Làm thế nào để sống sót trong một vụ tai nạn máy bay?

Một vụ tai nạn máy bay vừa xảy ra tại Colombia khiến ít nhất 71 người thiệt mạng, bao gồm cả một đội bóng hàng đầu ở Brazil và chỉ 6 người sống sót. Trong khi cần một thời gian để các nhà điều tra tìm ra nguyên nhân vụ tai nạn thì số lượng người chết khiến chúng ta đặt câu hỏi là làm cách nào mà một số người có thể tồn tại sau thảm họa khủng khiếp như vậy.

Tai nạn máy bay, đặc biệt là có liên quan tới máy bay phản lực, ngày càng hiếm. Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế, trong năm 2015 cứ 3,1 triệu chuyến bay thì mới có một chuyến gặp tai nạn. Đó là một thành tựu ngoạn mục cho một ngành công nghiệp có tuổi đời chỉ hơn 100 năm và vận chuyển hành khách với tốc độ cao cùng môi trường khắc nghiệt. Nhưng một khi tai nạn xảy ra, điều gì khiến một số hành khách sống sót trong khi những người khác trong cùng chuyến bay lại không thể?

Yếu tố đầu tiên chúng ta cần xét đó là liệu một vụ tai nạn máy bay có được xem là có cơ hội sống sót hay không. Thực sự thì tai nạn máy bay không có cơ hội sống sót là những vụ xảy ra khi phi hành đoàn mất kiếm soát nghiêm trọng hoặc va chạm mạnh ở tốc độ cao.

Chiếc máy bay của hãng Air France rơi xuống biển Đại Tây Dương trng năm 2009 do mất kiểm soát trong khi bay là tai nạn không có cơ hội sốt sót vì va chạm cực mạnh với biển. Ngược lại, trong năm 1989 chiếc máy bay United Airlines DC10 bị mất kiểm soát toàn bộ hệ thống thủy lực điều khiển bay trong chuyến hành trình. Tuy nhiên, phi hành đoàn đã bình tĩnh hạ cánh nó chỉ bằng lực đẩy của động cơ. Nhờ hành động anh hùng này, phi hành đoàn đã cứu được 185 người trên tổng số 296 người trên máy bay.

Những tai nại xảy ra trong chuyến bay, chẳng hạn như dạng tai nạn có lên quan tới việc máy bay đâm vào địa hình thường không có nhiều cơ hội sống sót. Kiểu tai nạn như thế thường xảy ra khi phi hành đoàn không nhận thức được vấn đề, đo vậy nó thường xảy ra ở tốc độ cao và hành khách không được chuẩn bị cho vụ va chạm. Trong những trường hợp như thế, hiếm có người sống sót và những ai sống sót được thường do các nguyên nhân ngẫu nhiên như bị văng ra khu vực trống trải hoặc rơi vào một cái cây lớn.

Ví dụ cho trường hợp này là tai nạn máy bay JAL Boeing 747 vào năm 1985. Chỉ 4 người sống sót, 520 người khác thiệt mạng khi chiếc máy bay đâm vào núi sau khi đuôi máy bay bị tách ra.

Hội đồng An toàn Giao thông Vận tải châu Âu ước tính rằng 90% tai nạn máy bay thuộc dạng có cơ hội sống sót. Những cải tiến trong crashworthiness (từ ngữ khoa học về việc làm cho cấu trúc máy bay có thể đối phó tốt hơn với va chạm), môi trường trong cabin máy bay và việc đào tạo phi hành đoàn chính là những nguyên nhân khiến tỷ lệ sống sót cao như vậy.

Những vật liệu chúng ta sử dụng ngày nay cho việc sản xuất máy bay ít dễ cháy hơn. Những chiếc ghế có thể chịu được lực tác động tốt hơn. Lối thoát hiểm được đánh dấu rõ ràng hơn. Hệ thống chữa cháy hiệu quả hơn và không gian xung quanh lối thoát hiểm được thiết kế để hành khách sơ tán nhanh hơn. Mọi cải tiến trong ngành hàng không đều được phát triển dựa trên kết quả điều tra các vụ tai nạn trước đó và các hành động của những nhà quản lý an toàn và các hãng sản xuất để cải thiện những tiêu chuẩn an toàn.

Dây an toàn, nẹp, lối thoát hiểm

Tuy nhiên, các yếu tố ảnh hưởng tới khả năng sống sót rất nhiều và đa dạng. Trong một vụ tai nạn mà vấn đề được xác định trước, việc sử dụng dây an toàn, ngồi chặt vào ghế và cúi thấp xuống cùng với tư thế phù hợp, là những yếu tố hữu hình giúp bạn sống sót. Ví dụ, những người lắng nghe kỹ các hướng dẫn an toàn và chú ý tới lối thoát hiểm gần nhất có khả năng rời khỏi một máy bay đang cháy hoặc đang đầy khói nhanh hơn những người khác.

Cơ hội sống sót của hành khách cũng tăng lên đáng kể nếu phi hành đoàn đưa ra những hướng dẫn rõ ràng và quyết đoán. Ngồi gần lối thoát hiểm cũng là một ưu thế mặc dù vậy những người ngồi gần lối thoát hiểm cũng phải sẵn sàng để nhanh chóng thoát ra trước khi bị những người khác chắn đường trong cơn hoảng loạn.

Các yếu tố bên ngoài cũng tác động tới khả năng sống sót của hành khách. Có những quy tắc nghiêm ngặt về quy hoạch xung quanh sân bay để có thể nhanh chóng loại bỏ chướng ngại vật nhằm đảm bảo đội cứu hỏa của sân bay có thể tiếp cận bất kỳ khu vực nào của phi trường trong vòng ba phút sau khi tai nạn sảy ra. Điều này đã giúp tăng đáng kể số lượng người sống sót, giúp đỡ những người đã vượt qua vụ va chạm nhưng không thể di tản khỏi máy bay đang bốc cháy.

Trên tất cả, các hành khách phải luôn cảnh giác. Theo Boeing, từ năm 2006 tới 2015, 66% các vụ tai nạn máy bay nghiêm trọng xảy ra khi máy bay vẫn còn ở mặt đất, đang trong thời gian cất cảnh hoặc trong quá trình tiếp cận cuối cùng và hạ cánh. Việc luôn đi giày và mặc quần áo phù hợp cũng có thể giúp bạn sống sót khi tai nạn máy bay xảy ra. Hãy lắng nghe phi hành đoàn bởi những gì họ nói có thể cứu sống bạn khi thảm họa xảy ra.

Theo Business Insider