoạt động tại đây cũng có kế hoạch duy trì sử dụng ethanol trong tương lai.

Những ‘tay to’ khác, trong đó có tập đoàn công nghiệp Anfavea, thậm chí còn vận động hành lang để chấm dứt miễn thuế đối với hàng nhập khẩu EV, qua đó thúc đẩy sản xuất ô tô trong nước và tinh chế ethanol. Nhóm các nhà sản xuất ô tô cũng muốn thiết lập hạn ngạch nhập khẩu tạm thời đối với xe điện đổ bộ vào bờ biển Brazil để giúp các nhà sản xuất địa phương có thêm thời gian nếu muốn phát triển sản xuất xe điện trong nước.

Theo các chuyên gia, ô tô sử dụng nhiên liệu linh hoạt của Brazil là câu chuyện thành công hiếm hoi. Sự phụ vào ethanol đã mang lại một số lợi ích hữu hình. Chẳng hạn, theo dữ liệu từ Bloomberg và Hội đồng Quốc tế về Giao thông sạch, một chiếc ô tô chạy bằng nhiên liệu linh hoạt của Brazil được sản xuất vào năm 2020 sẽ chỉ thải ra 16,7 tấn carbon dioxide trong suốt vòng đời. Để so sánh, một chiếc ô tô động cơ đốt trong thải ra khoảng 40-50 tấn carbon dioxide.

Do sử dụng nhiên liệu sinh học trong vận tải phương tiện hạng nhẹ, Brazil đã tránh được khoảng 35 triệu tấn khí thải tương đương CO2 vào năm ngoái, theo tổ chức tư vấn Getulio Vargas Foundation. Theo dữ liệu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, thành quả này tương đương với việc đóng cửa 9 nhà máy than trong 1 năm.

Dù các mẫu xe linh hoạt hoạt động tốt so với ô tô động cơ đốt trong, song dĩ nhiên, không thể sạch bằng các phương tiện chạy bằng pin hoàn toàn. Trong suốt vòng đời, một chiếc EV thuần túy hoạt động ở Brazil sẽ chỉ tạo ra một nửa lượng khí thải carbon so với một chiếc xe linh hoạt.

Trong tháng 6, Brazil chỉ bán được 618 chiếc ô tô chạy hoàn toàn bằng điện - con số quá nhỏ đối với một nền kinh tế mới nổi hơn 200 triệu dân. Ô tô sử dụng nhiên liệu linh hoạt thống trị toàn thị trường và điều này được cho là sẽ tiếp diễn trong tương lai.

“Người dân đã đặt niềm tin vào những chiếc xe sử dụng nhiên liệu ethanol, vậy nên, quá trình chuyển đổi sang EV thuần sẽ vô cùng khó”, Kevin Riddell, quản lý cấp cao của GlobalData cho biết.

Hiện tại, hầu hết các nhà sản xuất ô tô tại Brazil vẫn kiên định với cam kết đối với ethanol, song trong tương lai, một mẫu xe hybrid giữa động cơ linh hoạt và pin được cho là sự lựa chọn lý tưởng.

“Không phải phủ nhận xe điện, nhưng ethanol vẫn đóng vai trò rất quan trọng với Brazil trong 10 đến 15 năm tới”, Paula Kovarsky, giám đốc chiến lược của công ty chế biến mía đường lớn nhất Brazil Raizen cho biết.

Hiện tại, Toyota đã bắt đầu bán các phiên bản hybrid linh hoạt chạy bằng xăng, ethanol hoặc điện. Các nhà sản xuất ô tô lớn khác đang vạch ra một con đường tương tự để Brazil có thể giữ lại ethanol.

Stellantis, hãng xe có doanh thu tại Brazil chiếm gần 30%, đang đặt mục tiêu phát triển công nghệ flex-hybrid vào cuối năm nay. BYD của Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ sản xuất xe hybrid nhiên liệu linh hoạt, trong khi Great Wall Motor dự kiến bắt đầu lắp ráp mẫu xe hybrid linh hoạt vào năm 2024.

Brazil có thể khai thác nhiều kim loại quý, bao gồm đồng và niken, để sản xuất pin. Nước này cũng có trữ lượng lithium dồi dạo, vì vậy, việc sản xuất xe điện tại địa phương sẽ là cơ hội vô cùng lý tưởng.

“Xe điện là tương lai, nhưng điều đó mất rất nhiều thời gian. Trong khi chờ đợi, chúng tôi vẫn đặt niềm tin vào ethanol”, Ciro Possobom, người đứng đầu VW tại Brazil, nói.

Dẫu vậy, General Motors, một trong những nhà sản xuất ô tô lớn trên thế giới, lại hoài nghi về tương lai của ô tô chạy bằng ethanol. Công ty đặt ra mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2040, đồng thời chủ trương tập trung hoàn toàn vào xe điện.

Ông Santiago Chamorro, chủ tịch GM khu vực Nam Mỹ cho biết, xe điện sản xuất tại Brazil có thể được xuất khẩu sang bất kỳ quốc gia nào, trong khi xe chạy bằng nhiên liệu linh hoạt chỉ có một vài thị trường đích.

“Brazil có tiềm năng trở thành thị trường điện lớn thứ ba toàn cầu. “Tại sao chúng ta lại chấp nhận trì hoãn tiến độ đó?”, Fabio Rua, phó chủ tịch của GM Nam Mỹ cho biết.

Hiện tại, ethanol vẫn rất phổ biến - đối với cả người tiêu dùng cũng như các nhà hoạch định chính sách. Do vậy, từ nay cho đến khi Brazil hướng tầm nhìn ra ngoài ethanol, quốc gia này vẫn sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu trong chuỗi cung ứng ô tô toàn cầu.

“Ethanol chưa chắc đã là sự lựa chọn tốt nhất cho Brazil”, Robson Cruz, một đối tác tại Barassa & Cruz Consulting, nhận định.

Theo: Bloomberg