Internet của những năm 90 kỳ lạ lắm, người ta còn viết cả "hướng dẫn sử dụng" cơ mà!

Mạng Internet là một hố đen vũ trụ, xoáy chúng ta vào trong cái nội dung vô tận mà nó mang lại. Ta sẽ luôn tìm thấy một thứ hay ho mới từ cái hố sâu ấy. Tuy nhiên, đúng như bản chất một cái hố đen: nhiều thứ đi vào đó mất dạng luôn, cũng giống như hàng trăm, hàng triệu trang web đã biến mất khỏi Internet.

Nhưng may mắn thay, vẫn còn tồn tại những quyển sách tổng hợp những trang web từ cái thời hoàng kim của Internet bùng nổ ấy, để mà nhớ lại xem hồi những năm 90, mọi thứ kì lạ như thế nào.

Để cho bạn hiểu về sự nổi tiếng của những cuốn sách ấy, thì đây, cuốn Hướng dẫn DOS cho Kẻ khờ - DOS for Dummies chỉ được in có 7.500 bản. Trái ngược với kì vọng, cuốn sách trở thành thứ được săn đón trên mọi thị trường. Đến cuối năm 1993, nó đã bán được 1,3 triệu bản. Ngày nay, dòng sách này đã có tới 1.950 cuốn hướng dẫn đủ thứ linh tinh trên đời, và đã bán được tổng cộng 300 triệu bản trên tổng số các đầu sách.

Internet thời ấy hưởng lợi từ làn sóng sách này, và có những người quyết định theo đuổi nó, tạo ra một series các tạp chí nói về thứ Internet thời thượng đang trên đà phát triển ấy. Có thể kể tới Internet Underground.

"Nó là một một lời ca tụng nhắm tới một tổ hợp hỗn độn không theo luật pháp, một mạng lưới ý tưởng không biên giới mà chúng ta gọi là Internet. Internet Underground đưa ra hai nhận định về độc giả của mình: 1) Bạn là một fan hâm mộ mạng Internet và 2) là bạn hiểu cách sử dụng nó. Còn lại, thì có lẽ cuốn tạp chí này là vô nghĩa với bạn".

Bài báo với tựa "Tại sao những bộ phim về mạng Internet lại chán thế?". Dù là họ "có những ngôi sao lớn, những hiệu ứng đặc biệt đáng xem" ...

Đó là những gì Rob Bernstein, một trong những biên tập viên của tờ Internet Underground, nói trong một buổi phỏng vấn với tạp chí The Kernel. Dường như đây không phải là một bản hướng dẫn cách sử dụng Internet, nó là một bảng tin tổng hợp những gì thuộc về văn hóa của Internet. Một góc nhìn cực kì hiếm có của thời điểm ấy, khi mà mạng Internet mới chớm nở, chẳng mấy ai biết về nó ngoài những người làm công nghệ, kĩ thuật.

Internet Underground cũng dần lụi tàn, nhưng không có nghĩa là toàn bộ di sản của nó đã trôi đi vĩnh viễn. Ở trang web này, bạn vẫn có thể tìm thấy những ấn bản cũ của Internet Underground, được lưu lại dưới dạng một e-magazine, với đầy đủ những hào quang của Internet những năm 1990.

Free $tuff From the Internet – Đồ miễn phí từ Internet.

Mới đây, biên tập viên Ernie Smith của Motherboard mua một cuốn sách 23 năm tuổi liệt kê những thứ miễn phí bạn có thể bốc về nhà từ mạng Internet. Đúng như nội dung của nó, cuốn sách với tựa đề Free $tuff From the Internet – Đồ miễn phí từ Internet sẽ giúp bạn tìm đồ miễn phí từ mạng Internet.

"Một cuộc cách mạng trong liên lạc đang lan ra toàn thế giới một cách dữ dội, và nó có tên là Internet", tác giả của cuốn sách trên, Patrick Vincent nói trong lời đề tựa. "Và dù bạn có nhận ra hay không, thì bạn cũng đang dần trở thành những người lính tiên phong trong Cuộc Thập tự chinh của Thông tin này. Chào mừng bạn đến với mạng Internet".

Nói thì nói thế, nó không tập trung vào giá trị của mạng Internet dưới dạng một công cụ liên lạc và tìm kiếm thông tin hữu ích, mà hướng dẫn cách bạn có thể tải về những chương trình gì mà hoàn toàn miễn phí. Cuốn sách tập trung nhiều vào những nguồn thông tin mở như từ các trường đại học hay từ chính NASA. Tuy nhiên, chẳng ai có thể ấn vào đường link trên quyển sách để truy cập được vào trang web cả, sách cũng in kèm theo một lời cảnh báo rằng link có thể không hoạt động hoặc nhiễm virus.

Biên tập viên tại Motherboard thử nghiệm với nhiều link, thấy rằng đa số chúng đã chết từ lâu, những server mạng hỗ trợ đã không còn tồn tại. Nhưng anh cũng gặp may: ở trang số 137 (trên tổng số 460 trang sách), xuất hiện một trang web mà hiện giờ công ty máy tính HP đang sở hữu. Trước đây, thì nó sẽ là nơi cung cấp công thức nấu ốc sên khai vị và làm pizza.

Bỗng dưng, một điềm lo dấy lên: Liều 10 năm nữa, các dường link ta vẫn biết đến hiện tại có còn hoạt động không nhỉ? Dường như quyển sách cũ về Internet này như cái bản đồ Hà Nội của vài chục năm trước vậy, khi còn chưa có đường sá, cầu cống gì ...

Internet của cái thời đó có thể coi là hỗn mang, chưa ai khai phá. Như cây bút của tờ New York Times, Peter H. Lewis nói, thì miền đất Internet cực kì thú vị, nhưng lại không hề chào đón những người mới tới. Những cá nhân ấy cần một bản hướng dẫn – một tấm bản đồ để có thể len lỏi trong từng ngóc ngách của miền đất mới này.

"Những người làm quen với mạng Internet lầnđầu tiên sẽ gặp một thử thách thực sự khi cố gắng tìm hiểu nó, nhất là nếu như họ không nói chung một ngôn ngữ với mạng Internet", Lewis đã viết như vậy.

Bạn có thể đọc kỳ tạp chí trên tại đường link này.

Những quyển sách, những tờ tạp chí về máy tính và mạng Internet chính là những "kim chỉ nam" hữu hiệu cho những người nhập môn. So sánh một cách dễ hiểu với thời đại hiện tại, thì đây chính là thank bookmark – đánh dấu trang web trên trình duyệt của bạn.

Xem Internet đã đi xa được bao nhiêu sau chừng ấy năm này. Công cụ mạnh mẽ Google giờ đây sẽ trả lời gần như tất cả câu hỏi của bạn, cũng giống như cách mà Google Maps/Apple Maps thay thế cho bản đồ giấy của nhiều năm về trước.