Những chiếc hộp sọ đỏ đắt gấp ba lần ngà voi và bi kịch phía sau loài chim bị săn đến tuyệt diệt

Trong nhiều năm, khi nhắc đến thị trường buôn bán sản phẩm từ động vật hoang dã, phần lớn mọi người đều nghĩ ngay đến ngà voi, sừng tê giác hay da báo. Nhưng ít ai biết rằng có một loài chim sở hữu hộp sọ quý giá đến mức giá trị của nó vượt xa cả ngà voi.

Khi bị nhắm đến, những con chim tội nghiệp sẽ bị cắt lấy hộp sọ ngay khi còn sống, và rồi gục chết trong cơn đau đớn vì mất máu. Đằng sau những món đồ trang sức hay vật phẩm sưu tầm hào nhoáng là cả một chuỗi bi kịch của loài chim mỏ sừng mũ, hay còn gọi là hồng hoàng mũ, một trong những nạn nhân đáng thương nhất của nạn săn trộm vì lợi nhuận khổng lồ.

Câu chuyện gây rúng động này được hé lộ qua hàng loạt vụ thu giữ hộp sọ chim với số lượng lớn tại Trung Quốc những năm gần đây. Năm 2014, cảnh sát nhận thấy một thùng hàng bất thường trên xe buýt giường nằm tuyến Thâm Quyến - Phủ Điền. Khi mở ra, họ phát hiện 286 hộp sọ chim được bọc kín trong băng dính. Giá trị lô hàng này được các chuyên gia ước tính lên đến hàng triệu nhân dân tệ.

Ba năm sau, tại cảng Phúc Điền, nhân viên hải quan lại phát hiện thêm 14 hộp sọ khác trong một chiếc túi xách của hành khách đến từ Hong Kong. Những vụ việc liên tiếp cho thấy hộp sọ chim mỏ sừng mũ đang bị săn lùng ráo riết hơn bao giờ hết.

Loài chim bị săn đến mức khốc liệt như vậy chính là mỏ sừng mũ, loài chim lớn nhất trong họ hồng hoàng. Chúng sở hữu chiều dài cơ thể 110 đến 120 cm, cao ngang tầm một đứa trẻ 10 tuổi trưởng thành.

Điều khiến loài chim này trở thành mục tiêu của tội phạm buôn lậu không phải kích thước đồ sộ hay bộ lông ấn tượng, mà chính là chiếc hộp sọ đặc biệt nằm ngay trên mỏ, được gọi là mũ bảo hiểm. Ban đầu, chiếc mũ này có màu vàng nhạt, nhưng theo thời gian, tuyến bã nhờn của chim sẽ tiết ra chất sáp màu đỏ, khiến phần mũ dần chuyển sang màu đỏ son đậm vô cùng nổi bật.

Khi ánh sáng chiếu vào, chiếc mũ đỏ vàng ấy lấp lánh như ngọc. Đặc biệt, hộp sọ lại rất rắn, chiếm gần 10% trọng lượng cơ thể. Khác với phần lớn loài chim có xương rỗng để giảm trọng lượng nhằm hỗ trợ quá trình bay, cấu trúc hộp sọ của mỏ sừng mũ đặc một cách bất thường.

Chính cấu trúc chắc chắn này khiến chúng trở thành vật liệu lý tưởng cho các nghệ nhân điêu khắc. Dưới bàn tay con người, những chiếc sọ bị cắt ra từ cơ thể nóng hổi của con chim biến thành chuỗi hạt, nhẫn, tượng nhỏ, lọ đựng thuốc hít, hay các vật phẩm phong thủy giá trị.

Trong giới sưu tầm, hộp sọ chim mỏ sừng mũ được gọi bằng cái tên mỹ miều "Hạc đỉnh hồng". Sở dĩ như vậy là vì cảm giác khi chạm vào chất liệu này tương tự như chạm vào ngọc quý. Không có đường vân như ngà voi, không có thớ như gỗ hay xương động vật khác, sự trơn láng và sắc đỏ tự nhiên khiến các nghệ phẩm từ sọ chim trở nên độc bản và có giá trị cao.

Một hiện vật được chạm khắc từ hộp sọ loài chim này có thể đạt giá 700.000 đến 800.000 nhân dân tệ, tức gấp ba lần ngà voi. Năm 2007, một lọ đựng thuốc hít nặng chưa đến 300 gram làm từ hộp sọ mỏ sừng mũ đã được bán với giá 650.000 đô la tại New York.

Đến năm 2012, một tượng nhỏ có kích thước bằng nắm tay cũng được định giá lên đến 180.000 nhân dân tệ tại Bắc Kinh. Những con số khổng lồ ấy là động lực khiến các băng nhóm săn trộm bất chấp luật pháp và đạo đức.

Ở môi trường tự nhiên, chim mỏ sừng mũ là loài cực kỳ chung thủy. Khi chọn được bạn đời, chim trống và chim mái gắn bó với nhau suốt đời. Đặc biệt, trong mùa sinh sản, chim mái sẽ chui vào một hốc đá hoặc hốc cây, nơi chim trống xây tổ và bịt kín lối vào bằng bùn, chỉ chừa một khe nhỏ để mang thức ăn vào. Trong suốt thời gian ấp trứng và nuôi con non, chim mái không hề rời khỏi hang. Chim trống một mình gánh vác trách nhiệm kiếm ăn cho cả gia đình.

Chính đặc tính sinh học này khiến việc săn trộm trở nên tàn khốc hơn. Những kẻ săn trộm luôn nhắm vào chim trống vì chúng có kích thước lớn hơn và hộp sọ đẹp hơn. Khi chim trống bị giết, con mái bị mắc kẹt trong tổ, không có khả năng thoát ra. Nó sẽ chết dần vì đói, còn chim non thì chết ngay sau đó. Một cái chết của chim trống dẫn đến cái chết của cả gia đình. Ngay cả khi thoát nạn, chim mái cũng thường không tìm bạn đời mới, khiến quần thể loài suy giảm nghiêm trọng.

Sự tàn ác còn vượt xa những gì công chúng có thể tưởng tượng. Để giữ nguyên vẹn hộp sọ, những kẻ săn trộm sẽ giữ con chim còn sống, cắt rời toàn bộ đầu bằng dao răng cưa. Con chim bị cắt đầu nhưng tim vẫn còn đập, và nó chết dần trong đau đớn vì mất máu. Tất cả chỉ để phục vụ nhu cầu sưu tầm của con người và lợi nhuận khổng lồ của các đường dây buôn lậu.

Sự suy giảm nghiêm trọng của loài chim mỏ sừng mũ khiến nhiều quốc gia đưa chúng vào danh sách động vật nguy cấp cần bảo vệ đặc biệt. Tại Trung Quốc, Điều 341 Bộ luật Hình sự của quốc gia này quy định rõ hình phạt cho hành vi săn bắt, giết hại, vận chuyển hoặc buôn bán động vật quý hiếm được bảo hộ. Tùy mức độ nghiêm trọng, kẻ phạm tội có thể bị phạt tù từ 5 đến 10 năm và nộp phạt bổ sung.

Thế nhưng, khi lợi nhuận từ một hộp sọ có thể lên tới hàng trăm nghìn đô la, biện pháp pháp lý vẫn chưa đủ sức ngăn chặn triệt để. Bi kịch của mỏ sừng mũ nhắc nhở nhân loại về những hậu quả tồi tệ mà lòng tham có thể gây ra. Một món đồ trưng bày hào nhoáng có thể là cái chết của một gia đình chim.

Một tác phẩm nghệ thuật đắt giá có thể là kết thúc của cả một dòng giống. Việc bảo vệ loài chim đầy tính biểu tượng này không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng, mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân, từ việc nói không với sản phẩm từ động vật hoang dã cho đến nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn nạn săn trộm.

Nếu không có sự chung tay của toàn xã hội, có lẽ trong tương lai không xa, vẻ đẹp độc đáo của hồng hoàng mũ sẽ chỉ còn nằm lại trong ký ức và những bức ảnh cũ. Và mỗi chiếc hộp sọ được trưng bày trong tủ kính sẽ là một lời nhắc nhở đau đớn về cách mà loài người đã đối xử với thiên nhiên chỉ vì lợi nhuận.