Hành tinh WASP-76b: Nơi mưa sắt rơi và "cầu vồng" rực sáng giữa địa ngục 2.000 độ C

Nếu từng nghĩ những cảnh tượng kỳ dị nhất chỉ có thể tồn tại trong phim khoa học viễn tưởng, thì có lẽ bạn chưa từng nghe đến hành tinh WASP-76b, một "địa ngục vũ trụ" nơi sắt hóa hơi, rồi ngưng tụ và rơi xuống như những cơn mưa kim loại lấp lánh. 

Mới đây, các nhà thiên văn học còn phát hiện trên hành tinh này có thể xuất hiện một hiện tượng quang học kỳ lạ tương tự như cầu vồng, nhưng được tạo ra từ những điều kiện gần như không tưởng.

WASP-76b nằm cách Trái Đất khoảng 640 năm ánh sáng, thuộc chòm sao Song Ngư. Đây là một "Sao Mộc nóng", loại hành tinh khổng lồ có khối lượng tương đương hoặc lớn hơn Sao Mộc, nhưng lại quay quanh ngôi sao mẹ ở khoảng cách cực kỳ gần. Chỉ mất hơn một ngày để WASP-76b hoàn thành một vòng quỹ đạo, trong khi Trái Đất cần tới 365 ngày. Điều đó có nghĩa là hành tinh này gần như bị "thiêu đốt" bởi ngôi sao chủ của nó.

Giống như Mặt Trăng luôn hướng cùng một mặt về Trái Đất, WASP-76b bị "khóa thủy triều", khiến một nửa hành tinh luôn chìm trong ánh sáng nóng bỏng, còn nửa kia vĩnh viễn trong bóng tối. Phía ban ngày đạt tới hơn 2.000 độ C, mức nhiệt có thể làm bốc hơi sắt và nhiều kim loại nặng khác. Trái lại, phía ban đêm tuy vẫn khắc nghiệt, với nhiệt độ khoảng 1.000 độ C, nhưng lại "mát mẻ" hơn đủ để những hơi sắt đó ngưng tụ thành các giọt kim loại, rơi xuống bầu khí quyển như một cơn mưa sắt đỏ rực.

Hình ảnh tưởng tượng về WASP-76b gợi đến một thế giới siêu thực: những đám mây sắt cuộn tròn trong không khí, sấm sét lóe sáng giữa biển lửa, và từng giọt sắt nóng chảy rơi xuống trong bóng tối. Một nhà thiên văn học từng ví von: "Đó không phải là mưa phùn, mà là những giọt sắt nóng chảy bắn tung tóe". Khung cảnh ấy chẳng khác gì địa ngục Dante giữa không gian vũ trụ vô tận.

Thế nhưng điều khiến WASP-76b được chú ý gần đây lại không chỉ nằm ở những cơn mưa kim loại kinh hoàng, mà là một hiện tượng quang học đầy bí ẩn vừa được vệ tinh CHEOPS của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) ghi nhận. Các nhà khoa học gọi đó là "Glory" - một hiện tượng hiếm gặp khi ánh sáng bị nhiễu xạ quanh những giọt chất lỏng nhỏ, tạo nên những vòng hào quang nhiều màu sắc, tương tự cầu vồng nhưng tinh tế và phức tạp hơn nhiều.

Trên Trái Đất, "Glory" thường xuất hiện quanh các đám mây hoặc sương mù khi ánh sáng Mặt Trời chiếu qua. Hiện tượng này cũng từng được phát hiện trên Sao Kim, nhưng chưa từng có bằng chứng xuất hiện ngoài Hệ Mặt Trời cho đến khi nhóm nghiên cứu của CHEOPS công bố dữ liệu mới nhất về WASP-76b.

Phát hiện này đã khiến cộng đồng khoa học sững sờ, bởi để hình thành "Glory", bầu khí quyển cần chứa những hạt hình cầu hoàn hảo, ổn định và phân bố đồng đều, điều gần như bất khả thi trong môi trường mà gió có thể đạt tốc độ lên tới 18.000 km/giờ như trên WASP-76b. Vậy điều gì đã tạo nên dải hào quang kỳ lạ ấy? Một giả thuyết được đưa ra cho rằng chính các giọt sắt mới ngưng tụ từ hơi kim loại ở ranh giới giữa ngày và đêm có thể là nguyên nhân, bởi đó là khu vực lý tưởng để phản xạ và tán xạ ánh sáng.

Dẫu vậy, việc xác nhận hiện tượng này không hề dễ dàng. Tín hiệu ánh sáng mà vệ tinh ghi nhận được yếu đến mức nhóm nghiên cứu phải quan sát gần hai chục lần trong suốt ba năm để đảm bảo độ chính xác. Một số chuyên gia độc lập vẫn cho rằng dữ liệu chưa đủ mạnh, và cần chờ thêm quan sát từ Kính viễn vọng Không gian James Webb, công cụ có độ nhạy cao hơn nhiều để xác nhận chắc chắn. "Nếu được xác nhận, đây sẽ là cầu vồng đầu tiên từng được phát hiện ngoài Hệ Mặt Trời", một nhà nghiên cứu nhận định.

Câu chuyện về WASP-76b không chỉ gợi nên sự kinh ngạc trước khả năng quan sát của con người, mà còn khiến giới khoa học đặt ra hàng loạt câu hỏi: Làm sao một hành tinh có thể tồn tại trong điều kiện cực đoan như vậy? Liệu "Glory" kia là dấu hiệu của một quá trình vật lý chưa từng được biết đến? Và liệu bầu khí quyển bằng sắt có thể giữ vững trước sức nóng hủy diệt của ngôi sao mẹ trong bao lâu nữa?

Một số nhà khoa học dự đoán WASP-76b có thể đang dần bị "bào mòn", khí quyển của nó bị gió sao thổi bay, và một ngày nào đó, chỉ còn lại phần lõi trơ trụi trôi lơ lửng trong không gian. Nếu điều đó xảy ra, chúng ta sẽ mất đi cơ hội chứng kiến một trong những hiện tượng kỳ ảo nhất vũ trụ, nơi mà địa ngục sắt rực cháy lại tỏa sáng bằng cầu vồng kim loại giữa đêm tối.

Ở khoảng cách 640 năm ánh sáng, WASP-76b có thể mãi chỉ là một chấm sáng mờ trong kính viễn vọng. Nhưng chính những chấm sáng như vậy đang dần hé mở cho chúng ta thấy sự đa dạng và bí ẩn của vũ trụ, nơi mà những điều tưởng chừng không thể vẫn có thể tồn tại, lặng lẽ kể lại câu chuyện về sức mạnh và sự sáng tạo của tự nhiên vượt ngoài trí tưởng tượng của loài người.

Từ những cơn mưa sắt rơi như đạn nóng đến dải cầu vồng kim loại kỳ ảo, WASP-76b không chỉ là một hành tinh mà là một minh chứng sống động cho sự kỳ diệu và khắc nghiệt của vũ trụ, nơi cái đẹp và nỗi kinh hoàng hòa quyện thành một bản giao hưởng không gian không ai có thể rời mắt.