Phát hiện ra "quả bom hẹn giờ" ẩn trong đất: chất hóa học công nghiệp có khả năng ảnh hưởng tới hệ miễn dịch và khả năng sinh sản trên người

80 năm về trước, lần đầu tiên hóa chất tổng hợp PFAS được thả vào môi trường và hiện chúng vẫn còn chảy trong mạch nước ngầm dưới chân chúng ta. Dựa theo bản báo cáo khoa học mới từ trường đại học Arizona, loại hóa chất này có tác động xấu đến sức khỏe và chúng đang ngày một thẩm thấu xuống mạch nước ngầm từ phần đất phía trên. Khoa học ngày càng để mắt tới những tác động lên sức khỏe mà những chất PFAS gây ra.

Theo lời của Bo Guo, mức độ nhiễm khuẩn được khai báo có thể chỉ là "bề nổi của tảng băng chìm", vì đa số lượng hóa chất vẫn còn đọng trong đất. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, có tới gần 3.000 số hóa chất tổng hợp thuộc nhóm PFAS. Từ thập kỷ 1940, PFAS được sử dụng để đóng gói thức ăn, sản xuất vải chịu nước, các sản phẩm chống dính, hộp bánh pizza, sơn, bọt chữa cháy và nhiều ngành khác.

Loại hóa chất này không phân hủy trong môi trường hay trong cơ thể. Tại Hoa Kỳ, nhiều báo cáo khoa học cho thấy rằng các nguồn nước bị ô nhiễm bởi hóa chất PFAS đang ngày một nhiều việc phơi nhiễm PFAS sẽ sớm gây hậu quả tới sức khỏe.

Theo nghiên cứu, những bệnh có liên hệ tới loại chất hóa học này gồm có bệnh thận, bệnh tuyến giáp; chúng có khả năng ảnh hưởng tới hệ miễn dịch và khả năng sinh sản.

"Bởi vì PFAS có trong nhiều sản phẩm tiêu dùng và công nghiệp nên chúng có thể dễ dàng lẫn vào trong nước thải. Các nhà máy xử lý nước thải không được thiết kế để thanh lọc những loại hợp chất này, nên chúng sẽ còn đọng lại trong nước và được tái sử dụng. Ví dụ, lượng nước đó có thể dùng để tưới sân cỏ hoặc bơm tầng ngậm nước", giáo sư Mark Brusseau nói. "PFAS có thể thấm vào bùn sinh học, loại bùn được dùng làm phân bón. Từ đó ta thấy, loại hóa chất này có thể xâm nhập vào môi trường từ nhiều nguồn vào nhiều khoảng thời gian khác nhau và liên tục".

Để có thể hiểu được cách hóa chất thẩm thấu qua đới nông (phần đất ngăn cách mặt đất và mạch nước ngầm), các nhà khoa học ở trường đại học Arizona đã thiết kế một mô hình để mô phỏng lại quá trình vận chuyển và tồn trữ hóa chất trong đất.

Mô hình này cho thấy rằng phần lớn hóa chất PFAS bị giữ lại ở phần đất có nước và khí tiếp xúc với nhau. Điều này khiến cho tốc độ hóa chất thẩm thấu xuống mạch nước phía dưới chậm đi đáng kể. Các nhà khoa học còn phát hiện rằng tốc độ hóa chất di chuyển chậm hơn nhiều ở đất hạt thô so với đất hạt mịn.

"Điều này có nghĩa phần lớn hóa chất PFAS vẫn bị giữ lại trong đất, và chúng đang dần thẩm thấu xuống dưới giống như một quả bom hẹn giờ", Guo nói.

Những lần quan sát trước cho thấy trước khi chạm đến mạch nước ngầm, hóa chất PFAS chảy rất chậm khi còn ở trong đất, nhưng không ai biết nguyên nhân của hiện tượng này. Mô hình trên đã chỉ ra lý do tốc độ thẩm thấu lại chậm đến vậy.

"Điều này cho chúng ta biết nên tập trung vào đâu trong quá trình lọc nước", Guo nói. "Trước mắt, chúng ta cứ chú ý vào mạch nước ngầm, nhưng thay vào đó, có phải chúng ta nên tập trung vào đất? Dù sao hầu hết lượng PFAS nằm trong đất và sẽ ở lại đó trong một khoảng thời gian rất dài. Hay là chúng ta cứ khăng khăng thanh lọc mạch nước ngầm trong hàng thập kỷ và thế kỷ tới?"

Mô hình có tác dụng với bất kỳ loại hóa chất PFAS nào, song các nhà khoa học đã dùng PFOS (Perfluorooctane Sulfonate) để thử nghiệm. Chất này có trong bọt chữa cháy và là mối quan tâm chính cần phải giải quyết. "Một trong những mục tiêu của chúng tôi trong tương lai là xây các mô hình tương tự dựa trên những địa điểm khác nhau", Brusseau nói. "Và chúng tôi mong rằng, thông tin nó mang lại sẽ hữu ích với các nhà hoạch định chính sách, cơ quan quản lý và các nhà tư vấn môi trường khi họ lên các kế hoạch đánh giá".

Bản báo cáo khoa học liên quan đến vấn đề này vừa được xuất bản trên tờ Water Resources Research.

Theo ScitechDaily