Giác quan thứ bảy: Nghiên cứu cho thấy con người có thể phát hiện các vật thể bị chôn vùi mà không cần chạm tay

Một khám phá khoa học mới đang làm thay đổi cách nhân loại hiểu về chính cơ thể mình: hóa ra con người không chỉ có năm giác quan cơ bản, mà còn sở hữu khả năng cảm nhận những vật thể bị che giấu giống như loài chim săn mồi ven biển phát hiện con mồi dưới cát.

Nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Queen Mary London và University College London thực hiện đã hé lộ rằng con người có thể cảm nhận được sự hiện diện của các vật thể bị chôn vùi trong cát mà không cần chạm trực tiếp vào chúng. Kết quả này thách thức khái niệm truyền thống cho rằng xúc giác chỉ hoạt động trong phạm vi tiếp xúc vật lý.

Trong thí nghiệm, những người tham gia được yêu cầu di chuyển ngón tay nhẹ nhàng trên bề mặt cát, tìm kiếm một khối lập phương được giấu bên dưới mà không được chạm vào nó. Điều bất ngờ là hầu hết có thể xác định vị trí vật thể với độ chính xác đáng kinh ngạc, dù không có bất kỳ tín hiệu thị giác hay âm thanh nào hỗ trợ. 

Các nhà khoa học cho rằng, con người đã vô thức cảm nhận được các dao động cơ học tinh tế truyền qua lớp cát, một hiện tượng vốn được xem là đặc trưng ở động vật.

Theo các chuyên gia, cơ chế này tương tự như cách các loài chim ven biển như choi choi hay dẽ mỏ thìa phát hiện con mồi dưới lớp cát. Chúng dựa vào các rung động cực nhỏ do vật thể hoặc sinh vật tạo ra, và dường như con người cũng có khả năng tương tự. 

Bằng cách mô hình hóa vật lý của quá trình này, nhóm nghiên cứu nhận thấy độ nhạy xúc giác của bàn tay con người gần chạm đến giới hạn lý thuyết, mức độ nhạy tối đa mà cơ học cho phép. Điều đó đồng nghĩa rằng giác quan xúc giác của con người có thể "vươn xa" hơn những gì ta từng nghĩ.

Không dừng lại ở phát hiện trên người, nhóm nghiên cứu còn tiến hành so sánh khả năng này với robot được lập trình bằng thuật toán học sâu LSTM (Bộ nhớ dài hạn ngắn hạn). Kết quả thật thú vị: con người đạt độ chính xác khoảng 70,7% trong việc xác định vật thể, trong khi robot dù có thể cảm nhận từ xa hơn lại thường mắc lỗi dương tính giả, chỉ đạt 40% độ chính xác tổng thể. Cả hai, theo các mô hình vật lý, đều đã tiến gần đến giới hạn của cảm nhận xúc giác, nhưng con người vẫn vượt trội hơn về khả năng phân biệt tín hiệu thực.

Những kết quả này cho thấy con người không chỉ cảm nhận được vật thể sau khi tiếp xúc mà còn có thể "chạm" vào chúng trước khi va chạm thật sự xảy ra. Đây là bằng chứng đầu tiên cho thấy xúc giác không đơn thuần là phản ứng cơ học, mà là một hệ thống cảm nhận phức tạp có thể mở rộng ra không gian xung quanh.

Khám phá này, theo các nhà nghiên cứu, không chỉ thay đổi hiểu biết về sinh học thần kinh con người mà còn mở ra cánh cửa mới cho công nghệ robot. Bằng cách phân tích cách con người phát hiện vật thể ẩn, các kỹ sư có thể phát triển những robot có "xúc giác mở rộng", giúp chúng hoạt động hiệu quả hơn trong các môi trường mà tầm nhìn bị hạn chế - từ việc dò tìm hiện vật khảo cổ, đến khám phá bề mặt sao Hỏa hay thậm chí hỗ trợ cứu hộ trong đống đổ nát.

Giảng viên cao cấp Elisabetta Versace, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: "Đây là lần đầu tiên hiện tượng 'chạm từ xa' được chứng minh ở con người. Nó buộc chúng ta phải nhìn nhận lại khái niệm về không gian cảm nhận, nơi con người và các sinh vật khác không chỉ phản ứng với những gì chạm vào mình, mà còn với những gì ở ngay bên ngoài tầm chạm".

Còn nghiên cứu sinh tiến sĩ Zhengqi Chen, thành viên Phòng thí nghiệm Robot tiên tiến của Đại học Queen Mary, nhấn mạnh rằng: "Những hiểu biết này có thể dẫn đến việc phát triển các công cụ giúp con người mở rộng khả năng xúc giác. Hãy tưởng tượng một ngày nào đó, bạn có thể 'cảm nhận' được vị trí vật thể bị chôn vùi hoặc ẩn giấu mà không cần đào bới, điều này hoàn toàn có thể trở thành hiện thực".

Phó Giáo sư Lorenzo Jamone, chuyên ngành Robot và Trí tuệ nhân tạo tại University College London, cho rằng điều đặc biệt ở công trình này chính là cách hai lĩnh vực tâm lý học nhận thức và robot học bổ trợ cho nhau. "Các thí nghiệm trên người đã truyền cảm hứng cho robot học, trong khi hiệu suất của robot lại giúp chúng tôi hiểu sâu hơn về dữ liệu từ con người. Đây là ví dụ điển hình cho khoa học liên ngành thực thụ".

Giờ đây, khái niệm "giác quan thứ bảy" không còn là điều huyền bí trong tiểu thuyết hay phim ảnh. Những bằng chứng thực nghiệm cho thấy con người thật sự sở hữu một dạng cảm nhận tinh tế hơn một "xúc giác mở rộng" cho phép chúng ta tương tác với thế giới xung quanh bằng cách mà trước đây khoa học chưa từng tưởng tượng.

Khám phá này không chỉ thay đổi cách ta hiểu về cơ thể mình, mà còn có thể định hình tương lai của robot, công nghệ cảm biến và cả cách con người kết nối với thế giới vật chất, không chỉ bằng mắt hay tay, mà bằng cả "trực giác xúc giác" vốn tiềm ẩn trong mỗi chúng ta.