Toàn cảnh scandal smartphone giá 3 bát phở và cơn khát đồ giá rẻ của người Ấn Độ

Vào tháng trước, một công ty Ấn Độ có tên Ringing Bells đã thu hút đông đảo sự chú ý trên toàn cầu khi ra mắt một loạt smartphone được quảng bá là sản xuất trong nước và cũng được bán ra với giá siêu rẻ. 2 chiếc smartphone này bao gồm Smart 101, chiếc smartphone 4G rẻ nhất của Ấn Độ với giá 44,6 USD (khoảng hơn 1 triệu đồng) và Freedom 251, một chiếc smartphone 3G có giá chưa đầy 4 USD (tức chỉ khoảng 80.000 đồng).

Sự kiện ra mắt 2 mẫu smartphone này vào ngày 18/2 với sự góp mặt của nhiều người nổi tiếng tại Ấn Độ đã nhanh chóng được báo giới trên khắp thế giới chú ý và đăng tải thông tin. Theo một nguồn tin, số đơn hàng mà Freedom 251 nhận được trong vòng 1 ngày đã lên tới con số 30.000 chiếc, buộc Ringing Bells phải ngừng nhận đơn hàng.

Thị trường smartphone giá rẻ tại Ấn Độ vẫn đang bùng nổ: trong khi thu nhập bình quân đầu người tại đây chỉ là vào khoảng 1.600 USD, trong năm nay Ấn Độ rất có thể sẽ vượt mặt nước Mỹ về số lượt mua smartphone. Hiện tại, thị trường smartphone tại đây đang được thống trị bởi một vài tên tuổi lớn, bao gồm Samsung và 2 nhà sản xuất nội địa Micromax và Intex. Bằng cách sử dụng các nhà máy tại Trung Quốc, các nhà sản xuất Ấn Độ như Micromax và Intex liên tục cho xuất xưởng những chiếc điện thoại "nhái" lại iPhone, Samsung Galaxy và HTC One, đồng thời nỗ lực hết sức để cung cấp những chiếc điện thoại có cấu hình ngang ngửa với mặt bằng chung của cả thế giới.

Trong số này có thể kể đến chiếc Micromax S301 "nhái" HTC có giá chưa đến 800.000 đồng nhưng vẫn có kết nối 3G, hoặc chiếc Intex Cloud Cube cũng "nhái" HTC có giá chỉ hơn 1 triệu đồng nhưng vẫn sở hữu vi xử lý lõi tứ. Nhưng vẫn chưa một nhà sản xuất nào dám sản xuất hay quảng bá những chiếc điện thoại có giá chưa đầy 4 USD. Trải nghiệm sử dụng một chiếc smartphone 4 USD sẽ như thế nào?

Vết bút xóa trên mặt trước của Freedom 251 là điểm bắt đầu của mọi nghi ngờ.

Ngay từ ban đầu, Freedom 251 đã bộc lộ nhiều điểm nghi vấn: mặc dù thời điểm phát hành được Ringing Bells nói là tháng 6/2016, gần như không một ai có thể tìm được một chiếc Freedom 251 để đánh giá sau khi chiếc smartphone này ra mắt. Cây viết Adwait Patil của trang tin công nghệ danh tiếng The Verge đã liên tục tìm cách liên lạc với bộ phận PR của Ringing Bells và… thất bại.

Sau đó, các thông tin khác bắt đầu xuất hiện cho biết các mẫu sản phẩm mẫu của Freedom 251 thực chất lại không phải là Freedom 251 mà là Adcom Ikon 4s, một chiếc smartphone do một công ty có trụ sở tại Delhi thiết kế và được sản xuất tại Trung Quốc và Đài Loan. Ikon 4s hiện đang được bán ra thị trường với giá vào khoảng 61 USD, tức gần 1,4 triệu đồng.

Giữa cơn bão truyền thông, những cáo buộc lừa đảo bắt đầu xuất hiện. Sở Thuế Thu nhập Ấn Độ "ghé thăm" văn phòng của Ringing Bells vào đầu tháng, sau khi văn phòng này bị đóng cửa. Sau khi công bố sản phẩm mới, trang web của Ringing Bells liệt kê tất cả các sản phẩm (bao gồm cả Freedom 251) là "không có hàng". Các kênh mạng xã hội của công ty này tràn ngập những lời phàn nàn từ người tiêu dùng. Trang web của Ringing Bells khẳng định tất cả các mẫu smartphone này đều đã chạm mức giới hạn đơn hàng đặt trước. Dịch vụ chăm sóc khách hàng không hoạt động, các đại diện của công ty lản tránh khỏi các cuộc gọi và các email hỏi thông tin.

Freedom 251 hay Adcom Ikon 4s??

Không ai biết liệu Ringing Bells có còn hoạt động thực sự hay không. Cơ quan điều tra của Ấn Độ sau đó đã "sờ gáy" công ty này với cáo buộc vi phạm luật quản lý tỷ giá hối đoái.

Các thông tin sau đó cho biết Ringing Bells đã mua các mẫu điện thoại trưng bày từ Adcom và "mông má" lại để giúp khách hàng có thể hình dung rõ ràng về chiếc Freedom 251 hoàn thiện. Nhưng chắc chắn là công ty này sẽ không thể tìm ra cách nào để sản xuất một chiếc smartphone tương tự như Ikon 4s: quá trình "mổ" linh kiện của Ikon 4s hé lộ rằng chi phí sản xuất của chiếc smartphone này sẽ là vào khoảng 38 USD, tức là gấp 10 lần mức giá Ringing Bells đề ra cho Freedom 251. Cũng giống như tất cả mọi người, Adcom cũng cảm thấy khó chịu vì những động thái phi logic của Ringing Bells: công ty Ấn Độ-Trung Quốc này đã đe dọa mang Ringing Bells ra tòa vì cố tình kéo thương hiệu Adcom vào những rắc rối quá khó chịu này.

Các cây viết của The Verge sau đó đã có may mắn được chạm tay vào chiếc Freedom 251. Khi khởi động, chiếc điện thoại này hiển thị một dòng chữ khá tích cực bằng tiếng Anh: "your dreams will come true" ("Giấc mơ của bạn sẽ trở thành hiện thực). Nhưng ai cũng biết đây là chiếc Ikon 4s được đóng gói lại một cách khá ngớ ngẩn: thương hiệu Freedom 251 được che đậy nham nhở trên nắp pin; cờ Ấn Độ được in lên nắp lưng của điện thoại.

Trong vòng 1 tuần sử dụng, chiếc "Freedom 251" mang tới hiệu năng khá tốt, hoàn thiện đầy đủ các tính năng của một chiếc smartphone ở tầm giá 60 USD. Phần cứng và phần mềm của Freedom 251/Ikon 4s rõ ràng là học hỏi theo iPhone, dù rằng phần nhân Android là không thể chối cãi. Ngoại trừ 2 điểm yếu là thiết kế một nút Home và độ phân giải thấp, các tính năng căn bản như trình duyệt, ứng dụng, game di động và nghe gọi hoạt động ở mức ổn nhờ có vi xử lý lõi tứ 1.3GHz, RAM 1GB và bộ nhớ trong 8GB. Freedom 251/Ikon 4s cũng sử dụng loại SIM cỡ lớn vẫn còn khá phổ biến tại các nước đang phát triển thay vì các loại microSIM và nanoSIM vốn đã trở thành tiêu chuẩn của smartphone thế hệ mới.

2 điểm yếu lớn nhất của Freedom 251 là camera 3.2MP gần như vô dụng và chất lượng âm thanh quá tệ từ jack tai nghe. Tốc độ phản hồi khá chậm khi gõ tin nhắn hay chuyển ứng dụng càng làm rõ mức giá khá rẻ của chiếc smartphone này. Nhưng, hãy nhớ đây là chiếc Ikon 4s có giá 60 USD chứ không phải là một chiếc smartphone có giá 4 USD.

Gần đây, Ringing Bells đã bắt đầu hoàn trả tiền đặt trước cho khách hàng. Nhưng toàn bộ vụ scandal này đã làm dấy lên 2 câu hỏi rất lớn: Liệu các công nghệ hiện tại có thực sự thỏa mãn cơn khát hàng hi-tech siêu rẻ của Ấn Độ; và Vì sao các cơ quan quản lý không thể đề ra các biện pháp để ngăn chặn các vụ lừa đảo như thế này?

Tablet Aakash, trò lừa "tablet giá rẻ" đã từng khiến nhiều người dùng Ấn Độ điêu đứng.

Cần chỉ ra rằng Freedom 251 không phải là "thảm họa công nghệ giá rẻ" đầu tiên của Ấn Độ. Trước đó, chính phủ nước này đã ra mắt một chương trình sản xuất tablet Android trong nước với giá chỉ 35 USD (tức khoảng 800.000 đồng). Nhưng nhà sản xuất của chương trình này không thể giao hàng đúng hẹn, người tiêu dùng lên tiếng phàn nàn với chính phủ và sau đó người ta phát hiện ra rằng, chiếc tablet nói trên được "lắp ráp" bằng cách dùng… băng dính gắn các linh kiện lại với nhau.

Nhưng những thảm họa như vậy không thể ngăn số lượng người dùng Internet tại Ấn Độ tiếp tục bùng nổ mạnh mẽ, dự kiến vượt mốc 300 triệu người vào năm 2017. Khi quá trình mở rộng vẫn diễn ra rộng khắp, Cơ quan Viễn thông của nước này, TRAI, đặt chuẩn Internet "băng thông rộng" là… 512kps. Đây có thể coi là một con số thể hiện sự tụt hậu về mặt bằng công nghệ của Ấn Độ so với các quốc gia toàn cầu.

Về mặt lý thuyết, Freedom 251 không phải là một ý tưởng tệ. Một chiếc điện thoại giá rẻ như cho có thể đóng vai trò dẫn dắt người tiêu dùng đến với các thiết bị di động đắt tiền hơn, hoặc để dùng làm sản phẩm thay thế khi bạn vừa lỡ tay làm rơi vỡ iPhone 5s và đang đợi Apple giao hàng chiếc iPhone 6s. Ringing Bells không phải là tên tuổi đầu tiên tìm cách hạ mặt bằng giá smartphone: ngay cả Google cũng đã đề ra chương trình Android One có trọng điểm là Ấn Độ để cung cấp cho người dùng smartphone các trải nghiệm phần cứng và phần mềm chấp nhận được ở mức giá vừa phải.

Trong thập niên vừa qua, giá smartphone trang bị tại Ấn Độ đã giảm từ vài trăm USD xuống còn 40 USD. Nếu bạn có thể mua được một chiếc smartphone hoạt động đủ tốt ở mức 40 USD thì thật là đáng mừng, bởi điều đó có nghĩa rằng công nghệ đã chạm tay được tới rất nhiều người. Nhưng mức giá 4 USD vẫn còn là quá xa vời với những gì con người có thể làm được, và việc một công ty dám hứa hẹn những chiếc smartphone như vậy có lẽ chỉ là để… lừa đảo mà thôi.