Túi khí khổng lồ có thể cứu sống hành khách trong tai nạn máy bay? Hai kỹ sư trẻ tin rằng điều đó hoàn toàn khả thi

Xuất phát từ nỗi ám ảnh với một thảm kịch hàng không gần đây, hai kỹ sư trẻ đã đưa ra một ý tưởng táo bạo: một hệ thống túi khí khổng lồ được điều khiển bởi trí tuệ nhân tạo (AI), có khả năng " biến " cả chiếc máy bay thành một chiếc kén an toàn chỉ vài giây trước khi chạm đất.

Ý tưởng này mang tên REBIRTH (Tái Sinh) , hiện đang lọt vào vòng chung kết Giải thưởng James Dyson 2025. Hai tác giả của dự án là Eshel Wasim và Dharsan Srinivasan, đến từ Viện Công nghệ và Khoa học Birla ở Dubai. Họ gọi đây là " hệ thống sinh tồn tai nạn đầu tiên được hỗ trợ bởi AI ", một sáng chế không chỉ xuất phát từ niềm đam mê công nghệ, mà còn từ nỗi đau mất mát cá nhân.

Năm 2024, chuyến bay 171 của Air India gặp sự cố thảm khốc ngay sau khi cất cánh. Chỉ 30 giây sau khi rời đường băng, động cơ bị ngắt do lỗi bí ẩn, khiến máy bay lao xuống và biến thành thảm họa hàng không tồi tệ nhất trong một thập kỷ. Trong số 242 người trên khoang, chỉ duy nhất một người sống sót.

Sự kiện này đã ám ảnh cả gia đình hai kỹ sư. Mẹ của Srinivasan thường xuyên mất ngủ khi nghĩ đến nỗi kinh hoàng mà hành khách phải trải qua trong khoảnh khắc cuối cùng. Chính cảm giác bất lực ấy đã thôi thúc họ bắt tay vào hành trình thiết kế REBIRTH. " Nó không chỉ là một dự án kỹ thuật " , hai kỹ sư viết trong bài dự thi. " Nó là một lời đáp trả cho nỗi đau. Một lời hứa rằng sự sống còn có thể được lên kế hoạch, và ngay cả khi thất bại, vẫn có một cơ hội thứ hai".

Cơ chế hoạt động của hệ thống được mô tả khá chi tiết. Từ lúc máy bay cất cánh, một mạng lưới cảm biến sẽ liên tục theo dõi độ cao, tốc độ, tình trạng động cơ và cả phản ứng của phi công. AI sẽ xử lý dữ liệu theo thời gian thực. Nếu nó nhận thấy tình huống rơi ở độ cao dưới 910 mét là không thể tránh khỏi, toàn bộ quá trình sẽ được kích hoạt trong chưa đầy hai giây.

Khi đó, túi khí khổng lồ sẽ bung ra từ mũi, bụng và đuôi máy bay, biến thân máy bay thành một khối phồng khổng lồ giống như một " ngôi nhà hơi bay " . Các túi khí này được chế tạo nhiều lớp từ Kevlar, TPU, Zylon và có lớp chất lỏng phi Newton, loại vật liệu có khả năng cứng lại ngay khi chịu lực tác động đột ngột. Theo các mô phỏng ban đầu, thiết kế này giúp giảm lực va chạm tới hơn 60%.

Nếu động cơ vẫn còn hoạt động, hệ thống sẽ tự động điều chỉnh lực đẩy ngược để làm chậm tốc độ rơi thêm 20%. Trong trường hợp động cơ đã ngừng, các bộ tăng áp khí sẽ được kích hoạt nhằm giảm tốc và giữ cho máy bay ổn định hơn. Sau khi tiếp đất, REBIRTH còn phát tín hiệu đèn hồng ngoại, tọa độ GPS và đèn nhấp nháy để lực lượng cứu hộ nhanh chóng tiếp cận. Thân máy bay với lớp sơn màu cam sáng cũng giúp nó dễ dàng được nhận diện từ xa.

Mặc dù mới chỉ tồn tại ở mức mô phỏng và nguyên mẫu tỷ lệ nhỏ, REBIRTH đã gây ấn tượng mạnh với giới công nghệ. Nhóm sáng chế đã chế tạo mô hình thu nhỏ tỷ lệ 1:12, sử dụng vi điều khiển và bình CO₂ để thử nghiệm, đồng thời chuẩn bị dữ liệu vật liệu và kế hoạch kiểm tra va chạm. Họ kỳ vọng sẽ sớm hợp tác với các hãng hàng không hoặc phòng thí nghiệm để tiến hành thử nghiệm thực tế quy mô đầy đủ.

Tuy nhiên, cộng đồng hàng không vẫn tỏ ra thận trọng trước ý tưởng này. Jeff Edwards, một cựu phi công Hải quân Mỹ và chuyên gia an toàn hàng không, nhận định: " Đây là một ý tưởng thú vị, nhưng cái giá phải trả là rất lớn. Chỉ riêng việc bổ sung hệ thống túi khí cỡ này cũng đồng nghĩa với việc máy bay phải chịu thêm trọng lượng khổng lồ, ảnh hưởng đến hiệu suất bay và chi phí vận hành. " Theo ông, vật lý học chính là rào cản lớn nhất: một chiếc máy bay thương mại nặng hàng trăm nghìn pound, và việc giảm đáng kể lực va chạm bằng túi khí đòi hỏi những cấu trúc khổng lồ, vừa nặng nề vừa tạo ra lực cản khí động lớn.

Trong lịch sử, đã có không ít ý tưởng sáng tạo nhằm nâng cao an toàn hàng không. Một số máy bay tư nhân nhỏ được trang bị dù để hạ cánh chậm. NASA từng thử nghiệm loại " lớp da ma thuật " có khả năng tự phục hồi khi bị sét đánh hoặc thủng.

Airbus thậm chí còn nộp bằng sáng chế cho cửa sập buồng lái để trục xuất không tặc ngay giữa không trung. Tuy vậy, hầu như chưa có công nghệ nào trong số này được áp dụng trên máy bay thương mại cỡ lớn, chủ yếu vì tính khả thi và chi phí.

Điểm khác biệt của REBIRTH là nó chấp nhận một thực tế phũ phàng mà ngành hàng không thường né tránh: đôi khi tai nạn là không thể ngăn chặn. Trong khi phần lớn các hệ thống an toàn hiện đại chỉ tập trung vào phòng ngừa, dự án này lại đặt trọng tâm vào việc giúp con người có cơ hội sống sót ngay cả trong kịch bản tồi tệ nhất.

Wasim và Srinivasan nhấn mạnh rằng mục tiêu của họ không chỉ là tham gia một cuộc thi. " Đây là bước đầu tiên để hiện thực hóa tầm nhìn của chúng tôi " , họ chia sẻ. " Chúng tôi làm điều này không phải để được công nhận, mà để hy vọng rằng một ngày nào đó, công nghệ này có thể cứu sống con người khi mọi biện pháp khác đều thất bại".

Vào ngày 5 tháng 11 tới, ban giám khảo Giải thưởng Dyson sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc liệu REBIRTH có xứng đáng giành chiến thắng hay không. Cho dù kết quả thế nào, phát minh này vẫn là minh chứng cho sức mạnh của trí tưởng tượng, khoa học và cả tình người, khi nỗi đau mất mát có thể biến thành động lực để sáng tạo nên một công nghệ mang trong mình hy vọng về sự sống còn giữa những khoảnh khắc sinh tử.