Vì sao Trung Quốc không còn là 'mỏ vàng' cho các nhà sản xuất xe điện châu Âu

Doanh số xe nội địa tăng

Trong vòng bốn thập kỷ qua, các nhà sản xuất ô tô phương Tây đã nhận được sự chào đón từ những người mua ô tô Trung Quốc, những người bị thu hút bởi chất lượng và tên tuổi của các thương hiệu nước ngoài. Điều này đã giúp doanh số bán hàng tại quốc gia châu Á trở thành một mảng lớn trong kế hoạch tăng trưởng và doanh thu của các nhà sản xuất ô tô đến từ châu Âu và Mỹ. Nhưng khi những người mua ô tô của Trung Quốc nhanh chóng chuyển hướng khỏi những chiếc ô tô chạy bằng xăng và dầu diesel truyền thống sang dùng xe điện, điều đó có thể sẽ thay đổi.

Các nhà sản xuất ô tô nội địa hiện chiếm thị phần lớn về doanh số bán xe chạy bằng năng lượng mới (NEV – bao gồm xe điện chạy bằng pin và xe hybrid), khiến những gã khổng lồ toàn cầu như Volkswagen và BMW có nguy cơ bị bỏ lại phía sau tại thị trường xe điện lớn nhất thế giới.

Theo số liệu của Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc (PCA), các nhà sản xuất ô tô trong nước chiếm gần 80% doanh số bán xe điện trong 7 tháng đầu năm 2022. Các công ty như BYD, Xpeng và Hozon New Energy Automobile hầu như không được biết đến ở nước ngoài nhưng hiện đã bán chạy hơn hai liên doanh của VW ở Trung Quốc.

Sự thay đổi này diễn ra khi người tiêu dùng tại Trung Quốc chuyển hướng sang sử dụng xe điện. Trong tháng 7, hơn 25% ô tô mới được bán ra là xe NEV, tăng trưởng mạnh so với con số của cùng kì của năm trước đó. PCA gần đây đã nâng dự báo về doanh số bán xe NEV vào năm 2022 đạt 6 triệu chiếc, gấp đôi tổng số của năm 2021.

Đối với những gã khổng lồ toàn cầu như Daimler, General Motors và VW - những công ty đang đổ hàng tỷ USD vào điện khí hóa những chiếc xe của họ. Họ coi Trung Quốc là một thị trường mà họ không thể mắc sai lầm. Tuy nhiên, các nhà sản xuất nước ngoài có nguy cơ bị tụt hậu phía sau vì những lý do như họ chậm chuyển sang điện khí hóa và không thu hút được khách hàng Trung Quốc về giá cả và tính năng. Ngoài ra, khi nhu cầu sử dụng xe điện của Trung Quốc tăng lên, các nhà sản xuất ô tô truyền thống có nguy cơ mất doanh số bán ô tô chạy bằng nhiên liệu xăng mà họ đang dựa vào để tài trợ cho quá trình chuyển đổi sang điện.

Ông Yale Zhang, Giám đốc điều hành tại Công ty tư vấn Autoforesight có trụ sở tại Thượng Hải cho biết: "Các nhà sản xuất ô tô truyền thống hầu như không có bất kỳ khả năng cạnh tranh nào trong các sản phẩm điện khí hóa, và được định giá quá cao. Họ đang phụ thuộc rất nhiều vào việc bán những chiếc ô tô chạy bằng xăng. Đối với xe điện, để được trở nên yêu thích, không nhất thiết phải là các thương hiệu lâu đời".

Một ngoại lệ đối với sự thống trị của Trung Quốc là Tesla, Công ty đứng thứ ba trong năm nay về doanh số bán lẻ NEV, với 7,5% thị phần. Đây là nhà sản xuất ô tô nước ngoài duy nhất được phép hoạt động tại Trung Quốc mà không cần đối tác địa phương, một trong những sự ưu ái mà Elon Musk giành được từ Bắc Kinh để mở nhà máy đầu tiên của mình bên ngoài Mỹ.

Vì sao các nhà sản xuất nội địa đang ngày càng được ưu chuộng?

Theo Tổng thư ký PCA, ông Cui Dongshu, lợi thế chính của các thương hiệu nội địa là yếu tố giá cả. Ở một đất nước mà nhiều người vẫn đang mua chiếc ô tô đầu tiên của họ, chi phí là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc. Một trong những loại xe điện phổ biến nhất ở Trung Quốc là Hongguang Mini cỡ nhỏ của SAIC-GM-Wuling Automobile, có giá khởi điểm chỉ từ 4.700 USD.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khác cũng đang thực hiện các bước để tạo sự khác biệt cho mình. Hozon nhắm mục tiêu đến các gia đình ở các thành phố nhỏ hơn và các khu vực nông thôn với những chiếc sedan có giá khởi điểm dưới 12.000 USD.

Xpeng đã đầu tư rất nhiều vào các tính năng lái xe tự động cho phép chủ sở hữu ô tô thực hiện các thao tác như chuyển làn và ra vào đường cao tốc trên những con đường được chỉ định. Nio đã thu hút một lượng người theo dõi đình đám đối với những chiếc xe điện cao cấp của mình với các câu lạc bộ dành riêng cho chủ sở hữu và cung cấp quần áo, thực phẩm và dụng cụ tập thể dục có thương hiệu.

Nio cũng đang xây dựng một mạng lưới rộng khắp các trạm thay pin để thu hút những người mua không thể sạc trong khu chung cư của họ. Chủ xe có thể lái xe vào một trong các trạm do robot điều khiển, tháo pin đã cạn và đổi lấy pin đã sạc đầy trong vòng ít nhất ba phút mà không cần phải xuống xe.

Các nhà sản xuất khác thực hiện phương thức bí truyền hơn, ví dụ như Nio sử dụng mùi hương đặc trưng của Trung Quốc khuếch tán vào cabin khi tài xế thấy mệt mỏi hay Li Auto cung cấp hệ thống karaoke trên xe, một hình thức giải trí phổ biến tại địa phương.

Ở các phiên bản mới hơn, Nio và Xpeng đã thiết kế hệ thống giọng nói thông minh tương tác, tương tự như Alexa của Amazon.com. Những trợ lý kỹ thuật số trên ô tô như vậy có thể cuộn cửa sổ xuống, phát nhạc và thậm chí trò chuyện giống như con người với những người lái xe, điều này đã khiến họ trở nên phổ biến trong các gia đình trẻ.

Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô nước ngoài đang có bước chuyển mình tương đối chậm hơn so với những chiếc xe động cơ của họ. VW đã giới thiệu dòng ID của xe điện tại Trung Quốc vào cuối năm 2020, gần ba năm sau khi Nio và Xpeng tung ra những chiếc xe đầu tiên của họ. GM dự kiến sẽ cung cấp cho khách hàng Trung Quốc chiếc Cadillac chạy điện hoàn toàn đầu tiên vào cuối năm nay và chiếc Audi điện khí mới được xây dựng trên nền tảng Premium Platform Electric sẽ chưa được gia nhập thị trường cho đến ít nhất là cuối năm 2024.

Một số nhà sản xuất nước ngoài đã tụt hậu so với các thương hiệu trong nước trong việc cập nhật các tính năng quan trọng đối với người mua Trung Quốc, chẳng hạn như khả năng lập bản đồ và điều hướng cũng như kết nối với các ứng dụng giải trí và truyền thông xã hội phổ biến của Trung Quốc. Và mặc dù việc sở hữu một chiếc ô tô hạng sang có giá ở mức cao nhất thị trường là có lợi cho các nhà sản xuất ô tô truyền thống, nhưng ở một quốc gia 1,4 tỷ dân, nơi sở hữu ô tô vẫn chỉ bằng 1/4 so với thị trường Mỹ thì điều này cũng đang bị hạn chế hàng trăm nghìn khách hàng tiềm năng.

Ông Zhang nói: "Không có nhiều sự trung thành trong nhóm người tiêu dùng Trung Quốc. Miễn là họ tìm thấy những chiếc xe năng lượng mới giá cả phải chăng và đáng tin cậy, họ sẽ dễ dàng chuyển từ Volkswagen, Nissan hoặc Toyota."