Việc hạ cánh lên Mặt Trăng đã thành công vào nửa thế kỷ trước, nhưng tại sao hiện tại nó lại khó khăn đến vậy?

1. Chương trình Apollo hạ cánh thành công lên Mặt Trăng

Chương trình Apollo bắt đầu vào tháng 5 năm 1961 và kết thúc thành công với cuộc đổ bộ lên Mặt Trăng đầu tiên vào tháng 12 năm 1972. Kéo dài khoảng 11 năm và tiêu tốn 25,5 tỷ USD, chiếm khoảng 0,57% tổng GDP của Hoa Kỳ vào thời điểm đó (theo đánh giá mới nhất của Hoa Kỳ, số tiền này xấp xỉ tương đương với 174 tỷ USD hiện nay), chiếm khoảng 20% tổng quỹ nghiên cứu phát triển khoa học và công nghệ của Hoa Kỳ lúc bấy giờ.

Vào thời kỳ đỉnh cao của sự phát triển các thiết bị hàng không vũ trụ, 20.000 doanh nghiệp, hơn 200 trường đại học và hơn 80 cơ quan nghiên cứu khoa học đã tham gia xây dựng chương trình này, với tổng số thành viên tham gia lên tới hơn 400.000 người.

Toàn bộ chương trình Apollo đã thực hiện tổng cộng 17 sứ mệnh thành công và 1 sứ mệnh thất bại, đưa 11 phi hành gia Mỹ lên bề mặt Mặt Trăng trong 6 lần, và cho phép 12 phi hành gia Mỹ hoàn thành chuyến bay trên quỹ đạo 9 lần trong sứ mệnh thất bại.

Với sự thành công này, chương trình Apollo đã bật đèn xanh về mặt chính sách, cung cấp tài chính không giới hạn, hỗ trợ nhân sự và các dịch vụ hỗ trợ đối với các dự án khám phá không gian. Kết hợp với những điều trên, người ta tin rằng kết quả đầu ra của chương trình Apollo có ba điểm: 

Đầu tiên, đứng trên góc độ toàn cầu, Hoa Kỳ đã dẫn đầu trong cuộc cạnh tranh về các lĩnh vực công nghệ cao bao gồm hàng không vũ trụ, tạo ra ảnh hưởng toàn cầu rất lớn đồng thời để củng cố niềm tin với phương Tây, đặc biệt là các đồng minh của họ.

Thứ hai, đối với Hoa Kỳ, đảng cầm quyền đã thực hiện được những lời hứa lúc tranh cử của mình, cải thiện lòng tin và niềm tự hào của người dân Hoa Kỳ, xoa dịu đáng kể tất cả các loại xung đột nảy sinh trong những năm 1950, và cho phép Hoa Kỳ đối mặt với Chiến tranh lạnh với một bộ mặt thống nhất hơn.

Thứ ba, đối với lịch sử của nhân loại, đây là lần đầu tiên con người đặt chân lên một hành tinh ngoài Trái Đất, và truyền cảm hứng cho những người theo học ngành hàng không vũ trụ trong tương lai phải cố gắng để đạt được những thành tựu to lớn hơn. Khi chúng ta phân tích kỹ ba kết quả đầu ra này, chúng ta sẽ thấy rằng sự thành công của chương trình này không có lợi ích kinh tế trực tiếp. So với Trái Đất, Mặt Trăng chỉ là một vệ tinh tự nhiên, nó không có lợi thế trong việc lưu trữ các khoáng chất như silic, sắt và nhôm. Lợi thế duy nhất về tài nguyên của Mặt Trăng là nó có một lượng lớn heli-3 (chỉ ít hơn hơn Trái Đất vài tấn), nhưng vật liệu này chỉ có giá trị cho đến khi con người làm chủ được công nghệ phản ứng tổng hợp hạt nhân thay vì thời điểm con người đặt chân lên Mặt Trăng.

Trên thực tế, chi phí cho chương trình Apollo là quá lớn so với sức mạnh quốc gia của Hoa Kỳ vào thời điểm đó, vì vậy dự án vĩ đại và đầy tham vọng này đã hoàn toàn kết thúc vào năm 1972. 

2. Dự án Artemis

Đây là dự án có sự góp mặt và thu hút rộng rãi các đối tác quốc tế tham gia, để các đối tác thực hiện một số công việc R&D ít khó khăn hơn nhằm giảm chi phí. 

Chương trình Artemis của Hoa Kỳ cho đến nay đã thu hút được Vương quốc Anh, ESA, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Nhật Bản, Ý, Canada, Úc, Luxembourg, Hàn Quốc, New Zealand, Brazil, Ukraine, Israel, Ba Lan, Mexico, Romania, Bahrain và Singapore. Theo đó là có sự tham gia của các tổ chức quốc tế. Ví dụ: MDA Ltd của Canada chịu trách nhiệm phát triển cánh tay robot, còn được gọi là Cánh tay Canada; Airbus của Pháp chịu trách nhiệm phát triển Mô-đun; Magna Steyr AG & CoKG của Áo chịu trách nhiệm phát triển các bộ phận của một số tên lửa SLS; Toyota của Nhật Bản chịu trách nhiệm phát triển xe Mặt Trăng, v.v.

Đồng thời, Mỹ đã giảm chi phí cho chương trình đổ bộ lên Mặt Trăng lần thứ hai Artemis xuống mức tối thiểu về mặt lý thuyết (mặc dù con số cần phải bỏ ra vẫn là rất lớn). 

Mặc dù công việc nghiên cứu và phát triển do các đối tác quốc tế thực hiện trong chương trình Artemis không quá khó nhưng các yêu cầu khác để đảm bảo độ an toàn thì vô cùng khắt khe.

Lấy ví dụ về Lunar rover, theo yêu cầu, Lunar rover cần có chiều dài thân hơn 6 mét và không gian bên trong khoảng 13 mét vuông, có thể chở hai phi hành gia và bốn người trong trường hợp khẩn cấp. Chiếc xe phải được trang bị hệ thống năng lượng tổng hợp sử dụng pin nhiên liệu và các tấm pin Mặt Trời, đồng thời đảm bảo được phạm vi hoạt động lên đến 10.000 dặm (khoảng 16.000 km). Toyota của Nhật Bản đã tiến hành nghiên cứu và phát triển dự án và đặt tên là Lunar Cruiser, đây là một ví dụ khác về sự hợp tác giữa các công ty kỹ thuật hàng không vũ trụ và công nghệ dân dụng.

Khi nhìn thẳng vào vấn đề, tại sao cuộc đổ bộ lên mặt trăng cách đây nửa thế kỷ lại thành công? Câu trả lời chính là Hoa Kỳ đã đầu tư rất lớn tiền bạc và sự hỗ trợ của con người cho đấu trường không gian, một trong những cuộc cạnh tranh về công nghệ trong Chiến tranh Lạnh. Thậm chí, chúng ta có thể nghĩ rằng Hoa Kỳ Các quốc gia có thể "làm bất cứ điều gì cần thiết" để hiện thực hóa chương trình Apollo.

Còn tại sao cuộc đổ bộ lên Mặt Trăng lần này diễn ra khó khăn đến vậy, thì chúng ta có thể tóm gọn lại chính là vấn đề tài chính, theo đó việc nghiên cứu và phát triển ở nhiều khía cạnh quá thận trọng, công việc bị kéo dài, hoặc kinh phí không đủ, ngay cả khi một số công nghệ đã hoàn thiện, thì vấn đề tài chính vẫn khiến dự án Artemis bị chậm tiến độ và hiệu quả thấp.

Tham khảo: SCMP; ZME; Zhihu