Vũ trụ ra đời từ hư vô: Câu chuyện không hồi kết giữa khoa học và thần học

Cơ học lượng tử và sự hình thành tự phát của vũ trụ

Trong cuốn sách nổi tiếng The Grand Design , Stephen Hawking cùng cộng sự Leonard Mlodinow đã khẳng định rằng các quy luật tự nhiên là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của vũ trụ chứ không phải một thực thể siêu nhiên. Ông nhấn mạnh rằng mọi thứ - từ sự bao la của vũ trụ, Dải Ngân hà, hệ Mặt Trời đến Trái Đất - đều có thể xuất hiện một cách tự phát từ hư vô.

Cơ sở lý thuyết cho tuyên bố này nằm ở cơ học lượng tử. Trong môi trường chân không lượng tử, các hạt có thể xuất hiện và biến mất trong khoảng thời gian rất ngắn. Các thí nghiệm đã chứng minh rằng một số dao động lượng tử có thể tiếp tục mở rộng, dẫn đến việc hình thành những cấu trúc lớn hơn, bao gồm cả vũ trụ. Theo Hawking, điều này cho thấy rằng vũ trụ có thể ra đời mà không cần bất kỳ bàn tay siêu nhiên nào can thiệp.

Những câu hỏi chưa có lời giải

Dẫu vậy, không phải mọi nhà khoa học đều đồng ý với Hawking. Một số nhà vật lý đặt câu hỏi về tính đầy đủ của giả thuyết này. Nếu vũ trụ có thể tự hình thành nhờ các định luật vật lý, thì các định luật ấy từ đâu mà có? Liệu chúng đã tồn tại trước Vụ Nổ Lớn (Big Bang), hay chính chúng cũng là sản phẩm của một sự kiện khác?

Câu hỏi này dẫn đến khái niệm "hư vô" mà Hawking nhắc đến - "hư vô" trong quan điểm của Hawking không hoàn toàn trống rỗng mà được chi phối bởi các định luật lượng tử. Điều này mâu thuẫn với quan niệm của các nhà thần học, những người cho rằng cần có một đấng sáng tạo để biến "hư vô" thành sự tồn tại vật lý.

Thách thức từ điểm kỳ dị

Một vấn đề khác khiến các nhà khoa học đau đầu là câu hỏi về "điểm kỳ dị". Theo lý thuyết phổ biến, vũ trụ bắt đầu từ một điểm kỳ dị - nơi mọi định luật vật lý mà chúng ta biết đều thất bại. Đây chính là cơ sở để một số người cho rằng cần có sự can thiệp của một đấng siêu nhiên để "khởi động" vũ trụ.

Tuy nhiên, Stephen Hawking đã đề xuất một cách tiếp cận khác: lý thuyết "không biên giới". Theo ông, vũ trụ không bắt đầu từ một điểm kỳ dị, mà giống như một mái vòm hoàn chỉnh, nơi không gian và thời gian bị bóp méo. Lý thuyết này cho rằng không gian-thời gian không có điểm bắt đầu hay kết thúc, và vì vậy, việc truy ngược lại thời điểm khởi đầu của vũ trụ là vô nghĩa.

Sự đối đầu giữa khoa học và thần học

Những tuyên bố của Hawking đã làm dấy lên sự tranh luận sôi nổi giữa các nhà khoa học và thần học. Một trong những phản biện mạnh mẽ nhất đến từ định luật BGV, được ba nhà vật lý hàng đầu đề xuất. Theo định luật này, bất kỳ vũ trụ nào đang giãn nở đều phải có một điểm khởi đầu. Điều này ngụ ý rằng, ngay cả khi vũ trụ được hình thành trong một môi trường đa vũ trụ, phải có một lực lượng siêu nhiên thúc đẩy quá trình này.

Các nhà thần học lập luận rằng, dù lý thuyết "không biên giới" của Hawking phủ nhận sự tồn tại của điểm kỳ dị, nó vẫn không thể bác bỏ hoàn toàn ý tưởng về một sự khởi đầu. Họ cho rằng, sự tồn tại của các quy luật vật lý lượng tử - vốn là nền tảng cho lý thuyết của Hawking - cũng cần được giải thích.

Một khả năng thứ ba?

Trong khi cuộc tranh luận giữa khoa học và thần học vẫn tiếp diễn, một số nhà vật lý đã đưa ra một giả thuyết táo bạo: vũ trụ có thể là sản phẩm của một nền văn minh ngoài Trái Đất. Theo quan điểm này, các thực thể thông minh vượt xa tầm hiểu biết của con người có thể đã "lập trình" nên vũ trụ của chúng ta.

Tuy nhiên, giả thuyết này lại dẫn đến một câu hỏi không kém phần khó khăn: những thực thể ấy từ đâu mà có? Liệu chúng có phải là sản phẩm của một vũ trụ khác, hay của một đấng sáng tạo khác? Vòng lặp câu hỏi này khiến giả thuyết trở nên mơ hồ và chưa thể kiểm chứng.

Cuộc tranh luận về nguồn gốc của vũ trụ là một minh chứng cho giới hạn của nhận thức con người. Trong khi khoa học tiếp tục khám phá các khía cạnh mới, thần học lại nhấn mạnh vai trò của niềm tin và các giá trị siêu hình.

Như Stephen Hawking từng nói: "Câu trả lời sẽ chỉ đến khi chúng ta tìm ra bằng chứng rõ ràng". Nhưng cho đến khi đó, câu chuyện về vũ trụ vẫn sẽ là một bài toán khó, thách thức trí tưởng tượng và khả năng lý giải của loài người.