Sóng Rossby là gì và tại sao chúng lại ảnh hưởng đến thời tiết của chúng ta?

Được xác định và giải thích bởi Carl-Gustaf Arvid Rossby, những sóng này xảy ra do sự quay của Trái Đất, theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA). So với những con sóng đại dương điển hình mà chúng ta thấy dọc theo bờ biển, sóng Rossby di chuyển chậm hơn đáng kể. Chúng cũng cực kỳ lớn, với một số trải dài hàng trăm dặm (hoặc hơn) trên đại dương. Nói chung, sóng Rossby di chuyển về phía tây, tách không khí vùng cực lạnh với không khí tại chỗ ấm hơn (theo Britannica ).

Sóng Rossby có hai thành phần: sóng dài và sóng ngắn. Sóng dài có thể trải dài từ 3.700 đến 8.000 dặm, và chúng có thể nằm ngang hoặc dọc. Sóng ngắn tồn tại bên trong sóng dài, nhưng không phải lúc nào chúng cũng khớp với hướng của chúng. Do đó, sóng ngắn có thể thay đổi hình dạng của sóng dài vì chúng thường di chuyển về phía đông, theo Dịch vụ Thời tiết Quốc gia Hoa Kỳ (NWS).

Độ sâu của đại dương, vĩ độ của sóng và sự biến động giữa các lớp ấm và lạnh của đại dương ảnh hưởng đến chuyển động của sóng Rossby. Ngoài ra, chúng cũng bị ảnh hưởng bởi các khối đất có hình dạng khác nhau tạo ra nhiệt độ không đều khi Mặt Trời sưởi ấm bề mặt Trái Đất.

Cũng giống như nhiệt độ ảnh hưởng đến sóng Rossby, bản thân sóng cũng có tác động đến bầu khí quyển của Trái Đất và tạo ra sóng Rossby trong khí quyển. Nói một cách đơn giản thì nó chính là không khí ấm từ xích đạo di chuyển về các cực, và không khí mát hơn từ các cực di chuyển về xích đạo. Mặc dù chuyển động này không nhất quán, nhưng nó khá đều đặn và nó giúp hình thành dòng phản lực trong bầu khí quyển.

Không khí di chuyển trên hoặc xung quanh các ngọn núi và sự chênh lệch độ cao cũng góp phần hình thành sóng Rossby - Gió thay đổi tốc độ hoặc hướng nhằm mục đích khôi phục sự cân bằng cho bầu khí quyển luôn thay đổi. Nhưng miễn là mặt trời chiếu sáng và tạo ra nhiệt, sự mất cân bằng sẽ vẫn còn.

Sóng Rossby ảnh hưởng đến các hình thái thời tiết trên khắp các lục địa vì chúng rất lớn. Nhưng sóng ngắn cũng có tác động đến thời tiết. Trên thực tế, chúng là thứ mà NWS gọi là "kẻ chủ mưu chính của các đợt mưa", lưu ý rằng các dải mưa thường ở gần chúng khi chúng đi qua các phần của hành tinh. 

Bởi vì sóng dài di chuyển chậm, chúng có thể làm cho các hình thái thời tiết kéo dài trong một thời gian dài. NOAA báo cáo rằng chúng cũng có thể thay đổi thời tiết, lưu ý rằng chúng có thể góp phần làm mực nước biển dâng cao và gây ra lũ lụt ven biển ở một số khu vực. Ví dụ, ảnh hưởng của sóng El Niño và La Niña ở Thái Bình Dương mất vài tháng đến một năm để vượt qua đại dương, dẫn đến thủy triều dâng cao. 

Điều đó nói lên rằng, đôi khi sóng Rossby có thể đóng một vai trò nào đó trong "các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt", theo tạp chí  Environmental Research Letters. Hơn nữa, một báo cáo được công bố trên tạp chí Nature Climate Change cho thấy rằng sóng Rossby có thể gây ra các đợt nắng nóng và lũ lụt ở bắc bán cầu. 

Tham khảo: Grunge; Britannica; Nature Climate Change