Được cho là ‘sạch’ hơn xe động cơ đốt trong, một bộ phận trên xe điện trở thành vấn đề nhức nhối về ô nhiễm ít được biết đến

Là điểm tiếp xúc duy nhất của ô tô với mặt đường, lốp xe phải hoạt động nhiều hơn những gì chúng được tạo ra. Lốp xe cần bám đường đủ chắc để ô tô tăng tốc, rẽ và phanh mà không bị trượt, nhưng chúng cũng cần giảm lực cản lăn ở mức hợp lý để duy trì hiệu suất nhiên liệu.

Theo hãng thông tấn DW, đối với các nhà sản xuất lốp xe, việc tạo ra loại lốp hoàn hảo — loại lốp cân bằng giữa hiệu suất và độ bền — là một nhiệm vụ không có hồi kết. Trong những năm gần đây, công việc của họ trở nên phức tạp hơn bởi xe điện.

Do có pin lớn hơn, xe điện thường nặng hơn đáng kể so với xe động cơ đốt trong. Ví dụ, xe e-Golf của hãng Volkswagen nặng hơn khoảng 400 kg so với Golf VII chạy bằng xăng. Trọng lượng tăng thêm đó đè lên lốp ô tô, vì vậy xe điện cần lốp chắc chắn hơn.

Xe điện cũng có xu hướng tạo ra nhiều mô-men xoắn hơn xe động cơ đốt trong, thứ mà lốp xe cần có để có thể chuyển hướng trong vòng vài giây.

Các nhà sản xuất lốp xe hàng đầu đang nỗ lực cải thiện thiết kế lốp xe và đổi mới các công thức hóa học để đáp ứng nhu cầu của xe điện. Một số thương hiệu đã giới thiệu các sản phẩm dành riêng cho xe chạy bằng pin, trong khi những thương hiệu khác cho biết họ đã điều chỉnh tất cả các loại lốp của mình để hoạt động tốt hơn cho cả xe điện và xe động cơ đốt trong.

Người phát ngôn của nhà sản xuất lốp xe Continental nói với DW rằng: “Chúng tôi đã tối ưu hóa dải sản phẩm của mình trong một thời gian dài, đặc biệt là về tuổi thọ, lực cản lăn và tiếng ồn khi lăn bánh – những yếu tố đặc biệt có lợi cho xe điện.”

Lốp xe gây ô nhiễm như thế nào?

Theo hãng thông tấn DW, khi xem xét các tác động của ô tô tới môi trường, mọi người thường quan tâm tới ô nhiễm không khí ở dạng khí thải thoát ra từ ống xả, nhưng lốp xe cũng đóng góp đáng kể.

Lốp xe bị mài mòn theo thời gian — cứ sau mỗi vòng quay, chúng lại rơi ra các hạt nhỏ. Những mảnh nhỏ nhất trong số này bay vào không khí, nơi chúng có thể được hít vào hoặc trôi dạt trên đường để lắng xuống đất gần đó.

Nick Molden - người sáng lập và là Giám đốc điều hành của Emissions Analytics - nói với DW rằng: “Việc sử dụng lốp có lẽ là vấn đề tồi tệ nhất đối với các phương tiện giao thông. Với nhiều loại ô nhiễm khác, bạn có thể ngăn chặn một cách hiệu quả bằng cách sử dụng một số loại lọc hoặc chất xúc tác. Nhưng lốp xe về cơ bản là một hệ thống mở - bạn không thể bọc một chiếc lốp xe."

Emissions Analytics đã tiến hành các thử nghiệm độc lập trên ô tô để phân tích dữ liệu về khí thải, bao gồm cả lượng khí thải từ ống xả và lốp xe trong thế giới thực. Kết quả thí nghiệm cho thấy, ô nhiễm hạt lốp xe đã vượt qua khá nhiều so với lượng khí thải từ ống xả, trung bình một chiếc ô tô mất 4 kg trọng lượng hạt lốp mỗi năm.

Ông Molden giải thích: “Chúng tôi đo lượng khí thải thoát ra từ ống xả trên đường và chúng tôi cũng làm như vậy khi đo khối lượng lốp xe. Mỗi năm lượng khí thải từ ống xả ngày càng thấp hơn và lượng chất thải từ lốp xe ngày càng tăng vì xe ngày càng nặng hơn."

Hiểm họa môi trường

Theo hãng thông tấn DW, ô nhiễm hạt lốp xe có hai tác động tiêu cực chính đối với sức khỏe môi trường. Bản thân hạt này trôi vào các dòng nước và được phát hiện là một nguồn vi nhựa đáng kể trong đại dương. Ngoài ra, lốp xe có chứa các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và phản ứng trong khí quyển để tạo ra khói.

Một hóa chất đặc biệt có trong lốp xe là 6PPD, được sử dụng để ngăn cao su bị nứt hoặc vỡ. 6PPD có thể hòa tan trong nước, vì vậy nó được mưa cuốn trôi khỏi đường và chảy ra sông và đại dương, nơi nó có liên quan đến việc cá chết hàng loạt.

Các nghiên cứu sâu hơn cho thấy, 6PPD được hấp thụ bởi các loại thực vật ăn được như rau diếp, và hợp chất này còn được tìm thấy trong nước tiểu của con người.

Nhà sản xuất lốp xe Bridgestone nói với DW rằng: “Sứ mệnh của ngành lốp xe là đảm bảo một hành trình an toàn, thoải mái và yên tâm, do đó việc bổ sung 6PPD vào cao su làm lốp xe hiện nay là không thể thiếu.”

Vấn đề ô nhiễm lốp xe có thể được giải quyết?

Hãng thông tấn DW nhận định, loại bỏ dần các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch là một khía cạnh cần thiết cấp bách để giảm thiểu biến đổi khí hậu. Nhưng nếu làm như vậy đi kèm với lượng chất thải từ lốp xe ngày càng trầm trọng, thì đó cũng là một vấn đề.

Khi được hỏi liệu việc giảm sử dụng ô tô nói chung có phải là giải pháp tốt nhất nhằm giảm tác động của lốp xe lên môi trường hay không, ông Molden nói với DW rằng: "Vâng, điều đó sẽ làm giảm lượng chất thải từ lốp xe. Nhưng xét về mặt hoạt động kinh tế bị mất đi, điều đó có đáng không?"

“Tốt hơn hết là tạo ra một cơ chế thị trường để các công ty lốp xe đầu tư nhiều hơn và đưa ra các công thức tốt nhất vì lợi ích chung”, ông Molden nói và cho biết thêm rằng, hiện tại có sự khác biệt gấp hai đến ba lần về độc tính VOC giữa một số loại lốp nhất định.

Cũng theo ông Molden, đối với mỗi cá nhân, việc tránh tăng tốc nhanh và dừng ngay lập tức có thể làm giảm độ mòn của lốp. Ngoài ra, cũng nên sử dụng lốp xe cho đến khi hết vòng đời của chúng vì lốp mới rơi ra lượng hạt gấp đôi trong vài nghìn km đầu tiên.