Senegal: Dịch vụ "Uber dọn phân" sẽ cứu được hàng trăm ngàn người khỏi tiêu chảy

Tổ chức Y tế thế giới WHO ước tính rằng, bệnh ỉa chảy gây ra cái chết cho khoảng 525.000 trẻ em dưới 5 tuổi mỗi năm.

Theo WHO, một phần đáng kể những ca tử vong này có thể được ngăn chặn thông qua việc cải thiện điều kiện vệ sinh đúng cách, và uống nước sạch. Tuy nhiên, nhiều người trên thế giới không được tiếp cận với các hệ thống cống tiêu thoát tập trung để cải thiện điều kiện vệ sinh.

Tại Dakar, Senegal, chỉ có một nhóm nhỏ dân số - đa số là những người giầu có và những người sống trong các khu vực thương mại – mới tiếp cận được với hệ thống cống tiêu thoát. Những người trung lưu hoặc thu nhập thấp thường xả phân vào các bể tự hoại và chúng chỉ có thể được làm sạch theo 2 cách: trả tiền để ai đó xúc chỗ chất thải này vào một cái thùng và đổ ra phố, hoặc thuê một lái xe tải để đưa chỗ chất thải này đến trung tâm xử lý.

Một xe hút chất thải tại Senegal.

Chi phí làm vệ sinh thủ công chỉ tốn bằng ½ so với dịch vụ xe tải, và người dân có thể tự mình làm sạch chỗ chất thải này. Nhưng theo giáo sư Molly Lipscomb, đại học Virginia, người nghiên cứu về cách các quốc gia phát triển thích ứng với các thiếu thốn của dịch vụ vệ sinh tập trung, nói với Business Insider rằng, việc đổ phân ra ngoài đường có thể làm mọi người bị bệnh, đặc biệt với những đứa trẻ thường vui đùa trên phố.

Trong khi đó, thuê một chiếc xe tải lại là cách làm đắt đỏ khiến mọi người thường tránh né nó.

Với nỗ lực cải thiện hệ thống này, chính phủ Senegal đã mời bà Lipscomb và một nhóm các nhà nghiên cứu tới Dakar, thủ đô của quốc gia này. Bà Lipscomb cho biết, bà muốn gia tăng số người sử dụng dịch vụ hút chất thải cơ khí này nhưng từ chối gia tăng thêm lượng xe tải.

Theo bà Lipscomb, thủ đô Dakar có khoảng 120 xe hút phân, đủ để đáp ứng yêu cầu của mọi cư dân khi sử dụng dịch vụ hút chất thải này. Tuy nhiên, vào năm 2015, chỉ có khoảng 50% cư dân ở thủ đô sử dụng dịch vụ xe tải này.

Phân đã được hút sạch bên ngoài một ngôi nhà ở Dakar, Senegal.

Bà Lipscomb cho biết: "Hiện tại lượng xe tải đã dư thừa quá nhiều công suất. Vì vậy bạn dễ nhận thấy có những lái xe đang ngồi tán chuyện mà không làm việc, hoặc đang làm các việc khác."

Trong khi đó, chi phí để sở hữu xe tải lại là một rào cản đáng kể, không dễ vượt qua, khi mỗi chiếc có giá từ 40.000 USD đến 60.000 USD.

Uber cho phân

Nhóm của bà Lipscomb đã hướng đến điện thoại di động và đưa ra một hệ thống để người dân có thể đặt một chuyến xe hút chất thải thông qua tin nhắn SMS. Tổng đài trung tâm sẽ đưa yêu cầu đó ra đấu giá để các tài xế xe tải có thể cạnh tranh nhau về giá – một quy trình có thể giúp hạ giá dịch vụ xuống.

Tổ chức NPR (National Public Radio) xem ý tưởng của Lipscomb như một "Uber cho Phân".

Theo bà Lipscomb, trước đây những hộ gia đình giàu có thường phải trả nhiều tiền hơn cho dịch vụ hút chất thải này bởi vì các tài xế xe tải đưa ra giá dựa trên kỳ vọng số tiền người dân có thể trả.

Hai người trực tại tổng đài để thực hiện việc đấu giá cho những xe tải đang trống tại Dakar, Senegal.

Bà Lipscomb cho biết, để đảm bảo công bằng, các tài xế xe tải không tương tác được với tổng đài trung tâm nhưng một số tài xế có thể tích cực tham gia vào nhiều cuộc đấu giá khác nhau. Bà bổ sung thêm rằng nhờ việc đấu giá, mức giá đã giảm khoảng 7% so với trước đây.

"Nhiều khả năng những người gọi đến dịch vụ này là những hộ gia đình giàu có hơn một chút nên mức giá có thể có khác biệt so với thị trường." Bà cho biết.

Lipscomb cho biết, bà và nhóm của mình – bao gồm Terence Johnson tại Đại học Notre Dame, Laura Schechter và Jean-Francois Houde tại Đại học Wisconsin-Madison – không dự định sẽ theo dõi dự án này trong dài hạn. Các giáo sư này làm việc cho một tổ chức phi chính phủ và đã trao lại dự án này cho chính phủ Senegal sau khi hoàn tất nghiên cứu của mình vào năm 2016.

Theo bà Lipscomb, vào tháng Tư 2018, chính phủ đã quyết định để một công ty tư nhân kiểm soát việc đấu giá. Công ty này có tên Delvic Sanitation Initiatives dự định sẽ khởi động lại hệ thống vào tháng Một năm 2019.

Lipscomb vẫn liên lạc với Delvic và cho biết nhóm của bà đang tiếp tục tìm cách làm thế nào để cải thiện hệ thống đảm bảo điều kiện vệ sinh này. Hiện tại, hệ thống tổng đài trung tâm mới chỉ phủ sóng ở Dakar, cho dù Delvic dự định mở rộng hệ thống này ra trong tương lai.

"Delvic thực sự đã cải thiện đáng kể các trung tâm xử lý khi chúng được tư nhân hóa." Bà Lipscomb cho biết. "Chúng tôi có thể thấy được điều đó thông qua lượng chất thải chạy qua các trung tâm xử lý này. Vì vậy chúng tôi kỳ vọng rằng tổng đài trung tâm sẽ hoạt động tốt hơn dưới sự kiểm soát của họ."

Tham khảo Business Insider