Bác sĩ cho biết: 3 ngày sau cai thuốc lá điện tử là khoảng thời gian "vật lộn" nhất, nhưng nếu vượt qua được, đây là 10 lợi ích mà bạn sẽ nhận được suốt đời

Thuốc lá điện tử đã chính thức bị cấm ở Việt Nam, kể từ ngày 1/1/2025 theo Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội. Quy định này nhằm bảo vệ sức khỏe của cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên trước những tác hại khôn lường của loại hình thuốc lá mới này.

Được phát minh vào năm 2003 tại Trung Quốc, thuốc lá điện tử là một loại hình hút thuốc hoàn toàn mới, liên quan đến các thiết bị điện tử có thể đốt nóng để hóa hơi chất lỏng bên trong đó, tạo ra một "đám mây" hơi nước dễ dàng được hấp thụ vào phổi và tan biến nhanh trong không khí.

Thay vì sấy khô lá thuốc, cuộn thành điếu và đốt bằng lửa, thuốc lá điện tử sử dụng những thiết bị có pin sạc, chuyển đổi điện năng thành nhiệt năng để làm nóng một cuộn dây xoắn ốc lên tới khoảng 100-250 độ C.

Trong quá trình gia nhiệt đó, dung dịch thuốc lá sẽ được bơm qua cuộn dây để hóa thành dạng hơi (aeresol). Người hút sẽ hít hơi này để thưởng thức cũng như nhận được hiệu quả từ nicotine mà nó mang lại.

Vì sản phẩm hấp thụ là "hơi" chứ không phải "khói", thuốc lá điện tử thường tạo ra một cảm giác "an toàn" cho người sử dụng và cả những người xung quanh họ, rằng đám mây hơi nước mà nó tạo ra gần như vô hại sau khi chúng tan biến rất nhanh trong không khí.

Đặc điểm này cũng được các nhà tiếp thị sản phẩm thuốc lá điện tử nhắm tới và thường xuyên sử dụng để truyền đi thông điệp: Thuốc lá điện tử là một hình thức thay thế an toàn hơn so với thuốc lá điếu truyền thống.

Người nghiện thuốc lá điếu có thể chuyển sang thuốc lá điện tử để cai nghiện. Và giới trẻ, có thể bắt đầu hút thuốc lá điện tử mà không gặp phải những vấn đề sức khỏe như thế hệ cha ông của họ gặp phải khi hút thuốc lá điếu.

Hệ quả là trong mắt của giới trẻ, thuốc lá điện tử là một thứ gì đó không những an toàn, văn minh mà còn rất sành điệu.

Thế nhưng sự thật không phải vậy.

Thuốc lá điện tử có thể gây chết người

Các nghiên cứu chỉ ra quá trình đốt nóng dung dịch thuốc lá điện tử có thể tạo ra một loạt hợp chất gây hại như:

- Formaldehyde (chất dùng để ướp xác)

- Acetaldehyde (một chất sinh ra trong quá trình chuyển hóa rượu, gây ra cảm giác say và nôn nao)

- Acrolein (từng được sử dụng như một chất diệt cỏ và vũ khí hóa học trong chiến tranh thế giới thứ nhất)

- Diacetyl (một chất hóa học có mùi bơ của bỏng ngô, và cũng có thể khiến các phế nang của phổi nở bung ra như bỏng ngô trong một căn bệnh viêm phế quản tắc nghẽn gọi là "bệnh phổi bỏng ngô")

- Benzaldehyde (một chất cấm gây ức chế đường thở và có thể gây ra hiệu ứng suy giảm miễn dịch)

- Diethylene glycol (một hóa chất độc hại được sử dụng trong chất chống đông có liên quan đến bệnh phổi)

- Benzen (một hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) được tìm thấy trong khí thải ô tô)

- Các hạt nano siêu mịn (có thể được hít sâu và xâm nhập vào tế bào phổi để gây hại)

- Kim loại nặng asen, cadimi, niken, crom thậm chí cả polonium-210 ( ảnh hưởng đến chức năng tim mạch, chức năng thận, nhận thức và tâm thần của thanh thiếu niên)

- Uranium (có thể tích tụ ở phổi trong nhiều năm, đồng thời xâm nhập vào xương nếu không bị đào thải thành công khỏi cơ thể).

Chỉ tính riêng tại Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã ghi nhận hơn 3.000 trường hợp mắc một dạng bệnh phổi kỳ lạ liên quan đến thuốc lá điện tử. Căn bệnh được đặt tên riêng là EVALI (e-cigarette or vaping product use-associated lung injury) hay "tổn thương phổi liên quan đến thuốc lá điện tử", đặc trưng bởi các triệu chứng như ho dai dẳng, đau ngực và khó thở.

Đặc biệt, từ số liệu thống kê do 29 tiểu bang thu thập, CDC Hoa Kỳ đã ghi nhận 68 ca tử vong vì EVALI. Vì vậy, hút thuốc lá điện tử thực sự có thể gây chết người.

Và nó cũng gây nghiện. Khi bạn hút thuốc lá điện tử, bạn hít chất lỏng (hoặc e-juice) từ hộp mực gắn vào thiết bị hút thuốc lá điện tử. Ngoài nicotine, chất lỏng đó có thể chứa hàng chục thành phần hóa học và hương liệu khác, tạo ra các chất độc hại kể trên.

Nhưng trẻ em và thanh thiếu niên đặc biệt bị thu hút bởi thuốc lá điện tử , một phần là nhờ vào hương vị hấp dẫn như kẹo cao su, xoài và bạc hà. Loại hình thuốc lá này vì vậy đặc biệt dễ nghiện.

Do đó, việc cố gắng bỏ thuốc lá điện tử cũng sẽ khó khăn, giống như cố gắng cai thuốc lá điếu truyền thống.

Thế nhưng, những lợi ích từ việc bỏ thuốc lá điện tử là không cần phải bàn cãi. Các chuyên gia sẽ nói cho bạn biết điều gì sẽ xảy ra với cơ thể bạn, kể từ giây phút bạn quyết định vứt hết thuốc lá điện tử vào sọt rác:

Sau 20 phút: Hệ tuần hoàn của bạn đã khỏe lên

Bác sĩ Nikola Djordjevic, giám đốc dự án của Med Alert Help, một dự án y tế hoạt động vì sức khỏe cộng đồng, cho biết: "Chỉ trong vòng 20 phút sau khi bỏ thuốc lá điện tử, nhịp tim của bạn sẽ trở lại bình thường, huyết áp sẽ giảm và tuần hoàn máu bắt đầu khỏe mạnh trở lại" .

Hơi thở của bạn cũng có thể được cải thiện. Đó là do bạn đã đoạn tuyệt với hai thành phần chính trong thuốc lá điện tử—propylene glycol và glycerin thực vật. Khi hít vào đường hô hấp, chúng sẽ tạo ra các hóa chất khi được đun nóng gây hại cho phế quản khí quản và phổi của bạn.

Vì vậy, ngay sau 20 phút bạn ngừng hút thuốc lá điện tử, bạn sẽ thấy hơi thở của mình trở nên nhẹ nhàng, thanh thoát hơn. Luồng không khí ra vào mũi và phổi của bạn sẽ trở nên thông thoáng hơn.

Sau vài tiếng đồng hồ: Bạn sẽ phải vật lộn với hội chứng cai nicotine

Đó là cái giá phải trả cho những năm tháng gắn bó với thuốc lá điện tử của bạn. Nicotine gây nghiện và sau vài tiếng bỏ thuốc lá điện tử, bạn sẽ cảm thấy thèm thuồng được hút nó một lần nữa.

"Các triệu chứng cai nghiện nicotine cấp tính có thể xảy ra cả về mặt tâm lý lẫn thể chất", bác sĩ Djordjevic cho biết.

Các triệu chứng về mặt tâm lý có thể bao gồm thèm nicotine, thay đổi tâm trạng, khó tập trung, cáu kỉnh và lo lắng. Các triệu chứng về mặt thể chất bao gồm "đau đầu, đổ mồ hôi, run rẩy, mất ngủ, tăng cảm giác thèm ăn, đau bụng và táo bón", bác sĩ Djordjevic nói.

Đây là những tác động đầu tiên mà bạn có thể cảm thấy, thường là trong vòng 4 đến 24 giờ sau khi bỏ thuốc lá điện tử. Những tác động này sẽ đạt đỉnh vào khoảng ngày thứ ba.

"Nhưng chúng sẽ giảm dần trong vòng 3 đến 4 tuần tiếp theo. Vì vậy, sẽ mất khoảng một tháng để bỏ thói quen này", bác sĩ Djordjevic nhấn mạnh. Vì vậy, bạn thực sự phải kiên trì.

Sau 1 ngày: Nguy cơ đau tim của bạn sẽ hạ xuống

Theo một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên Tạp chí Y học Dự phòng Hoa Kỳ, việc sử dụng thuốc lá điện tử hàng ngày làm tăng gấp đôi nguy cơ đau tim của một người. Tuy nhiên, nếu bạn bỏ thuốc, nguy cơ sẽ bắt đầu giảm rất nhanh.

Bác sĩ Djordjevic cho biết: "Chỉ sau một ngày, nguy cơ đau tim của bạn bắt đầu giảm nhờ huyết áp đã giảm, nồng độ oxy trong máu tăng và nồng độ cholesterol trong máu trở lại bình thường, nguy cơ hình thành cục máu đông của bạn cũng sẽ giảm".

Sau 2 ngày: Các giác quan bắt đầu cải thiện

Hút thuốc lá điện tử, giống như hút thuốc lá, có thể làm tê liệt các giác quan của bạn, làm giảm khả năng ngửi và nếm của bạn. Chỉ sau 48 giờ cai thuốc, bạn có thể bắt đầu nhận thấy khả năng nếm và ngửi thức ăn của mình đã được cải thiện.

Sau 3 ngày: Nicotine đã ra khỏi cơ thể

Đến giờ này, nếu bạn chưa gặp triệu chứng cai nghiện nicotine, bạn có thể bắt đầu bị nó vào ngày thứ 3. Bác sĩ Djordjevic cho biết: "Nicotine sẽ rời khỏi cơ thể bạn vào ngày thứ 3, đó là lý do tại sao các triệu chứng cai thuốc đạt đỉnh điểm vào thời điểm này".

Osita Onugha, một bác sĩ phẫu thuật lồng ngực kiêm giám đốc phòng nghiên cứu phẫu thuật lồng ngực và phòng thí nghiệm đổi mới phẫu thuật tại Viện Ung thư John Wayne thuộc Trung tâm Y tế Providence Saint John ở Santa Monica, California cho biết: "Bạn có thể gặp các triệu chứng cai nicotine dưới dạng đau đầu, đổ mồ hôi, đau bụng hoặc thèm nicotine " .

Sau 1 tháng: Phổi bạn đang trên đường khỏe mạnh trở lại

Người hút thuốc lá điện tử thường bị ho dai dẳng hoặc phát ra tiếng khò khè khi thở mà nhiều người gọi là tiếng ho của người hút thuốc.

Hút thuốc lá điện tử thậm chí có thể làm suy yếu nghiêm trọng sức khỏe phổi của bạn và khiến việc chống lại các bệnh nhiễm trùng trở nên khó khăn.

Tuy nhiên, bỏ thuốc sẽ giúp phổi của bạn phục hồi. Bác sĩ Djordjevic cho biết: "Sau một tháng, dung tích phổi của bạn sẽ được cải thiện; tình trạng khó thở và ho sẽ giảm đáng kể".

Sau 3 tháng: Lưu thông máu được cải thiện

Nicotine trong thuốc lá làm co mạch máu trên da và xung quanh tim, theo một nghiên cứu năm 2016 được công bố trên tạp chí Trends in Cardiovascular Medicine.

Nicotine trong thuốc lá điện tử gây ra tác hại tương tự. Tuy nhiên, sau khi bạn bỏ thuốc, lưu thông máu của bạn sẽ bắt đầu cải thiện, vì mạch máu sẽ trở lại đường kính bình thường của chúng.

Sau 9 tháng: Phổi của bạn đã xây dựng lại cơ chế miễn dịch

Bác sĩ Djordjevic cho biết: "Sau 9 tháng cai thuốc lá điện tử, sức khỏe phổi của bạn sẽ được cải thiện đáng kể nhờ sự tái tạo các cấu trúc giống như sợi lông cực nhỏ bên trong phổi giúp đẩy chất nhầy ra ngoài và chống lại nhiễm trùng".

Điều này có thể làm giảm đáng kể khả năng mắc một số bệnh nhiễm trùng và biến chứng từ các bệnh như cúm và viêm phổi.

Sau 1 năm: Nguy cơ đau tim của bạn giảm đi một nửa

Bây giờ mạch máu của bạn đã trở lại kích thước bình thường, nhịp tim của bạn đã trở lại mức an toàn và huyết áp của bạn đã giảm xuống, nguy cơ đau tim của bạn sẽ thấp hơn nhiều so với khi bạn vẫn còn hút thuốc lá điện tử.

Bác sĩ Djordjevic cho biết: "Sau một năm cai thuốc lá điện tử, nguy cơ mắc bệnh tim mạch của bạn sẽ giảm xuống 50%".

Sau 5 năm: Nguy cơ đột quỵ giảm đáng kể

Tác động lâu dài của sức khỏe tim mạch tốt hơn và huyết áp thấp hơn mang lại cho bạn một lợi ích đáng kể khác: Giảm nguy cơ đột quỵ.

So với những người không hút thuốc, người sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ đột quỵ cao hơn 71% , theo nghiên cứu được trình bày tại Hội nghị đột quỵ quốc tế năm 2019.

Bỏ thuốc lá có thể làm giảm nguy cơ đó gần như ngay lập tức, nhưng nguy cơ tiếp tục giảm dần theo từng tháng trôi qua.

Sau 10 sau: Bạn sẽ giảm được nguy cơ ung thư

Một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên Scientific Reports cho thấy thuốc lá điện tử có thể dẫn đến những thay đổi DNA và đột biến gen có thể làm tăng nguy cơ ung thư.

Vì vậy, bạn càng tránh xa thuốc lá điện tử càng lâu thì cơ thể bạn sẽ càng khỏe mạnh.

Bác sĩ Djordjevic cho biết: "Sau một thập kỷ không sử dụng thuốc lá điện tử, nguy cơ ung thư phổi của bạn sẽ giảm 50%, cũng như nguy cơ ung thư tuyến tụy, miệng và họng. Sau 15 năm, nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành của bạn sẽ giống như người không hút thuốc. Nguy cơ mắc ung thư tuyến tụy cũng vậy".

Sau 20 năm: Giống như bạn chưa bao giờ hút thuốc lá điện tử

Sẽ đến một ngày mà thói quen hút thuốc lá điện tử sẽ không còn tác động lâu dài đến cơ thể và sức khỏe của bạn nữa. "Sau 20 năm, các yếu tố nguy cơ của bạn sẽ tương tự như những người chưa bao giờ hút thuốc lá hoặc hút thuốc lá điện tử", bác sĩ Djordjevic cho biết.

Vì vậy, nếu bạn đã sẵn sàng từ bỏ thói quen này, và đã thực hiện được 3 ngày, hãy kiên trì nhé, đây là khoảng thời gian bản lề quyết định đến tất cả những lợi ích sức khỏe mà bạn sẽ nhận được trong suốt phần đời còn lại của mình.