Sở Y tế cộng đồng California vừa phát đi cảnh báo điện thoại gây ung thư và vô sinh, nhưng sự thật thế nào?

Tuần trước, Sở Y Tế Cộng Đồng California tại Hoa Kỳ (CDPH) chính thức phát hành một bản hướng dẫn giảm phơi nhiễm với năng lượng tần số vô tuyến, phát ra từ điện thoại di động. Tuy nhiên, bản hướng dẫn này được cho là không phù hợp trong bối cảnh khoa học chưa thể khẳng định phơi nhiễm sóng tần số vô tuyến gây hại cho con người.

Thực ra, CDPH từng "xếp xó" hướng dẫn này trong 7 năm, kể từ khi nó được đề xuất vì thiếu bằng chứng khoa học. Bây giờ, bằng chứng khoa học vẫn thiếu, nhưng họ buộc phải ban hành hướng dẫn mới chỉ vì thua kiện với một nhà khoa học.

Mỹ cảnh báo điện thoại gây ung thư nhưng sự thật thế nào?

Năm 2014, nhà nghiên cứu y tế cộng đồng Joel Moskowitz, tại Đại học California, Berkeley, đã kiện CDPH, sau khi họ từ chối ban hành bản hướng dẫn sử dụng điện thoại di động ông đề xuất.

Sở Y Tế Cộng Đồng California cho biết vào thời điểm đó, bản hướng dẫn chỉ mới là một dự thảo, chưa hoàn thiện, chưa được chấp thuận, và chưa sẵn sàng để công bố. Nó có thể làm gây hoảng loạn và làm tăng lo lắng trong cộng đồng một cách không cần thiết.

Trong một thông cáo báo chí, CDPH giải thích thêm rằng họ đã “xếp xó” hướng dẫn này từ vài năm trước, và chỉ tuân theo lập trường cập nhật nhất từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) về sóng điện thoại.

Từ trước tới giờ, CDC nói rằng không có dữ liệu chính xác về chủ đề này, và "cần có nhiều nghiên cứu hơn, trước khi chúng ta biết liệu sử dụng điện thoại di động có gây ra các ảnh hưởng sức khoẻ".

Tuy nhiên, thẩm phán trong vụ kiện đã đứng về phía Moskowitz, và Sở Y Tế Cộng Đồng California đã buộc phải phát hành một bản hướng dẫn không chính thức vào tháng 3 năm 2017.

Tuần trước, bản hướng dẫn mới chỉ là bản cập nhật của hướng dẫn trước. Trong đó, CDPH phải nhấn mạnh rằng khoa học về nguy cơ sức khỏe từ việc sử dụng điện thoại di động "đang phát triển" và "cộng đồng khoa học chưa đạt được sự đồng thuận".

Mặc dù vậy, nhiều người lo ngại có thể quan tâm, bản hướng dẫn khuyến cáo một số hành động đơn giản, chẳng hạn như:

- Sử dụng tai nghe hoặc loa ngoài thay vì áp điện thoại của bạn vào tai

- Nhắn tin thay vì nói chuyện điện thoại

- Để điện thoại của bạn vào túi xách hoặc ba lô thay vì trong quần áo

- Tránh sử dụng điện thoại trong điều kiện năng lượng tần số vô tuyến cao, chẳng hạn như khi bạn đang ở trong ô tô, tải dữ liệu hoặc khi tín hiệu điện thoại yếu

- Và đừng đặt điện thoại gần đầu khi bạn ngủ

Tất cả những điều này khá đơn giản và dễ dàng, nhưng dữ liệu khoa học chưa đủ để chứng minh chúng hữu ích và thực sự chính xác.

Hướng dẫn của CDPH khuyên mọi người nên dùng tai nghe và để điện thoại cách xa đầu

Nhìn lại toàn bộ dữ liệu khoa học

Mối quan tâm chính của một số nhà nghiên cứu y tế cộng đồng, là năng lượng tần số vô tuyến từ điện thoại di động có thể gây ung thư, đặc biệt là ung thư não. Tuy nhiên, không có cơ chế rõ ràng nào có thể biện minh cho mối lo ngại này.

Năng lượng tần số vô tuyến là bức xạ điện từ không ion hóa, không có đủ năng lượng để loại bỏ các electron khỏi các nguyên tử. Nó không làm hư hỏng DNA hoặc gây ra đột biến ung thư. Năng lượng này chỉ tiềm ẩn một tác động rõ ràng nhất là sinh nhiệt, có thể dẫn đến bỏng. Nghĩa là mọi người chỉ cần để ý điện thoại của mình có đang nóng lên và nếu có thì đừng áp vào tai.

Mặc dù vậy, một số nhà nghiên cứu tin rằng bức xạ từ điện thoại có thể gây nguy cơ ung thư. Một vài nghiên cứu về dịch tễ học trên quy mô nhỏ (khoảng 1.000 người) và hai nghiên cứu thực hiện ở Pháp và Thụy Điển cho thấy mối liên quan giữa mức độ sử dụng điện thoại di động cao và nguy cơ ung thư não.

Chỉ có 3 nghiên cứu tiêu biểu, không những thế, nhiều nghiên cứu nhỏ tương tự khác đã thất bại trong việc xác định lại kết quả. Tất cả không tìm ra mối liên hệ giữa sóng điện thoại với ung thư. Các nghiên cứu cố gắng lặp lại để xác minh kết quả nhưng thất bại gồm 2 nghiên cứu được thực hiện ở chính Hoa Kỳ.

Chưa dừng lại ở đó, ba nghiên cứu dịch tễ học lớn hơn, liên quan đến hàng chục ngàn người sử dụng điện thoại di động tại 13 quốc gia, không tìm thấy mối liên hệ với ung thư.

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng vấn đề tới đây cơ bản đã được định đoạt. Nhưng đến năm ngoái, một nhóm các nhà khoa học tại Chương trình Độc chất học quốc gia Hoa Kỳ (NTP) lại làm bùng nổ mối lo ngại giữa bức xạ điện thoại di động và ung thư.

Nhóm các nhà khoa học do tiến sĩ John Bucher dẫn đầu đã công bố một phần kết quả từ nghiên cứu trên chuột, kéo dài nhiều năm và được chính phủ Mỹ tài trợ 25 triệu USD. Các tác giả cho rằng dữ liệu trên chuột của họ chỉ ra mối liên hệ giữa bức xạ điện thoại di động và sự phát triển của hai loại ung thư: ung thư não và một loại ung thư trong tim.

Mặc dù vậy, các kết quả hoàn chỉnh chưa được công bố. Dữ liệu này được cho là thiên vị và chưa được đánh giá bởi các nhà khoa học ngang hàng khác trong lĩnh vực.

Nói một cách khác, nó chưa đáng tin cậy.

Có dữ liệu trên chuột chỉ ra mối liên hệ giữa bức xạ điện thoại di động và sự phát triển của hai loại ung thư: ung thư não và một loại ung thư trong tim

Hơn thế nữa, nghiên cứu này có những lỗ hổng chết người. Các con chuột trong đó đã bị phơi nhiễm với các mức bức xạ cực mạnh trên toàn bộ cơ thể. Phơi nhiễm kéo dài 9 giờ mỗi ngày trong suốt hai năm. Đó là một điều kiện phi thực tế. Mà thực ra, những con chuột bị phơi nhiễm này còn sống lâu hơn những con chuột trong nhóm đối chứng, không bị phơi nhiễm với bức xạ điện thoại.

Không những chết sớm hơn, những con chuột này có tỷ lệ mắc ung thư thấp bất thường, đối với loài Sprague Dawley chuyên dùng cho thí nghiệm. Thông thường, từ 1 đến 2% những con Sprague Dawley sẽ mắc ung thư một cách tự nhiên, tỷ lệ này có thể lên đến 8%.

Vậy mà không có 1 trong số hàng chục con chuột nào thuộc nhóm đối chứng phát triển các khối u trước khi chết sớm trong nghiên cứu. Nếu chỉ một trong số những con chuột này mắc ung thư, nó sẽ xóa sạch mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa phơi nhiễm phóng xạ điện thoại và sự phát triển khối u.

Và, cuối cùng, mối liên hệ này dẫu được chỉ ra cũng mới tồn tại ở những con chuột đực trong nghiên cứu. Các con chuột cái không cho thấy tỷ lệ gia tăng nguy cơ ung thư so với nhóm đối chứng.

Dữ liệu trên những con chuột Sprague Dawley mới chỉ là một phần của nghiên cứu. Các nhà khoa học tại Chương trình Độc chất học quốc gia Hoa Kỳ đã tiến hành nghiên cứu tương tự trên một loài chuột khác nhưng công bố kết quả đó. Họ nói rằng họ sẽ phát hành dữ liệu đầy đủ để các nhà khoa học khác đánh giá và phản biện vào đầu năm 2018.

Trong một cuộc họp báo, Tiến sĩ Bucher nói với các phóng viên, trong lĩnh vực sức khỏe của con người, nghiên cứu của NTP trên chuột “có thể phù hợp, mà cũng có thể không phù hợp một chút nào”.

Tham khảo Arstechnica, Sfchronicle