'Dòng sông thủy ngân': Vén màn cấm địa chưa bao giờ được khám phá của Tần Thủy Hoàng

Tương truyền, khi màn đêm buông xuống trên đỉnh Ly Sơn, mưa gió gào thét, những người gác mộ thường nhìn thấy những ánh đèn ma quái le lói từ bên trong gò mộ khổng lồ, như vô số con mắt đang nhìn vào. Đối với người xưa, đó là dấu hiệu của sự giận dữ từ Tần Thủy Hoàng. Đối với chúng ta ngày nay, đó là câu chuyện mở đầu cho một trong những bí ẩn vĩ đại nhất của lịch sử Trung Quốc: Lăng mộ Tần Thủy Hoàng và "dòng sông thủy ngân" cuộn chảy bên trong.

Nguồn gốc của truyền thuyết này được ghi chép lại một cách rõ ràng và chi tiết trong "Sử kí -Tần Thủy Hoàng bản kỉ" của Tư Mã Thiên. Tác giả đã mô tả lăng mộ như một vũ trụ thu nhỏ, với "các hình thiên văn ở trên và địa lý ở dưới" cùng "thủy ngân được dùng để tượng trưng cho sông biển được bơm bằng máy móc".

Lời kể này đã mê hoặc các thế hệ độc giả, nhưng cũng khiến họ băn khoăn: Liệu Tư Mã Thiên có thực sự chứng kiến điều này, hay chỉ đơn thuần là thêu dệt nên một câu chuyện hoành tráng để tôn vinh sự vĩ đại của Tần Thủy Hoàng?

Khi khoa học hiện đại giải mã truyền thuyết

Năm 1981, một nhóm khảo cổ học Trung Quốc đã quyết định sử dụng khoa học để tìm kiếm câu trả lời. Với thiết bị đo liều thủy ngân tiên tiến, họ tiến hành khảo sát gò mộ của Lăng mộ Tần Thủy Hoàng.

Kết quả đầu tiên đã khiến cả thế giới kinh ngạc. Trong một khu vực rộng lớn gần 12.000 mét vuông của gò mộ, họ phát hiện ra một dị thường thủy ngân mạnh. Sự hiện diện của một lượng lớn thủy ngân trong đất, vượt xa mức tự nhiên, là bằng chứng rõ ràng cho thấy đây là sản phẩm của hoạt động con người. Điều này giống như việc tìm thấy một mùi hương lạ trong một căn phòng kín, và sau đó phát hiện ra nguồn gốc của mùi hương đó chính là một chiếc hộp bí ẩn.

Đến năm 2002, "Dự án 863" của chính phủ Trung Quốc đã đưa công nghệ viễn thám và thăm dò địa vật lý vào cuộc khảo sát sâu rộng hơn về lăng mộ. Lần này, kết quả không chỉ xác nhận sự hiện diện của một lượng lớn thủy ngân trong cung điện ngầm mà còn cung cấp thêm nhiều chi tiết đáng kinh ngạc.

Mức độ thủy ngân cao nhất được tìm thấy ở khu vực trung tâm gò mộ, với một dị thường mạnh tương tự ở phía đông nam, và yếu nhất ở phía tây bắc. Phân tích nhiệt động lực học còn chỉ ra rằng thủy ngân trong đất là thủy ngân hấp thụ ở nhiệt độ thấp, có nguồn gốc từ sâu bên trong cung điện ngầm.

Những bằng chứng này đã củng cố mạnh mẽ tính xác thực của lời kể từ Tư Mã Thiên, biến truyền thuyết "dòng sông thủy ngân" thành một sự thật được chứng minh bằng khoa học.

Tham vọng trường sinh và những cái bẫy chết người

Vậy tại sao Tần Thủy Hoàng lại cần một lượng thủy ngân khổng lồ đến vậy cho lăng mộ của mình? Các nhà sử học và khảo cổ học đã đưa ra một số giả thuyết. Một trong những giả thuyết phổ biến nhất là thủy ngân được sử dụng như một cơ chế phòng thủ.

Trong thời cổ đại, thủy ngân là một chất độc mạnh, lượng thủy ngân khổng lồ trong lăng mộ có thể đã được sử dụng để tạo ra một "màn độc" có thể giết chết bất kỳ tên trộm mộ nào ngay khi chúng bước vào. Bằng cách đó, Tần Thủy Hoàng đảm bảo rằng những kẻ thèm muốn kho báu của mình sẽ phải trả giá bằng mạng sống.

Một giả thuyết khác, ít tàn nhẫn hơn nhưng lại kỳ quặc hơn, liên quan đến nỗi ám ảnh của Tần Thủy Hoàng với thuật trường sinh bất lão. Vị hoàng đế này đã dành cả cuộc đời để tìm kiếm thuốc trường sinh, và ông tin rằng thủy ngân là một chất có khả năng thần kỳ.

Việc tạo ra "dòng sông thủy ngân" có thể là một phần trong kế hoạch tiếp tục cai trị thế giới của ông sau khi chết. Bằng cách xây dựng một vũ trụ thu nhỏ ngập tràn thủy ngân trong lăng mộ, ông hy vọng sẽ được trường sinh và tiếp tục cai trị thế giới đó.

Nguồn cung thủy ngân khổng lồ: Mỏ quặng và quyền lực

Theo đó, cũng có một câu hỏi lớn khác được nảy sinh: Tần Thủy Hoàng lấy đâu ra một lượng thủy ngân khổng lồ như vậy? Việc tinh chế thủy ngân vào thời đó vô cùng khó khăn. Các ghi chép lịch sử cho thấy các mỏ thủy ngân nổi tiếng chỉ sản xuất một vài trăm kilogram mỗi năm. Tuy nhiên, một nhân vật lịch sử đã cung cấp một manh mối quan trọng: một góa phụ tên là Thanh ở huyện Ba. "Sử ký: Hóa thực liệt truyện" ghi lại rằng gia đình bà đã làm giàu nhờ một mỏ chu sa (nguyên liệu thô để tinh chế thủy ngân). Bà không chỉ cung cấp cho Tần Thủy Hoàng một lượng lớn chu sa mà còn được ông kính trọng đến mức xây dựng một tòa tháp để vinh danh.

Tuy nhiên, giới khoa học tin rằng chỉ riêng nguồn cung từ góa phụ Thanh là không đủ. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra các mỏ thủy ngân có niên đại từ thời Tần và Hán ở khu vực Tầm Dương, Thiểm Tây, gần Lăng mộ Tần Thủy Hoàng. Trữ lượng thủy ngân ở khu vực này được chứng minh lên tới 17.400 tấn, cho thấy có thể đây là một nguồn cung chính khác cho lăng mộ của Tần Thủy Hoàng.

Những bí ẩn vẫn còn đó

Mặc dù các cuộc khảo sát khoa học đã xác nhận sự tồn tại của "dòng sông thủy ngân", nhưng nhiều bí ẩn vẫn còn chưa được giải đáp. Chúng ta vẫn chưa biết liệu thủy ngân có còn ở dạng lỏng hay đã bị biến đổi sau hơn hai thiên niên kỷ. Mục đích thực sự đằng sau việc tạo ra dòng sông này là gì? Liệu có những bí mật nào khác ẩn chứa bên trong lăng mộ mà chúng ta chưa thể tưởng tượng?

Những câu hỏi này tiếp tục thách thức các nhà khoa học và kích thích trí tò mò của công chúng. Mặc dù công nghệ hiện đại cho phép chúng ta khám phá nhiều hơn về lăng mộ, nhưng các nhà khảo cổ vẫn thận trọng trong việc mở cửa nó, một phần để bảo vệ cấu trúc bên trong khỏi sự tàn phá của môi trường, và phần khác là để tôn trọng ý nghĩa lịch sử của nó. Cho đến khi những bí ẩn này được vén màn, lăng mộ Tần Thủy Hoàng vẫn sẽ là một biểu tượng vĩ đại, nơi quyền lực, sự xa hoa và tham vọng trường sinh của một vị hoàng đế vẫn còn tồn tại mãi mãi.