Vì sao Apple chặn quảng cáo ngay khi cho ra mắt ứng dụng News?

Theo thống kê từ trang Paddle Analytics, trong vòng 1 ngày sau khi ra mắt, đã có 10% người dùng tải hệ điều hành iOS 9 về máy. Điều này đồng nghĩa với việc cùng lúc đó, hàng ngàn người đã phát hiện ra rằng họ không thể gỡ bỏ được ứng dụng News ngay trên màn hình dù không thực sự cần đến nó. Tuy nhiên, chính những người này lại vui mừng ra mặt khi cuối cùng Apple đã cho phép chặn quảng cáo ngay trên hệ điều hành iOS 9. Vậy liệu có tồn tại mối liên hệ nào giữa 2 sự cải tiến mới nhất này của Apple?

Mọi chuyện bắt đầu kể từ những ngày đầu tiên của “kỷ nguyên chặn quảng cáo” cách đây vài năm. Cho dù đã xuất hiện cách đây khoảng 1 thập kỷ, nhưng gần đây lượng người sử dụng các ứng dụng chặn quảng cáo lại tăng đột biến. Nguyên nhân một phần đến từ việc các “thủ đoạn” quảng cáo hiện nay đang ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp hơn. Nói cách khác, không còn chịu nằm yên ở góc màn hình, giờ đây, chúng thường ngang nhiên xuất hiện ngay trên chính khoảng nhìn của người dùng, khiến việc lướt web trở nên vô cùng khó khăn khi buộc phải “lách” qua một rừng liên kết quảng cáo để trỏ chuột vào đúng vị trí mong muốn.

Tuy nhiên, sự gia tăng đáng chú ý trong việc sử dụng các phần mềm chặn quảng cáo lại chủ yếu do người dùng hiện nay đã ý thức được mọi hành vi trực tuyến của họ đều bị các hãng quảng cáo theo dõi. Giả dụ vài hôm trước, nếu bạn có vào xem một trang web bán giày trực tuyến, cũng đừng quá ngạc nhiên khi ngay hôm sau, màn hình sẽ ngập tràn hàng trăm đường link quảng cáo mời bạn mua giày.

Liệu Apple còn ý đồ nào khác khi "dìm chết" các hình thức quảng cáo trực tuyến?

Đó chỉ có thể là do nhất cử nhất động của bạn đã bị các nhà quảng cáo phát hiện và theo dõi nhằm phục vụ mục đích và lợi ích riêng. Kết quả là, người dùng hiện nay đang hết mực đồng lòng cùng các công cụ chặn quảng cáo, với lời hứa hẹn sẽ ngăn chặn triệt để tất cả các loại hình quảng cáo tiếp thị đang nhăm nhe chiếm dụng thiết bị và sự riêng tư của khách hàng. Đây cũng chính là điểm mấu chốt dẫn đến sự ra đời của ứng dụng đọc tin tức Apple News trên iOS 9.

Vào giữa tháng 8 vừa qua, Marco Arment – đồng sáng lập của Tumblr và ứng dụng ghi nhớ trang web Instapaper – đã lên tiếng về đạo đức trong quảng cáo và làm báo: “Để có thể tồn tại và sinh lợi nhuận, các hãng tin tức luôn phải vận động không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, điều đó không thể biện minh cho việc lợi dụng lượng độc giả ổn định bằng cách chèn các quảng cáo vô nghĩa và vô duyên nhằm bắt người dùng phải xem nhằm giúp họ kiếm thêm lợi nhuận”.

Các hình thức quảng cáo và theo dõi người dùng hiện nay dường như đã vượt quá mức chịu đựng của người dùng internet. Điều này dẫn tới một hệ quả không thể tránh khỏi: Họ sẽ tìm cách chặn quảng cáo để được sống yên ổn. Chính hành động này đã đẩy các trang tin tức lớn – vốn luôn sở hữu số lượng quảng cáo khổng lồ trên trang – khóc dở mếu dở khi ngày càng bị… chặn đường sống. Nếu không đủ tiềm lực kinh tế để tiếp tục duy trì trang web, kết cục bi thảm cho họ là điều hoàn toàn có thể đoán trước. Nếu “sập tiệm”, đơn giản chỉ là bởi họ không thể thích ứng kịp với xu thế đang thay đổi quá nhanh của thị trường kinh doanh tin tức hiện nay.

Ứng dụng News được dự đoán sẽ thay đổi cách người dùng tiếp cận tin tức và giúp Apple kiểm soát các nguồn tin.

Tuy nhiên, theo nhà báo Farhad Manjoo của thời báo New York Times, việc các phần mềm chặn quảng cáo đang mọc lên như nấm sau mưa hiện nay thậm chí sẽ có tác động tích cực tới sự phát triển của ngành công nghiệp quảng cáo: “Về lâu dài, chính sự phát triển nhanh chóng của các hình thức chặn quảng cáo sẽ là tiền đề cho một cách thức làm lợi mới của các hãng quảng cáo. Chính vì bị dồn đến đường cùng, họ sẽ buộc phải nghĩ ra cách để “lách luật”, bằng cách cho ra đời các hình thức quảng cáo tinh vi và thông minh hơn nữa về cách xử lý dữ liệu khách hàng để có thể tồn tại được trong môi trường ngập tràn các ứng dụng chặn quảng cáo như hiện nay”.

Nói cách khác, việc cải cách quảng cáo có thể làm tốt về mặt “đạo đức” nhưng cũng đồng nghĩa với việc hình thành một loại hình kinh doanh mới. Đây cũng là lý do chính cho việc Marco Arment phát hành ứng dụng chặn quảng cáo Peace đình đám trên iOS 9 vài ngày trước. Anh mỉa mai viễn cảnh của các hãng tin tức lớn nhỏ khi chặn quảng cáo trở thành chuẩn mực của internet: “Chúng tôi không nên cảm thấy tội lỗi về việc cho ra mắt ứng dụng này. Việc các trang tin mặc nhiên ép chúng tôi xem quảng cáo để đổi lấy những thông tin và nội dung miễn phí là một giao kèo không hề có giá trị. Bởi lẽ, người dùng internet không hề được thu lợi gì từ thỏa thuận đó, nói cách khác, trở thành công cụ kiếm tiền miễn phí cho các hãng tin lớn khi để họ thỏa sức âm thầm theo dõi mọi dữ liệu cá nhân trực tuyến. Việc này cũng chẳng khác nào gọi món từ một thực đơn không ghi giá, và sau đó bị buộc phải trả số tiền bất kỳ do nhà hàng chỉ định vào cuối bữa ăn”.

Về cơ bản, các hãng tin tức chỉ có 2 lựa chọn: Thích ứng với mô hình mới hoặc… chết. Tuy nhiên, vấn đề này không hề đơn giản. Bởi các công ty như Apple không đơn thuần muốn thúc đẩy các hãng tin tức “điều chế” ra các hình thức quảng cáo kiểu mới. Thực chất, họ tham vọng sẽ hoàn toàn thay thế vị trí của những hãng tin này bằng một nền tảng tin tức chọn lọc, mà Apple News là một ví dụ nổi bật.

Peace - Ứng dụng chặn quảng cáo hàng đầu trên iOS 9 - hiện đã được gỡ khỏi App Store.

Bên cạnh tính năng chặn quảng cáo mặc định trên iOS 9, ứng dụng Apple News sẽ tuyển chọn các tin tức từ nhiều nguồn khác nhau và trình bày lại trên một giao diện riêng được Apple thiết kế. Đây được dự đoán sẽ thay đổi cách người dùng tiếp cận tin tức và giúp Apple kiểm soát các nguồn tin. Về lý thuyết, bằng cách này, người dùng vừa có thể không bị làm phiền bởi quảng cáo, vừa giúp các trang tin duy trì được nguồn lợi nhuận từ việc tham gia ứng dụng Apple News. Đây cũng chính là cách Apple phá hủy mô hình kiếm lời từ quảng cáo của các phương tiện truyền thông bằng “một mũi tên trúng 2 đích”: Vừa chặn được quảng cáo trên trang web, vừa có một ứng dụng “trọn đời” trong máy người dùng.

Thế mới biết, đây không hoàn toàn là một động thái nhằm bảo vệ người dùng. Đây là cách Apple dấn thân vào thị trường kinh doanh tin tức thông qua một ứng dụng di động, nơi bạn sẽ không bao giờ có khả năng chặn quảng cáo hoặc nội dung được tài trợ từ các nhãn hàng.

Đây đơn thuần chỉ là một hình thức “bình mới rượu cũ” khi ép buộc người dùng làm lợi cho chính nó một cách không thể kháng cự. Khi tất cả các trang web tin tức đều “sập tiệm” vì không có tiền duy trì hoạt động nhờ quảng cáo (do đã bị chặn hết), ứng dụng Apple News sẽ vẫn nhẫn nại đợi bạn ở cuối con đường.

Bạn hoàn toàn có thể phỏng đoán rằng Apple News sẽ bám vào thói quen sử dụng internet của bạn để “dung túng” và cung cấp thông tin cho các hãng quảng cáo, ngay cả khi đã cài đặt ứng dụng chặn quảng cáo hàng đầu Peace (hiện nay đã bị chủ nhân gỡ khỏi App Store). Có lẽ điều này sẽ khiến Apple trở thành kẻ tiên phong của một làn sóng quảng cáo kiểu mới với khả năng khiến bạn phải “ngậm bồ hòn làm ngọt” để tiếp tục sống chung với lũ không một chút kháng cự. Bởi về bản chất, bạn đang đánh đổi cái “bẫy” hiện tại để lấy một cái “bẫy” khác tinh vi hơn, với hàng trăm nhãn hiệu quảng cáo luôn trực chờ từng phút.

Thực ra, trong một diễn biến khác, Marco Arment, người vừa được đề cập ở trong bài viết này đã gỡ bỏ ứng dụng chặn quảng cáo của mình mang tên Peace khỏi App Store vì cảm thấy nó sẽ ảnh hưởng xấu nhiều hơn là mang lại những điều tích cực.

Tham khảo Gizmodo