Người béo phì có thể giảm một nửa cân nặng nhờ phẫu thuật dạ dày, nhưng phải chăng họ chẳng cần phẫu thuật?

Phẫu thuật dạ dày là một hình thức giảm cân hiệu quả nhất cho những người béo phì. Thông thường, nó có thể giúp bạn giảm tới một nửa trọng lượng hoặc hơn thế. Hiệu quả nhận thấy ngay trong năm đầu tiên và kéo dài trong nhiều năm tiếp theo.

Thế nhưng, chấp nhận phẫu thuật dạ dày để giảm cân cũng là chấp nhận nhiều rủi ro lớn. Người bệnh phẫu thuật có thể phải đối mặt với biến chứng như chảy máu đường khâu, dò vết mổ, chít hẹp dạ dày… Trong trường hợp cực kỳ hiếm, phẫu thuật có thể dẫn đến tử vong.

Tuy nhiên, một nghiên cứu mới của các nhà khoa học đến từ Đại học Arizona gợi ý rằng bạn không cần phải phẫu thuật dạ dày cũng có thể nhận được lợi ích giảm cân tương tự. Họ đã chứng minh được phẫu thuật làm thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột, thứ đóng góp vai trò vào việc giảm cân.

Và thử nghiệm trên chuột chứng minh: Chỉ cần lấy vi sinh vật đường ruột ở những con chuột đã phẫu thuật, cấy sang cho những con chuột béo phì khác, cũng giúp chúng giảm được cân và duy trì trọng lượng mới mà không cần phẫu thuật.

Người béo phì có thể giảm một nửa cân nặng nhờ phẫu thuật dạ dày, nhưng phải chăng họ chẳng cần phẫu thuật?

Vai trò của hệ vi sinh vật sống trong đường tiêu hóa

Năm 2008, các nhà nghiên cứu tại Đại học Arizona phát hiện ra quần thể vi khuẩn sinh sống trong hệ tiêu hóa thay đổi đáng kể ở một số bệnh nhân, những người vừa thực hiện phẫu thuật nối tắt dạ dày (Roux-en-Y gastric bypass –RNY) nhằm điều trị béo phì.

Điều này dẫn đến một câu hỏi rằng: Sự thay đổi này đóng vai trò thế nào đối với hiệu quả của hình thức phẫu thuật RNY?

Ngay tại thời điểm đó, họ đã không thể tìm ra câu trả lời, bởi số lượng bệnh nhân tham gia vào nghiên cứu là rất nhỏ. Chỉ có 3 nhóm bệnh nhân với 3 người mỗi nhóm, thật khó để biết chắc chắn về vai trò của các vi sinh vật đường ruột.

Nhưng bây giờ, một nghiên cứu mở rộng hơn đã được tiến hành để làm sáng tỏ thắc mắc ấy. Các nhà khoa học lựa chọn 39 người tham gia vào nghiên cứu. 14 trong số đó là những bệnh nhân béo phì đã được phẫu thuật thắt đai dạ dày, một hình thức khác so với RNY nhưng cùng cho hiệu quả giảm cân.

Hai nhóm đối chứng được lựa chọn gồm: 15 người đang trong thời gian chờ, chưa được phẫu thuật và 10 người có cân nặng trong mức bình thường.

Điều mà nghiên cứu lần này tìm thấy, đó là phẫu thuật nối tắt dạ dày thực sự đã tạo ra một sự thay đổi cực kì rõ ràng ở hệ vi sinh đường ruột. Tính đa dạng của chúng tăng lên rất nhiều. Trong khi thông thường, tính đa dạng vi sinh đường ruột giảm khi chúng ta tăng cân.

Phẫu thuật thắt đai dạ dày trong nghiên cứu mới thì không thể tạo ra sự thay đổi đáng kể, khi so sánh với phẫu thuật nối tắt RNY.

PHẪU THUẬT DẠ DÀY ĐỂ GIẢM CÂN

Hai hình thức phẫu thuật dạ dày được đề cập đến trong nghiên cứu là phẫu thuật thắt đai (hình trên bên trái) và nối tắt (bên phải).

Trong phẫu thuật nối tắt (RNY) dạ dày được cắt thành hai phần, một phần nhỏ phía đầu thực quản được nối tắt thẳng vào ruột non. Đó sẽ là đường đi cho thức ăn từ miệng qua thực quản, vào phần dạ dày này và tới thẳng ruột.

Phần dạ dày lớn còn lại được khâu bấm miệng vết hở. Nó sẽ vẫn làm nhiệm vụ sản xuất dịch dạ dày như bình thường, để chuyển xuống tiêu hóa thực phẩm ở ruột non. Phẫu thuật nối tắt tạo cảm giác no nhanh cho bệnh nhân béo phì. Vì thế, họ sẽ ăn ít đi và có thể giảm cân.

Phẫu thuật thắt đai đúng như tên gọi của nó. Các bác sĩ đưa một đai silicon để thắt cổ chai phần phía trên dạ dày lại. Mặc dù không định vị lại đường đi của thức ăn như phẫu thuật RNY, thắt đai dạ dày cũng sẽ khiến người bệnh béo phì ăn ít hơn vì no nhanh hơn.

Cả hai hình thức phẫu thuật dạ dày này được chỉ định khi người béo phì có chỉ số BMI cao hơn 40, hoặc cao hơn 35 và có một bệnh lý kèm theo như tiểu đường hoặc cao huyết áp.

“Sự đa dạng [của hệ vi sinh đường ruột] là điều rất tốt”, nhà nghiên cứu Krajmalnik-Brown giải thích. Cô nói rằng khi bạn có nhiều hơn các vi sinh vật làm cùng một nhiệm vụ, chúng có thể luân phiên và thay thế cho nhau, khi một số vì lý do nào đó không thể hoàn thành công việc của mình.

Các nhiệm vụ của vi sinh vật đường ruột rất đa dạng. Trong đó, đáng nói nhất là việc chúng quản lý hộ con người vi lượng các chất dinh dưỡng trong thức ăn được tiêu hóa. Điều này khiến vi sinh vật đường ruột có vai trò quan trọng với giảm cân.

Bên cạnh đó, nghiên cứu còn cho thấy chúng còn ảnh hưởng cả đến cảm xúc và hành vi của con người. Vì vậy, câu chuyện trở nên bất lợi khi sự đa dạng của hệ vi sinh này giảm xuống. Không chỉ liên quan đến béo phì, hệ vi sinh đường ruột kém đa dạng còn góp phần trong một loạt bệnh như viêm ruột, viêm loét đại tràng và chứng tự kỷ.

Sự đa dạng và cạnh tranh sinh tồn giữa các loài vi sinh vật tạo nên một hệ thống cân bằng. Nếu sự đa dạng giảm, sự cân bằng bị phá vỡ sẽ tạo ra một loài vi sinh chiếm ưu thế. Sẽ là rất nguy hiểm nếu những vi khuẩn xấu gây bệnh chiếm vị trí này, thay cho các lợi khuẩn

So sánh sự đa dạng của hệ vi sinh đường tiêu hóa ở người bình thường, béo phì, phẫu thuật thắt đai và nối tắt dạ dày

Bệnh nhân không cần phẫu thuật cũng có thể giảm cân?

Các biện pháp phẫu thuật dạ dày được coi là cách hiệu quả nhất để giảm cân. Nhưng đánh đổi lại, rủi ro mà một người phải chấp nhận ở mức khá cao. Tử vong gây ra bởi phẫu thuật dạ dày là rất hiếm, tuy nhiên có nhiều biến chứng mà người bệnh phải cân nhắc.

Chẳng hạn như việc thức ăn bị bỏ qua một giai đoạn tiêu hóa để vào thẳng ruột non có thể gây ra nhiều hệ quả không tốt, từ buồn nôn tới suy dinh dưỡng. Phẫu thuật cũng có thế làm tổn thương ruột, bàng quang hay mạch máu, gây tràn khí dưới da, thoát vị vết mổ…

Bởi vậy, câu chuyện về sự thay đổi của những vi sinh vật đường ruột trở nên rất quan trọng. Nếu các vi sinh vật chỉ đóng một vai trò nhỏ trong hiệu quả giảm cân, các bệnh nhân có lẽ vẫn cần phẫu thuật. Nhưng ngược lại, nếu vai trò đó là đủ lớn, những ai muốn giảm cân sẽ không cần phẫu thuật và chấp nhận những rủi ro nữa.

Cấy ghép vi sinh vật vào đường tiêu hóa có thể được thực hiện dễ dàng, thậm chí là chỉ cần qua đường uống. Không có rủi ro, không đau và không biến chứng mà vẫn có thể giảm cân như phẫu thuật dạ dày.

Trên thực tế, một nghiêm cứu năm 2013 đã chứng minh phương án cấy ghép vi sinh vật đường ruột làm việc rất hiệu quả trên chuột. Một số con chuột được phẫu thuật để thắt dạ dày. Sau đó, các nhà khoa học thu thập lại những vi sinh vật trong hệ tiêu hóa của chúng và cấy sang một số con chuột béo phì khác.

Kết quả là những con chuột không cần phẫu thuật cũng giảm được 29% trọng lượng thừa. Mức giảm này được duy trì trong thời gian dài.

Nghiên cứu tương tự chưa được thực hiện trên người. Nhưng các nhà khoa học đã có kế hoạch kiểm tra xem vi sinh vật đường tiêu hóa thực sự đóng vai trò thế nào trong quá trình giảm cân. Một số chế độ ăn khuyến khích sự phát triển hệ vi sinh đường ruột cũng được xem xét đến.

Tựu chung lại, những vi sinh vật nhỏ bé sống nhờ trong hệ thống tiêu hóa đang ngày càng chứng minh được vai trò quan trọng của chúng với cơ thể con người. Chăm sóc tốt cho những vị khách thuê nhà này, bạn cũng sẽ nhận lại được một lợi ích đáng kể.

Tham khảo ScienceAlert, Biodesign