Quạt máy 'phản chủ': Hóa ra vật dụng quen thuộc này có thể khiến bạn nóng hơn và tổn hại sức khỏe trong nắng nóng cực đoan!

Khi những đợt nắng nóng kỷ lục đang hoành hành, nhiều người coi quạt máy là "phao cứu sinh" không thể thiếu. Đặc biệt đối với người cao tuổi, quạt dường như là giải pháp đơn giản và hiệu quả. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đầy bất ngờ vừa tiết lộ: quạt có thể gây hại nhiều hơn lợi trong một số điều kiện nhất định, đặc biệt là nắng nóng cực khô, thậm chí còn làm tăng áp lực lên tim và khiến cơ thể tích nhiệt nhiều hơn!

Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học từ Đại học Sydney, Đại học Monash, Đại học Adelaide của Úc, cùng Viện Tim mạch Montreal, đã điều tra tác động của quạt điện đối với 58 người lớn tuổi (từ 60 tuổi trở lên, tuổi trung bình 68). Trong số này, 27 người có tiền sử bệnh động mạch vành và 31 người khỏe mạnh.

Thử nghiệm "nghiệt ngã" trong nhiều điều kiện nhiệt độ

Để đánh giá chính xác, những người tham gia đã trải qua bốn lần tiếp xúc với nhiệt, mỗi lần ba giờ, cách nhau ít nhất 72 giờ: chỉ dùng quạt (lưu lượng khí khoảng 4 m/giây), làm ướt da không dùng quạt, làm ướt da có quạt và không can thiệp (nhóm đối chứng).

Quạt được đặt cách người tham gia hơn 1 mét. Trong các buổi làm ướt da, nước ấm được phun lên vùng da hở để mô phỏng mồ hôi. Quạt được sử dụng là loại quạt đứng tốc độ cao thông thường trong gia đình.

Ban đầu, những người tham gia được tiếp xúc với nhiệt độ phòng xung quanh là 38°C (100,4°F) với độ ẩm tương đối 60%, điều kiện nắng nóng trong nhà cao. Kết quả cho thấy, việc chỉ sử dụng quạt giúp giảm nhẹ nhiệt độ cơ thể trung bình của những người tham gia khoảng 0,1°C (0,18°F) so với không dùng quạt hoặc làm ướt da, đồng thời lượng mồ hôi tăng lên và mọi người cho biết họ cảm thấy mát mẻ, thoải mái hơn.

Việc sử dụng quạt kết hợp làm ướt da không làm thay đổi nhiệt độ cơ thể, dù vẫn giúp mọi người cảm thấy thoải mái hơn.

Cú "lật kèo" bất ngờ: Quạt khiến cơ thể nóng hơn trong nắng nóng khô

Tuy nhiên, khi xét đến các điều kiện nhiệt độ và độ ẩm khác nhau, kết quả lại hoàn toàn trái ngược và đáng lo ngại. Do nguy cơ mắc các vấn đề về tim, chỉ có 31 người khỏe mạnh tham gia nghiên cứu về quạt trong điều kiện nắng nóng cực đoan.

Trong điều kiện nóng và khô, nhiệt độ lên tới 45°C (113°F) với độ ẩm chỉ 15%, việc chỉ sử dụng quạt lại thực sự làm tăng nhiệt độ cơ thể thêm 0,3°C (0,5°F), so với việc không sử dụng quạt.

Điều này cho thấy trong môi trường quá nóng và khô, quạt không chỉ không làm mát mà còn có thể truyền nhiệt vào cơ thể, hoạt động như một máy sấy tóc khổng lồ. Cả hai thử nghiệm làm ướt da trong điều kiện này đều không cho thấy hiệu quả đáng kể trong việc làm mát người tham gia.

Đáng chú ý, mọi người cũng báo cáo rằng họ cảm thấy nóng hơn khi sử dụng quạt trong thử nghiệm này, phản ánh chính xác sự tăng nhiệt độ bên trong cơ thể.

Tổng thể, nghiên cứu cho thấy không chỉ nhiệt độ mà cả hàm lượng nước (độ ẩm) trong không khí mới là yếu tố quyết định hiệu quả làm mát cơ thể của quạt điện tốc độ cao. Khi độ ẩm quá thấp, quạt sẽ thổi không khí nóng và khô vào cơ thể, cản trở quá trình bay hơi mồ hôi, thậm chí còn khiến cơ thể hấp thụ thêm nhiệt.

Lời cảnh báo cho người cao tuổi và các giải pháp thay thế

Mối liên hệ giữa tiếp xúc với nhiệt độ cao và bệnh tim mạch đã được ghi nhận rõ ràng, với rất nhiều bằng chứng cho thấy nhiệt độ cao có thể khiến tim phải chịu áp lực lớn hơn. Nguy cơ tử vong do tim mạch được chứng minh là tăng gấp ba khi nhiệt độ tăng cao trong một đợt nắng nóng.

Nghiên cứu trước đây của Đại học Sydney và Viện Tim mạch Montreal cho thấy các biện pháp dễ thực hiện như làm ướt da có thể vô hiệu hóa tác dụng làm nóng của quạt khi nhiệt độ và độ khô của không khí khiến cơ thể nóng lên.

Tuy nhiên, trong nghiên cứu này, việc nhiệt độ cơ thể giảm nhẹ nhờ làm ướt da không có ý nghĩa thống kê, nên lợi ích của nó là không đáng kể dù có thể mang lại cảm giác dễ chịu hơn.

Những phát hiện này cho thấy quạt có thể không đủ để loại bỏ các rủi ro sức khỏe trong đợt nắng nóng, đặc biệt với người cao tuổi và những người có bệnh lý nền.

Đối với những người không có điều hòa, các nhà nghiên cứu khuyến nghị các biện pháp can thiệp khác như nơi trú ẩn làm mát cộng đồng và cảnh báo rủi ro nhiệt độ chính xác hơn có thể bảo vệ người lớn tuổi tốt hơn trong các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt.

Nghiên cứu này, được công bố trên tạp chí JAMA Network Open , là lời cảnh tỉnh quan trọng, buộc chúng ta phải suy nghĩ lại về cách chống chọi với nắng nóng, đặc biệt khi biến đổi khí hậu đang khiến các đợt nắng nóng ngày càng trở nên gay gắt và kéo dài hơn.

Đừng chủ quan, hãy tìm hiểu kỹ điều kiện thời tiết để sử dụng quạt một cách thông minh, hoặc tìm đến những giải pháp làm mát an toàn hơn cho sức khỏe của bạn và người thân.