Manh mối về chế độ ăn giảm cân keto làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường?

Chế độ ăn ketogenic (gọi tắt là keto) đang là xu hướng sức khỏe mốt nhất hiện nay. Những người ủng hộ chế độ ăn này tuyên bố rằng keto có thể giúp giảm cân và giảm cân nhanh hơn bất cứ phương pháp nào khác.

Chế độ ăn này cũng có thể mang lại một loạt các lợi ích sức khỏe, từ giảm mụn cho đến giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và một số loại ung thư.

Nhưng một nghiên cứu mới của Thụy Sĩ cho thấy chế độ ăn keto có thể gây ra tác dụng không mong muốn đối với khả năng xử lý insulin của cơ thể, điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Tuy nhiên, những phát hiện này mới chỉ được quan sát trên chuột.

So sánh chế độ ăn keto với 70% chất béo với chế độ ăn tiêu chuẩn

Chế độ ăn keto khai thác một hiệu ứng kỳ lạ trong sinh lý học con người. Thông thường, cơ thể chúng ta sử dụng nhiên liệu từ những kho dự trữ glucose trong cơ thể. Glucose được nạp vào và chuyển hóa từ thức ăn, mà nguồn glucose dễ lấy nhất là carbohydrate.

Nhưng khi cơ thể không còn glucose dự trữ, chúng ta bắt đầu đốt chất béo để lấy nhiên liệu. Gan thực hiện chức năng này, tạo ra các hóa chất gọi là xeton (ketones), sau đó phân giải thành glucose.

Đôi khi, cơ thể tạo ra xeton một cách tự nhiên, chẳng hạn như trong quá trình tập luyện thể dục nặng hoặc khi nhịn ăn. Khi đó, quá trình được gọi là ketosis xảy ra khi chúng ta bị đói.

Nhưng trong chế độ ăn keto, bạn sẽ ép ketosis xảy ra bằng cách ăn ít hoặc hoàn toàn không ăn carbs, thay vào đó là một lượng nhỏ protein và chủ yếu là chất béo. Chế độ ăn keto vẫn cung cấp lượng năng lượng cần thiết (calo) để giữ cho bạn no bụng và hoạt động.

Từ trước đến nay, chế độ ăn keto đã được sử dụng để điều trị một số tình trạng y tế, ví dụ như co giật, và có một số bằng chứng cho thấy keto thúc đẩy giảm cân nhanh hơn, ít nhất là trong ngắn hạn. Nhưng cũng giống như hầu hết các chế độ ăn giảm cân khác, thành công của keto có xu hướng không bền vững và cũng ít người tuân thủ được nó lâu dài.

Quá trình lấy năng lượng từ chất béo được gọi là ketosis

Song song với đó, chúng ta biết insulin là hooc-môn quan trọng của cơ thể. Nó bắt glucose trong máu, mang nó đến các tế bào để cung cấp năng lượng cho chúng. Những người mắc bệnh tiểu đường không thể sử dụng insulin một cách bình thường, có nghĩa là đường không được đưa từ máu vào tế bào.

Điều này dẫn đến nồng độ đường huyết cao đến bão hòa trong máu, có thể làm hỏng mạch và gây ra nhiều tác động đến phần còn lại của cơ thể. Những người mắc bệnh tiểu đường type 2 có thể vì cơ thể họ ngừng sản xuất insulin.

Nhưng phần lớn và thường xuyên hơn, đó là do cơ thể của họ giảm nhạy cảm và không còn đáp ứng với sự hiện diện của insulin nữa. Insulin có mặt trong máu nhưng không đưa đường vào tế bào được gọi là kháng insulin. Nó cũng gây ảnh hưởng đến mạch máu.

Trong nghiên cứu của mình, các nhà khoa học Thụy Sĩ cũng muốn xem các chất béo bị phân hủy trong máu sẽ gây ra ảnh hưởng ra sao đến mạch máu, độc lập với sự ảnh hưởng của insulin. Và vì chế độ ăn keto gây ra lượng glucose và insulin tuần hoàn thấp, nó có vẻ là một cách hoàn hảo để nghiên cứu điều này.

Họ cho một nhóm chuột ăn chế độ keto, ít carb và nhiều chất béo, và một nhóm chuột khác nhiều cả chất béo lẫn carb để so sánh. Sau đó, những con chuột được kiểm tra quá trình trao đổi chất và lượng đường trong máu.

Đúng như dự đoán, những con chuột ăn nhiều carb và chất béo có dấu hiệu kháng insulin trong gan, và khả năng kiểm soát lượng đường trong máu tệ hơn. Nhưng đáng ngạc nhiên, điều đó cũng xảy ra ở những con chuột ăn keto.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Sinh lý học.

Quá trình kháng insulin (bên phải) xảy ra khi insulin có mặt trong máu nhưng không đưa được đường vào tế bào

"Mặc dù chế độ ăn keto được biết đến là lành mạnh, phát hiện của chúng tôi chỉ ra rằng nó có thể tăng nguy cơ kháng insulin và có thể dẫn đến bệnh tiểu đường type 2", tác giả nghiên cứu Christian Wolfrum đến từ Đại học Zurich cho biết trong một tuyên bố.

Mặc dù vậy, các tác giả thừa nhận rằng đó mới chỉ là những quan sát sơ bộ. Họ chỉ mới thấy điều này trên chuột và cũng chỉ mới theo dõi chúng trong vòng ba ngày. Và có khả năng, những tác động lên sự đề kháng insulin sẽ lẽ yếu hơn trên người, khi ai đó ăn keto.

"Rõ ràng các hiệu ứng bất lợi được thấy trong giai đoạn đầu sẽ không xảy ra ở mức độ tương tự trong giai đoạn sau, nếu không thì chẳng ai còn ăn chế độ ăn uống như vậy", Wolfram cho biết.

Ngoài ra, một số nghiên cứu ở cả người và động vật cho thấy chế độ ăn keto và low-carb thực sự có tác động tích cực đến kiểm soát lượng đường trong máu, ít nhất là ở những người đã mắc bệnh tiểu đường cả type 1 và type 2.

Và như với bất kỳ chế độ ăn uống nào, giảm cân sẽ đi đôi với việc giảm nguy cơ bệnh tiểu đường, nếu bạn đang ở sẵn trong tình trạng thừa cân hoặc béo phì.

Manh mối về chế độ ăn giảm cân keto làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường?

Khoa học dinh dưỡng liên tục thay đổi, vì vậy, một bằng chứng mâu thuẫn về chế độ ăn keto không phải là điều gây bất ngờ. Và ngay cả các tác giả cũng không ủng hộ việc mọi người từ bỏ chế độ ăn này.

"Tôi không nghĩ mọi người nên lo lắng, theo quan điểm của mình tôi không khuyến khích việc áp dụng chế độ ăn keto không đúng cách mà không được theo dõi cẩn thận", Wolfram nói. "Trong bất kỳ trường hợp nào, bất kỳ chế độ ăn kiêng nào hạn chế một số loại thực phẩm nào cũng có thể dễ dẫn đến suy dinh dưỡng, nên cá nhân tôi ủng hộ cho chế độ ăn cân bằng hơn".

Wolfram nhấn mạnh một điều: Những người ăn keto thường xuyên thấy mệt mỏi và các triệu chứng khác, đặc biệt là khi bắt đầu chế độ ăn uống của họ. Tình trạng này được gọi là "cúm keto", xảy ra vì thiếu chất dinh dưỡng và chất điện giải.

Trong tương lai, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục tìm hiểu xem liệu giai đoạn cúm keto này có gây ra hiệu ứng kháng kháng insulin ở người? "Hơn nữa, chúng tôi rất muốn hiểu liệu kháng insulin [trong gan] này có phải là một phần của quá trình thích ứng sinh lý hay không", Wolfram cho biết.

Tham khảo Gizmodo