Hé lộ khuôn mặt thật sau những chiếc mặt nạ tang lễ cổ đại ở Colombia!

Một trong những phòng thí nghiệm tái tạo khuôn mặt hàng đầu thế giới vừa công bố kết quả nghiên cứu gây ấn tượng mạnh: tái hiện gương mặt thật của bốn xác ướp được chôn cùng mặt nạ tang lễ ở miền Đông Colombia.

Thành quả này không chỉ khắc họa lại diện mạo của những con người từng sống cách đây hàng trăm năm, mà còn phơi bày trình độ thủ công tinh xảo và thế giới tâm linh phức tạp của nền văn hóa tiền Colombia.

Theo The Independent , nhóm khảo cổ học và chuyên gia tái tạo từ Phòng thí nghiệm Khuôn mặt (Face Lab) thuộc Đại học Liverpool John Moores (Anh) đã hợp tác với Viện Nhân chủng học và Lịch sử Colombia để nghiên cứu bốn xác ướp bí ẩn, có niên đại từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 17.

Điều khiến các nhà khoa học kinh ngạc là cách mà người xưa chế tác mặt nạ: chúng được đắp trực tiếp lên khuôn mặt người đã khuất, hòa quyện với da và xương, khiến thi thể trông như vẫn đang sống.

Một nhà nghiên cứu của Face Lab chia sẻ với The Independent rằng, dự án này không chỉ đơn thuần là phục dựng lại diện mạo con người trong quá khứ, mà còn nhằm tôn vinh "những hoạt động văn hóa độc đáo và đáng kinh ngạc của các dân tộc bản địa Nam Mỹ". Nhóm hy vọng công trình này sẽ giúp công chúng hiểu hơn về những nền văn minh từng rực rỡ tồn tại ở vùng Andes xa xôi.

Các hiện vật được mô tả là "duy nhất ở Colombia", minh chứng cho tay nghề thủ công đạt đến độ tinh vi hiếm có. Theo Ancient Origins, bốn mặt nạ được phát hiện trong những ngôi mộ từng bị cướp phá, khiến danh tính của người mang mặt nạ không thể xác định. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu xác định rằng chúng thuộc về một đứa trẻ 6-7 tuổi, một phụ nữ khoảng 60 tuổi và hai người đàn ông trẻ .

Những chiếc mặt nạ được làm từ hỗn hợp nhựa thông, đất sét và bột ngô, được trang trí bằng vàng và hạt cườm quanh vùng mắt, biểu tượng cho quyền lực, tín ngưỡng và sự bất tử. Tất cả đều được tìm thấy tại khu vực Đông Cordillera, thuộc dãy Andes, nơi từng là trung tâm văn hóa của nhiều cộng đồng bản địa.

Đặc biệt, mặt nạ được tạo hình trực tiếp trên phần mặt trước của hộp sọ, bao phủ toàn bộ khuôn mặt và hàm, cho thấy kỹ năng điêu luyện cùng sự hiểu biết sâu sắc về cấu trúc giải phẫu của người xưa. Việc thực hiện công đoạn này trên thi thể cho thấy họ coi nghi thức tang lễ là một nghệ thuật thiêng liêng, nơi ranh giới giữa sự sống và cái chết trở nên mờ nhạt.

Để "thấy được" khuôn mặt thật bên trong những chiếc mặt nạ, các nhà khoa học đã dùng máy quét CT X-quang để chụp ảnh 3D toàn bộ cấu trúc đầu của xác ướp. Nhờ công nghệ xử lý ảnh tiên tiến, nhóm có thể "bóc tách kỹ thuật số" từng lớp vật liệu mà không cần chạm vào di vật gốc – một bước tiến vượt bậc trong khảo cổ học hiện đại.

Sau khi hoàn tất bản quét, các chuyên gia sử dụng phần mềm đặc biệt để tái tạo từng lớp cơ, mô và da lên hộp sọ kỹ thuật số. Một "bút stylus xúc giác" được dùng để "điêu khắc ảo" từng chi tiết, từ độ cong của gò má đến độ dày của môi. Kết quả là bốn gương mặt dần hiện ra, mang lại cảm giác chân thật đến kinh ngạc.

Tiến sĩ Jessica Liu , người phụ trách dự án, cho biết: "Chúng tôi đã sử dụng quy trình điêu khắc kỹ thuật số để tái tạo từng khuôn mặt. Với sự trợ giúp của phần mềm chuyên dụng và thiết bị cảm ứng, nhóm đã tái hiện lại các cơ, mỡ và da một cách chính xác nhất có thể".

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng thừa nhận rằng công nghệ dù tiên tiến đến đâu vẫn có giới hạn. Họ không thể xác định chính xác màu da, tóc hay mắt của từng cá nhân, nên hình ảnh tái tạo chỉ mang tính minh họa.

Dẫu vậy, đó vẫn là sự giao hòa giữa khoa học, nghệ thuật và ký ức nhân loại , cho phép con người hôm nay nhìn thấy khuôn mặt của những người đã khuất hơn 500 năm trước.

Dự án của Face Lab không chỉ mở ra cánh cửa nhìn về quá khứ, mà còn đặt ra câu hỏi về mối liên hệ giữa người sống và người chết trong các nền văn minh cổ. Việc chế tác mặt nạ tang lễ không chỉ để bảo tồn diện mạo, mà còn phản ánh niềm tin rằng linh hồn vẫn tiếp tục tồn tại trong hình hài vật chất.

Các nhà nghiên cứu nhận định rằng những nghi lễ này thể hiện trình độ hiểu biết đáng kinh ngạc về cơ thể con người của các nghệ nhân cổ đại, những người không chỉ tạo ra tác phẩm nghệ thuật, mà còn tái hiện sự sống trong cái chết. Những nếp gấp, đường nét trên mặt nạ, cùng cách bố trí vàng và hạt cườm, đều cho thấy sự tôn kính đối với người đã khuất, cũng như khát vọng bất tử hóa ký ức.

Theo Ancient Origins, nghi thức chôn cất cầu kỳ và tỉ mỉ ấy là minh chứng cho một nền văn hóa tinh tế, coi trọng hình thể, biểu tượng và sự kết nối giữa thế giới hữu hình và vô hình. Nhờ công nghệ hiện đại, những khuôn mặt ấy một lần nữa được "sống lại" - không chỉ trong hình ảnh, mà trong ý nghĩa văn hóa mà chúng mang theo.

Dự án của Face Lab cho thấy sự hợp tác giữa khảo cổ học và công nghệ có thể tạo nên những kết quả kỳ diệu: giúp con người hiện đại không chỉ nhìn thấy quá khứ, mà còn cảm nhận được hơi thở của lịch sử, nơi mà mỗi đường nét khuôn mặt kể lại một câu chuyện đã bị chôn vùi hàng thế kỷ.