Tại sao định giá Xiaomi lại khó đến thế?

Với việc Xiaomi đã chính thức mở bán, giá trị của công ty này cũng ngay lập tức trở thành đề tài thu hút rất nhiều sự bàn tán. Hồi đầu năm, Xiaomi đã từng kỳ vọng sẽ được định giá 200 tỉ USD, nhưng con số này đã nhanh chóng tụt xuống còn một nửa sau khi công ty này công bố bản cáo bạch vào tháng trước. Từ lúc đó đến hiện tại, tức thời điểm mà Xiaomi chuẩn bị chính thức "lên sàn", giá trị kỳ vọng của Xiaomi đã hạ xuống chỉ còn khoảng 70-80 tỉ USD.

Định giá Xiaomi một cách chính xác là một điều khá khó, mà nguyên nhân phần lớn đến từ mô hình kinh doanh tương đối dị của công ty này. Mặc dù tuổi đời của Xiaomi còn chưa nổi 10 năm, thế nhưng nhờ mô hình kinh doanh đa hướng của công ty này mà ở thời điểm hiện tại, rất khó có thể xác định rõ ràng rằng tương lai của Xiaomi sẽ đi tới đâu.

Ben Joffe, nhà đầu tư phần cứng đến từ quỹ đầu tư mạo hiểm Hax, đã mô tả Xiaomi giống như một sự pha trộn giữa những gã khổng lồ trong ngành smartphone như Apple hay Samsung, và một tập đoàn hàng tiêu dùng phổ biến và đầy tham vọng như Coca-Cola. "Xiaomi không giống như bất kỳ tập đoàn nào khác," ông chia sẻ.

Ngay từ những ngày đầu tiên của Xiaomi, nhà sáng lập Lei Jun đã tóm gọn đường hướng phát triển của công ty như sau: Bán những chiếc điện thoại thông minh giá rẻ, chất lượng cao, với lợi nhuận thấp, rồi sau đó kiến tiền bằng cách cung cấp dịch vụ Internet. Và số liệu thực tế đã cho thấy, tuy phần lớn doanh thu của Xiaomi đến từ những chiếc điện thoại thông minh, nhưng lợi nhuận gộp của hãng này có một phần không nhỏ là đến từ các dịch vụ Internet. Những dịch vụ này chủ yếu xuất hiện dưới dạng quảng cáo bên trong các ứng dụng tiện ích mà Xiaomi tạo ra, trong đó có thể kể đến ứng dụng Livestream, ứng dụng tài chính, cũng như một số tiện ích khác. Bên cạnh đó một phần doanh thu khác của Xiaomi đến từ ứng dụng của các bên thứ ba đăng tải trên cửa hàng. Đồng thời, Xiaomi cũng đầu tư vào các công ty sản xuất thiết bị "Internet vạn vật" (IoT), và bày bán chúng tại các cửa hàng Mi Home.

Phân loại doanh thu của Xiaomi trong năm 2017

Có rất ít công ty có thể chứng tỏ rằng mô hình kinh doanh "sử dụng phần cứng để kiếm lời từ phần mềm" có thể bền vững trong thời gian dài. Apple có thể cũng được coi là một công ty như vậy, tuy nhiên đường hướng kinh doanh của Táo khuyết thực ra rất khác so với Xiaomi. Doanh thu đến từ App Store của Apple đạt mức 8,5 tỉ USD, thế nhưng lợi nhuận mà những thiết bị Apple mang lại cho hãng này cũng hết sức lớn. Một chiếc iPhone X có biên lợi nhuận gộp khoảng 64%, trong khi đó con số này với những chiếc điện thoại của Xiaomi chỉ là 8,8% mà thôi.

Hãy cùng nhìn qua hai công ty khác là Fitbit và GoPro, đều mới IPO trong thời gian gần đây nhờ vào việc thiết bị phần cứng trở nên nổi tiếng với người tiêu dùng. Tuy nhiên giờ đây cả hai công ty kể trên đều đã không còn được các nhà đầu tư tin tưởng nữa. Xét về quy mô, đương nhiên cả Fitbit và GoPro chẳng thể nào bằng được Xiaomi, và do đó cũng không hề có cơ sở để khẳng định rằng Xiaomi sẽ chịu chung số phận kể trên. Chỉ xét đến lợi nhuận năm 2017, Xiaomi đã thu được 1,9 tỉ USD - vượt hơn cả doanh thu tổng của Fitbit năm đó.

Tỉ lệ giá trị trên lợi nhuận hoạt động của Xiaomi so sánh với các công ty khác, trong trường hợp Xiaomi được định giá 70 tỉ USD

Xiaomi có thể chứng tỏ rằng mình xứng đáng có giá trị như vậy hay không, phụ thuộc rất nhiều vào việc mô hình kinh doanh hiện tại có cho phép tập đoàn này tiếp tục phát triển hay không.

Đối với mảng thiết bị cầm tay, kinh doanh điện thoại Android vẫn luôn chứa đựng nhiều rủi ro - nhất là khi đặt lợi nhuận thấp hết mức có thể để cạnh tranh về giá. Giá điện thoại trung bình trong năm 2017 của Xiaomi là 881 tệ (tương đương với khoảng 3 triệu đồng) - thấp hơn tới 40% so với giá trung bình của các thương hiệu khác. Đây cũng chính là phân khúc mà người tiêu dùng nhạy cảm nhất về giá, khi mà họ sẵn sàng chuyển qua bất cứ thương hiệu nào khác có giá tốt hơn trong khi sở hữu chất lượng tương tự. Và đây cũng là lý do tại sao mà Xiaomi gần như trở thành kẻ thống trị trong phân khúc thị trường Smartphone giá rẻ.

Trong ngành sản xuất điện thoại, "số công ty 'đã chết' nhiều hơn hẳn số những công ty vẫn còn tồn tại trên thị trường," ông Paul Gillis, giáo sư kế toán đại học Peking cho biết. Theo nhận định của ông, thành công về mặt doanh số của Xiaomi năm 2017, chủ yếu đến từ thị trường Ấn Độ, "chỉ cho thấy rất nhiều biến động, mà biến động cũng đồng nghĩa với rủi ro. Một kết quả tăng trưởng, tuy chậm, vẫn tốt hơn một kết quả biến động cao thấp khó lường."

Có một cách để định giá Xiaomi ở thời điểm hiện tại, đó là định giá riêng biệt từng mảng kinh doanh của hãng này, rồi tổng hợp chúng lại thành giá trị cuối cùng. Ông Richard Windsor đến từ trung tâm nghiên cứu Radio Free Mobile cho biết, giá trị ước tính của Xiaomi chỉ khoảng 33 tỉ USD, với việc tính hệ số nhân khác nhau với các mảng kinh doanh khác nhau. Hệ số mảng kinh doanh điện thoại của Xiaomi sẽ thấp, trong khi mảng dịch vụ internet sẽ có hệ số cao hơn.

Theo những gì mà Xiaomi công bố, hiện tại mỗi tháng có khoảng 190 triệu người dùng sử dụng MIUI, hệ điều hành được tùy biến từ Android trên những chiếc điện thoại của hãng này. Công bố này cũng phần nào cho thấy rõ mục tiêu "kiếm tiền dựa trên phần mềm hơn là phần cứng" mà Xiaomi vẫn hằng theo đuổi.

Tuy nhiên, nếu như doanh số điện thoại Xiaomi không thể tăng, lợi nhuận từ các dịch vụ và phần mềm đi kèm đương nhiên cũng sẽ giảm xuống, bởi những người sử dụng Xiaomi hoàn toàn có thể chuyển qua dùng những chiếc điện thoại khác và không còn sử dụng ứng dụng của Xiaomi nữa.

Jerry Yang, đối tác tại quỹ đầu tư mạo hiểm Hardware Club có trụ sở tại Paris, cho biết ông hết sức lạc quan về việc Xiaomi hoàn toàn có thể kiếm tiền dựa trên phần mềm, kể cả khi doanh số điện thoại giảm. "Nếu bạn kiếm tiền từ các dịch vụ kèm theo, thì thứ bạn nên quan tâm là số lượng điện thoại Xiaomi đang hoạt động trên thị trường. Đến nay, tôi vẫn bắt gặp người ta dùng những chiếc điện thoại cũ như iPhone 4 hay iPhone 5, và tôi tin rằng họ thi thoảng vẫn bỏ tiền mua phần mềm trên những chiếc điện thoại này, dù rằng nó đã rất cũ." Bởi vậy, ông cũng hết sức tin tưởng rằng giá trị của Xiaomi sẽ không thấp như nhiều người lo ngại.

Bên cạnh đó, cũng có một điểm mà nhiều người bỏ qua khi nhắc đến Xiaomi, đó là việc hãng này đầu tư vào các công ty sản xuất thiết bị gia dụng như bóng đèn thông minh, thiết bị theo dõi sức khỏe, v...v... Những sản phẩm này sẽ được bán trên các cửa hàng của Xiaomi, và mang thương hiệu cũng của Xiaomi. Nhiều người lo ngại rằng khi những công ty được Xiaomi đầu tư vào "lên sàn chứng khoán", sẽ thu hút những nhà đầu tư của Xiaomi đi mất.

Dẫu sao thì, những năm tiếp theo sẽ vô cùng quan trọng đối với Xiaomi, và ở thời điểm hiện tại, chặng đường tương lai của hãng này đang tỏ ra hết sức xán lạn. Bên cạnh việc tạo tiếng vang lớn ở thị trường Ấn Độ, Xiaomi còn lọt vào top 5 thương hiệu điện thoại của châu Âu. Đồng thời, hãng này cũng muốn xâm nhập vào thị trường Mỹ vào cuối năm 2018, hoặc chậm nhất là đầu năm 2019. Và việc Xiaomi chính thức lên sàn chứng khoán, sẽ chỉ là một điểm bắt đầu mới của hãng này mà thôi.

Tham khảo qz