Bệnh X - chứng bệnh mới do WHO đặt tên là bệnh như thế nào?

Kể từ năm 2015, Tổ chức y tế thế giới (WHO) đều đặn phát hành danh sách thường niên về 10 căn bệnh cần "ưu tiên đặc biệt".

Đó là những căn bệnh có khả năng phát dịch cao, hoặc chưa có cách phòng chống, chữa trị hiệu quả. Danh sách rất đa dạng, bao gồm bệnh từ virus gây chết người như Ebola, Zika, SARS đến những chứng bệnh hiếm hơn nhưng chưa từng bùng phát thành dịch như sốt Lassa hay virus Marburg.

Và trong danh sách năm 2018, WHO đã cho công bố một chứng bệnh đặc biệt, được đặt tên là Bệnh X. Vậy chính xác thì đây là chứng bệnh gì mà lại có cái tên bí hiểm như thế?

Bệnh X do WHO công bố là bệnh gì?

Nguồn gốc của bản danh sách "bệnh tử thần"

Danh sách của WHO lần đầu được lập ra vào năm 2014, và lý do là vì đại dịch Ebola - căn bệnh đã khiến 29.000 người bị lây nhiễm và cướp đi sinh mạng của hơn 11,000 người. Mục đích của nó là để cảnh báo chính phủ các nước cần tập trung cho hoạt động nghiên cứu, nhằm phát triển các biện pháp phòng ngừa và đối phó tức thời với bệnh dịch.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây là bệnh dịch có thể ập đến theo cái cách mà không ai lường trước được. Như khi Ebola xuất hiện tại Tây Phi vào năm 2014, chẳng ai biết trước mà chuẩn bị cả. Và đây chính là lý do có sự tồn tại của Bệnh X.

Bệnh X có thể hiểu là một căn bệnh chưa được đặt tên. WHO đặt ra nó để giúp giới chuyên gia hiểu rằng dịch bệnh không phải lúc nào cũng là một nguồn đã được xác định.

"Một đại dịch toàn cầu có thể xuất hiện vì một căn bệnh chưa từng được ghi nhận." - WHO cho biết.

Bệnh X có vai trò gì?

Sự có mặt của Bệnh X có nghĩa rằng điều cần được ưu tiên hiện nay là phải phát triển được một nền tảng công nghệ vaccine phổ rộng. Đó là công nghệ có khả năng tùy chỉnh mỗi khi dịch khởi phát, nhằm tạo ra được vaccine kháng ngừa ngay lập tức.

Nếu công nghệ này được phát triển, một loại vaccine mới có thể tiến hành thử nghiệm thành công chỉ trong vòng 12 tháng. Đây là một bước tiến vượt bậc, nếu so với thời gian nghiên cứu từ 5 - 10 năm như hiện nay.

Trong quá khứ, X đã từng xuất hiện rất nhiều lần, dưới dạng những căn bệnh cực kỳ nguy hiểm.

Nó có thể chỉ là một dạng đột biến từ dịch cúm thông thường, như dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 là một ví dụ. Đây là đại dịch giết chết nhiều người nhất trong lịch sử, khiến gần nửa tỷ người bị lây nhiễm và cướp đi sinh mạng của hơn 20 triệu người.

X cũng có thể là một căn bệnh lây truyền từ động vật sang người như đại dịch HIV. HIV xuất hiện lần đầu tiên ở loài tinh tinh, rồi sau đó đã lây lan và giết chết hàng chục triệu người kể từ năm 1983.

Thậm chí, X có thể là vũ khí sinh học mà luật pháp quốc tế hiện đã cấm sử dụng.

Cần có một nền tảng công nghệ vaccine phổ rộng hơn

Vì vậy, thông điệp mà WHO đưa ra khi đặt tên bệnh X là vô cùng rõ ràng. Các quốc gia cần tăng cường đầu tư hơn nữa trong việc nghiên cứu phát triển vaccine phòng dịch bệnh. Ngoài ra, cần chung tay hợp tác ngăn chặn chiến tranh sinh học và hóa học để bảo vệ giống loài con người.

Nguồn: The Economist