Phòng dịch Covid-19 phải rửa tay trong 20 giây, nhưng hiểu vậy là chưa đủ

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết giữ vệ sinh tay, rửa tay thường xuyên bằng nước và xà phòng hoặc nước rửa tay khô chứa cồn là một trong những biện pháp tốt nhất mà mọi người cần làm lúc này để phòng tránh dịch bệnh Covid-19.

Khuyến cáo của WHO không nói rõ thời gian rửa tay tối thiểu là bao lâu. Nhưng tài liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) áp dụng cho phòng ngừa virus corona mới cho biết mọi người nên rửa tay trong thời gian tối thiểu 20 giây.

Trong khi đó, Bộ Y tế Việt Nam xuất bản một "Quy trình rửa tay thường quy", với 6 bước kéo dài trong tối thiểu 30 giây. Vậy cần phải hiểu những con số này như thế nào?

Nguyên lý rửa tay bằng xà phòng

Xà phòng thực chất là một phân tử axit béo chuỗi dài, trong đó nhóm hydroaxit ở một đầu của nó đã bị loại bỏ bằng bazơ trong phản ứng xà phòng hóa và thay vào bằng một phân tử natri ưu nước. Đầu còn lại của phân tử là một đầu kỵ nước với các nguyên tử carbon và hydrogen không phân cực.

Trong kịch bản khi có vi khuẩn và virus bám trên tay bạn, thoa xà phòng lên tay sẽ khiến đầu kỵ nước của phân tử sẽ bám vào thành tế bào hoặc vỏ bọc của virus, nơi có các màng lipid béo hoặc protein. Sau quá trình này, vi khuẩn và virus bị bao bọc bởi xà phòng sẽ biến thành một khối dạng cầu gọi là mixen với đầu kỵ nước quay vào trong, đầu ưa nước quay ra ngoài.

Xả nước sau khi thoa xà phòng sẽ cuốn các đầu ưu nước của mixen, mang theo mầm bệnh trôi xuống cống. Rửa tay bằng xà phòng không nhất thiết giết chết mầm bệnh như virus corona mới, nhưng nó sẽ giúp bạn loại bỏ chúng khỏi bàn tay.

Vấn đề mấu chốt là bạn phải thoa và chà xà phòng để nó bao phủ được lên toàn bộ diện tích bề mặt bàn tay, bao gồm cả kẽ tay và các móng tay. Điều đó yêu cầu bạn phải chà xà phòng đúng kỹ thuật trong một khoảng thời gian tối thiểu nhất định.

Cơ chế loại bỏ bụi bẩn và mầm bệnh của xà phòng

20 giây tính từ lúc chà xà phòng

Khuyến cáo rửa tay để phòng ngừa dịch Covid-19 do virus corona mới gây ra của CDC được áp dụng từ khuyến cáo rửa tay vệ sinh thông thường của cơ quan này gồm 5 bước:

Bước 1: Làm ướt bàn tay dưới vòi nước sạch đang chảy (nước ấm hoặc lạnh), đóng khóa vòi nước và lấy xà phòng.

Bước 2: Thoa xà phòng lên hai bàn tay của bạn bằng cách cọ xát chúng với xà phòng. Thoa cả mu bàn tay, giữa các kẽ tay và dưới móng tay.

Bước 3: Chà tay của bạn trong ít nhất 20 giây. Để tính thời gian, hãy nhẩm bài hát "Happy Birthday" hai lần.

Bước 4: Rửa sạch tay dưới vòi nước sạch đang chảy.

Bước 5: Làm khô tay bằng cách thấm hoặc sấy.

Như vậy, khuyến cáo của CDC nêu rõ 20 giây rửa tay là tính từ lúc chà xà phòng, không tính thời gian xả nước, thoa xà phòng và lau khô. Và bạn phải chà xà phòng để nó bảo phủ tới cả mu bàn tay, giữa các kẽ tay và dưới móng tay.

"Bạn phải rửa tay trong ít nhất 20 giây, nhưng hãy nhớ đó là khoảng thời gian bạn chà xát hay tay với nhau bằng xà phòng. Khoảng thời gian bôi xà phòng lên tay, bật tắt nước và các hoạt động khác sẽ tốn thêm một vài giây", Phó giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Rachael Lee đến từ Khoa Truyền nhiễm Đại học Alabama, Hoa Kỳ cho biết.

*Xem thêm những ý kiến từ chuyên gia trong dịch Covid-19 tại đây.

Một nghiên cứu năm 2017 đăng trên tạp chí Journal of Food Protection cho thấy các tài liệu khuyến cáo rửa tay rất dễ gặp phải mâu thuẫn và các phiên bản tinh chỉnh ít được hỗ trợ bởi khoa học. 

Trong đó, các tác giả đã khảo sát sự ảnh hưởng của thời gian rửa tay, nhiệt độ nước, lượng xà phòng và cả các loại xà phòng kháng khuẩn để đánh giá sự hiệu quả của chúng.

Kết quả cho thấy 20 giây chà xà phòng vẫn là một tiêu chuẩn, khuyến cáo rửa tay trong 30 giây tính đến cả 10 giây xả nước. 

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rửa tay với thời gian dài hơn (có thể lên tới 2 phút) đã không khảo sát đến thời gian chà xà phòng. Bởi vậy, nếu rửa tay trong 2 phút mà thời gian chà xà phòng dưới 20 giây thì vẫn không đạt được hiệu quả tối đa.

Thêm vào đó, nghiên cứu cho thấy nhiệt độ nước ấm hay lạnh không ảnh hưởng tới hiệu quả rửa tay. Mặc dù vậy, dùng nước quá nóng (trên 43^oC) có thể khiến hiệu quả rửa tay giảm đi và dễ làm tổn thương da tay.

Các loại xà phòng có thành phần kháng khuẩn cũng không tỏ ra hiệu quả hơn đáng kể so với xà phòng thường trong việc loại bỏ mầm bệnh khỏi tay.

*Để biết xem bạn đã rửa tay đúng cách hay chưa, hãy cùng làm bài trắc nghiệm dưới đây: