Thuyết âm mưu mới: Beethoven có phải là người da đen không?

Gần 200 năm sau cái chết của Ludwig van Beethoven, một số người vẫn đồn đoán về sự thật cuộc đời nhà soạn nhạc huyền thoại. Mặc dù Beethoven thường được miêu tả là một người đàn ông da trắng, tuy nhiên vẫn có một số người cho rằng ông thực sự là người da đen.

Một số người ủng hộ lý thuyết này chỉ ra những nhận xét từ những người cùng thời với Beethoven mô tả ông là người "xồm xoàm", "sậm màu", hay "nước da nâu đen". Những người khác cho rằng bằng chứng về nguồn gốc Châu Phi của Beethoven có thể được tìm và nghe thấy trong chính một số sáng tác nổi tiếng của ông.

Vậy, Beethoven có phải người da đen không?

Ludwig van Beethoven trở nên nổi tiếng vào thế kỷ 18 và 19 với các tác phẩm cổ điển của ông, bao gồm cả Giao hưởng số 5 ở cung Đô trưởng. Nhưng những câu hỏi về chủng tộc của ông đã không xuất hiện cho đến 80 năm sau khi ông qua đời.

Năm 1907, nhà soạn nhạc người Anh Samuel Coleridge-Taylor lần đầu tiên tuyên bố rằng Beethoven là người da đen. Coleridge-Taylor, con trai của một người mẹ da trắng và một người cha da đen, thấy mình không chỉ có mối liên hệ về mặt âm nhạc với nhà soạn nhạc mà còn về mặt chủng tộc cũng tương đồng, đặc biệt là khi anh xem kỹ các bức tranh minh họa về Beethoven và các đặc điểm trên khuôn mặt của ông.

Sau khi trở về từ Mỹ, nơi anh đã quan sát thấy sự bất công của phân biệt chủng tộc, Coleridge-Taylor tuyên bố: "Nếu nghệ sĩ vĩ đại nhất trong số các nhạc sĩ còn sống đến ngày hôm nay, ông ấy sẽ không thể kiếm được chỗ ở, khách sạn ở một số thành phố nhất định của Mỹ".

Ý tưởng của Coleridge-Taylor đã phát triển mạnh mẽ vào cuối thế kỷ 20, khi người Mỹ da đen đấu tranh cho quyền bình đẳng và cố gắng nâng cao những câu chuyện chưa biết về quá khứ của họ. Ví dụ, một nhà hoạt động của Black Power tên là Stokely Carmichael đã tuyên bố rằng Beethoven là người da đen trong một bài phát biểu ở Seattle. Và Malcolm X nói với một người phỏng vấn rằng cha của Beethoven là "một trong những người đàn ông da đen ở Châu Âu với tư cách là một người lính chuyên nghiệp".

Thuyết âm mưu về cuộc đời và chủng tộc của Beethoven thậm chí còn lan rộng sang thế kỷ 21. Câu hỏi "Beethoven Black?" vẫn còn lan truyền tới tận bây giờ, với nhiều người dùng mạng xã hội Twitter và Instagram quan tâm.

Những người tin rằng Ludwig van Beethoven là người da đen chỉ ra một số sự thật về cuộc đời ông. Ban đầu, những người biết nhà soạn nhạc khi ông còn sống thường mô tả ông là người có nước da ngăm đen. Những người cùng thời với ông đôi khi mô tả nước da của ông là "dark" hoặc "swarthy".

Một hoàng tử Hungary tên là Nicholas Esterhazy còn thường xuyên gọi Beethoven và nhà soạn nhạc cung đình của ông, Joseph Haydn, là "Moors" hoặc "blackamoors" - những người da đen đến từ Bắc Phi hoặc bán đảo Iberia.

Tuy nhiên, Đại học Alberta chỉ ra rằng hoàng tử có thể đã sử dụng từ này để coi Beethoven và Hayden là "những người hầu cận". Họ cũng lưu ý rằng những người vào thời của Beethoven thường sử dụng "Moor" để mô tả một người da trắng với nước da sẫm màu hơn bình thường - hoặc một người chỉ đơn giản là có mái tóc sẫm màu.

Nhưng vẻ ngoài được mô tả của Beethoven không phải là lý do duy nhất khiến một số người nghĩ rằng nhà soạn nhạc là người da đen. Những người ủng hộ lý thuyết "Beethoven là người da đen" chỉ ra tình bạn của ông với George Bridgetower, một nghệ sĩ vĩ cầm người Anh được biết đến là người gốc Phi. Một số người coi tình bạn của Beethoven với Bridgetower là bằng chứng có thể cho thấy hai người có chung màu da.

Tuy nhiên, tình bạn của Beethoven với Bridgetower về mặt nào đó lại không có gì lạ cả. Châu Âu của thế kỷ 19 có nhưng các tuyến đường thương mại năng động qua Địa Trung Hải có nghĩa là người Châu Phi da đen thường xuyên qua lại với người Châu Âu da trắng.

Trên thực tế, tần suất này dẫn đến một giả thuyết khác về di sản của Beethoven. Cho rằng người Châu Phi da đen thường xuyên đi qua Châu Âu - và đôi khi đến nhà của họ ở đó - có thể là mẹ của Beethoven đã gặp một người đàn ông da đen và có quan hệ tình cảm với anh ta vào một thời điểm nào đó?

Hầu hết các học giả cho rằng Beethoven là con của Johann và Maria Magdalena van Beethoven, những người có tổ tiên là người Flemish. Nhưng điều đó không ngăn được tin đồn lan truyền về việc mẹ của Beethoven - hoặc một trong những tổ tiên của ông - có một mối quan hệ bí mật với người da đen.

Tuy nhiên, thuyết âm mưu vẫn chỉ là thuyết âm mưu và có rất ít bằng chứng xác thực rằng Ludwig van Beethoven là người da đen.

Các câu hỏi về chủng tộc của Beethoven đã kéo dài kể từ khi Samuel Coleridge-Taylor lần đầu tiên đề xuất lý thuyết của mình. Nhưng một số người tin rằng thay vì suy đoán về chủng tộc của Beethoven, xã hội nên chú ý nhiều hơn đến các nhà soạn nhạc da đen đã bị coi thường trong sử sách.

"Thay vì đặt câu hỏi, 'Beethoven Black?' hãy hỏi 'Tại sao tôi không biết gì về George Bridgetower?", giáo sư lịch sử người Đức (da đen) Kira Thurman của Đại học Michigan viết trên Twitter.

Điều đó nói lên rằng, Thurman hiểu bản chất của tuyên bố Beethoven là người da đen có ý nghĩa gì.

"Thay vì dành sức để tranh luận về vấn đề này, chúng ta hãy dành sức lực và nỗ lực của mình để nâng tầm kho tàng của các nhà soạn nhạc da đen mà chúng ta có", Thurman nói. "Bởi vì trong quá khứ họ không có được sự đón nhận và sự chú ý như hiện tại".

Nhưng câu hỏi "Beethoven Black?" cũng có ý nghĩa theo những cách khác. Nó cung cấp một cách để xã hội đặt ra một số câu hỏi khó về lý do tại sao một số nghệ sĩ được nâng cao và vinh danh, trong khi những nghệ sĩ khác bị gạt bỏ và lãng quên.

Corey Mwamba, một nhạc sĩ và người dẫn chương trình của BBC Radio 3 giải thích: "Nếu Beethoven là người da đen, liệu ông ấy có được xếp vào hàng ngũ nhà soạn nhạc kinh điển không? Và những nhà soạn nhạc da đen khác đã mất trong lịch sử thì sao?".