Thuyên giảm tiểu đường type 2 nhờ chế độ ăn thấp calo, cơ hội cho hàng triệu bệnh nhân

Một nghiên cứu cho thấy chế độ ăn thấp calo có thể đảo ngược bệnh tiểu đường type 2 và cứu sống hàng triệu bệnh nhân. Cụ thể, khoảng một nửa số người tiểu đường tuân thủ chế độ ăn từ 825-850 kcal/ngày trong ba đến năm tháng, đã đưa tình trạng bệnh của họ đến độ thuyên giảm.

Thuyên giảm được tính là khi bệnh nhân có nồng độ Hemoglobin A1c dưới ngưỡng tiểu đường (nhỏ hơn 6,5% hoặc 48 mmol/mol). Nhờ vậy, người bệnh sẽ không cần dùng tới bất kể một loại thuốc tiểu đường nào nữa.

Kết quả thử nghiệm lâm sàng gọi tắt là DiRECT, được xuất bản trên tạp chí y khoa The Lancet, rất đáng chú ý. Trong bối cảnh, số người bệnh tiểu đường type 2 trên toàn thế giới đã tăng gấp bốn lần trong vòng 35 năm qua, từ 108 triệu người (năm 1980) lên 422 triệu (năm 2014).

Dự kiến đến năm 2040, cả thế giới sẽ có khoảng 642 triệu bệnh nhân tiểu đường.

Thuyên giảm tiểu đường type 2 nhờ chế độ ăn thấp calo, cơ hội cho hàng triệu bệnh nhân

Giải quyết "nguyên nhân gốc rễ"

Nghiên cứu mới được thực hiện bởi các nhà khoa học đến từ Đại học Newcastle, Hoa Kỳ. Họ giải thích rằng lượng calo dư thừa trên cơ thể chúng ta dẫn tới gan nhiễm mỡ. Tình trạng này khiến gan sản xuất quá nhiều glucose.

Một phần, mỡ thừa được truyền vào tuyến tụy, trở thành nguyên nhân gây suy giảm sản xuất insulin, và do đó gây ra bệnh tiểu đường. Nghiên cứu trước đây từng cho thấy việc giảm 1 gam chất béo trong tuyến tụy có thể khởi động lại quá trình sản xuất insulin và đảo ngược bệnh tiểu đường type 2.

Giáo sư Roy Taylor, người đã dành gần bốn thập kỷ nghiên cứu tiểu đường, cho biết các hướng dẫn quản lý tiểu đường hiện nay chỉ mới tập trung vào giải quyết các triệu chứng – thông qua việc giảm mức độ đường trong máu nhờ thuốc điều trị - thay vì nhắm tới “nguyên nhân gốc rễ”.

"Chế độ ăn uống và lối sống thường được nhắc tới ngay lập tức, nhưng thuyên giảm tiểu đường bằng cắt giảm calo hiếm khi được nói đến", ông cho biết thêm.

Một chế độ ăn thấp calo dẫn đến giảm cân và đánh thẳng vào một nguyên nhân gốc rễ gây ra bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, ăn thế nào và giảm cân thế nào cho hiệu quả nhất là một vấn đề cần nghiên cứu.

“Có một sự khác biệt lớn với các nghiên cứu khác, chúng tôi khuyến cáo một thời kỳ ăn kiêng giảm cân mà không cần tăng cường hoạt động thể chất. Nhưng càng về dài hạn, tăng cường hoạt động hàng ngày càng quan trọng”, giáo sư Taylor giải thích.

"Phẫu thuật thẩm mỹ để giảm cân có thể làm thuyên giảm bệnh tiểu đường ở khoảng ¾ số người tham gia. Nhưng biện pháp này đắt cũng như nguy hiểm hơn, và chỉ có thể được thực hiện trên một số ít bệnh nhân”.

"Những phát hiện của chúng tôi chỉ ra rằng một lượng cân nặng rất lớn giảm được nhờ phẫu thuật thẩm mỹ cũng không nhất thiết làm đảo ngược các quy trình cơ bản gây ra bệnh tiểu đường type 2", ông nói. Điều đó có nghĩa phương pháp này không phải là lựa chọn.

Giáo sư Roy Taylor, người đã dành 40 năm nghiên cứu bệnh tiểu đường

Chỉ bằng một chế độ ăn

Hướng đến mục đích giảm cân và quản lý bệnh tiểu đường, chương trình DiRECT được áp dụng cho khoảng 300 bệnh nhân tiểu đường trong độ tuổi từ 20 đến 65 suốt 6 năm. Thử nghiệm bắt đầu với 1 giai đoạn ăn kiêng nghiêm khắc (825-853 kcal thức ăn lỏng theo công thức mỗi ngày) kéo dài 3-5 tháng.

Sau đó, trong vòng 2-8 tuần, bệnh nhân từng bước được ăn trở lại như bình thường. Nhưng để duy trì hiệu quả giảm cân, họ sẽ được học thêm về dinh dưỡng và áp dụng liệu pháp nhận thức hành vi. Kể từ khi bắt đầu chương trình, các thuốc hạ huyết áp đều bị cấm sử dụng.

Kết quả chương trình DiRECT được công bố trên tạp chí Lancet cho thấy: Gần một phần tư số người tham gia giảm được từ 15 kg trở lên sau 12 tháng. 86% bệnh nhân đảo ngược được tình trạng bệnh của mình. Gần một nửa (46%) đạt đến độ thuyên giảm tiểu đường ở thời điểm một năm, so với nhóm đối chứng chỉ là 4%.

Mức thuyên giảm này được định nghĩa là lượng HbA1c nhỏ hơn 6,5% và bệnh nhân không cần dùng bất kỳ một loại thuốc tiểu đường type 2 nào nữa.

Isobel Murray là một cụ bà 65 tuổi đến từ North Ayrshire, Scotland đã tham gia vào chương trình DiRECT từ năm 2014 đến năm 2016. Sau khoảng thời gian 17 tuần thực hành chế độ ăn thấp calo, bà Murray đã đưa tình trạng tiểu đường của mình đến độ thuyên giảm.

Sau 2 năm, bà duy trì được mức cân nặng thấp hơn 22k g so với năm 2014, và đã không cần phải dùng bất kỳ một loại thuốc tiểu đường nào. “Thử nghiệm này đã làm thay đổi cuộc sống của tôi”, bà Muray chia sẻ.

“Tôi đã mắc tiểu đường type khoảng 2-3 năm trước nghiên cứu, phải dùng rất nhiều loại thuốc, ngày càng nhiều trong khi bệnh tình tiến triển xấu dần đi. Khi có cơ hội tham gia vào nghiên cứu DiRECT, tôi đã không do dự một chút nào”.

Bà cho biết thêm: “Khi các bác sĩ nói với tôi rằng tụy của tôi đã làm việc trở lại, điều đó thật tuyệt vời, thật không thể tin nổi. Tôi không còn nghĩ rằng mình là một bệnh nhân tiểu đường nữa. Tôi vẫn xét nghiệm tất cả các xét nghiệm dành cho người tiểu đường, nhưng không còn nghĩ rằng mình là một người bệnh nữa. Tôi là một trong những người may mắn đã đạt tới độ thuyên giảm”.

86% bệnh nhân đảo ngược được tình trạng bệnh của mình sau khi tham gia chương trình DiRECT

Cơ hội cho hàng triệu bệnh nhân

Mặc dù những con số đạt được rất ấn tượng, một số nhà phê bình chế độ ăn thấp calo để điều trị bệnh tiểu đường lập luận chế độ ăn kiêng nghiêm khắc như vậy không thực tế đối với nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, giáo sư Taylor không đồng ý.

"Các mục tiêu giảm cân do chương trình này cung cấp có thể khả thi với nhiều người", ông nói.

Tiến sĩ Elizabeth Robertson, giám đốc nghiên cứu tại Tổ chức Diabetes UK cũng cho biết: “Phát hiện sau những năm đầu của thử nghiệm DiRECT chứng tỏ nó có tiềm năng thay đổi cuộc sống của hàng triệu người”.

Nghiên cứu DiRECT cho thấy thời điểm tốt nhất để bắt đầu chế độ ăn kiêng giảm cân này là khi bệnh nhân mới được chẩn đoán tiểu đường, khi họ có động lực chữa bệnh cao. Tuy nhiên, các bệnh nhân đã mắc tiểu đường trong thời gian dài cũng vẫn có cơ hội lớn.

"Những phát hiện của chúng tôi gợi ý rằng ngay cả khi bạn đã mắc tiểu đường type 2 trong 6 năm, đặt căn bệnh vào trạng thái thuyên giảm là khả thi”, đồng tác giả nghiên cứu, giáo sư Michael Lean từ Đại học Glasgow nói.

"Thách thức lớn chỉ là tránh được hiệu ứng tăng cân trở lại trong dài hạn”, giáo sư Taylor cho biết. “Chương trình DiRECT sẽ tiếp tục theo dõi các bệnh nhân trong 4 năm nữa, và sẽ cho biết liệu việc giảm cân và thuyên giảm tiểu đường trong thời gian dài có khả thi hay không”.

Liệu việc bệnh nhân tiểu đường type 2 đạt tới độ thuyên giảm có thể bảo vệ mình khỏi những biến chứng tiểu đường trong suốt phần đời còn lại hay không? Đó là điều khoa học còn chưa biết, và cũng là lý do tại sao những người bệnh tiểu đường thuyên giảm chưa được tính là “khỏi bệnh”, họ vẫn cần được theo dõi sức khỏe thường xuyên.

Tham khảo Dailymail, Medicalxpress