161 năm ngày sinh Nikola Tesla: những điểm chung giữa Tesla Motors và nhà khoa học thiên tài

Chắc hẳn bạn đọc đã từng biết đến hãng xe điện Tesla Motors của tỉ phú công nghệ Elon Musk với tham vọng sản xuất những chiếc xe tới từ tương lai. Nhưng bạn có biết, nguồn gốc của cái tên Tesla đến từ tên một nhà bác học thiên tài, thậm chí có cả những điểm giống nhau giữa hãng xe điện đi đầu của thế kỷ 21 và một nhà khoa học bị mọi người quên lãng vào thời của ông?

Cái tên Tesla Motors không phải do chính Elon Musk đặt, mà được thống nhất bởi 2 kỹ sư công nghệ Thung lũng Silicon - Martin Eberhart và Marc Tarpening. Họ thành lập Tesla Motors vào với tham vọng cho cả thế giới thấy rằng xe hơi chạy điện có thể mạnh mẽ hơn và cũng hiệu quả hơn xe hơi sử dụng động cơ đốt trong. Elon Musk sau đó tham gia vào năm 2004 với vai trò Chủ tịch, và sau nhiều lần thử nghiệm nhiều người trong bộ máy quản lý, cuối cùng ông đã phải tự làm CEO vào năm 2008. Dù đây không phải trọng tâm của bài viết này, nhưng chúng ta vẫn phải công nhận, đến thời điểm này, khát khao khiến cả thế giới sử dụng phương tiện giao thông bền vững hơn (so với nhiên liệu hóa thạch) vẫn là định hướng của Tesla Motors.

Theo như website của Tesla Motors, thì “Những kỹ sư của Tesla bắt đầu với việc thiết kế hệ thống truyền động cho một chiếc xe thể thao, dựa trên một động cơ cảm ứng điện xoay chiều (AC), thứ được đăng ký bản quyền năm 1888 bởi Nikola Tesla”. Vậy Nikola Tesla là ai, và tại sao tên của ông vẫn được nhắc đến trong quá trình sản xuất Tesla Roadster, và rồi mẫu Model S, Model X sau đó nữa?

Nikola Tesla sinh năm 1856 tại Đế quốc Áo (nay thuộc Croatia), mất năm 1943 tại New York, Mỹ trong cảnh nghèo túng. Ông là một nhà sáng chế người Mỹ gốc Serbia, với những phát minh mang tính lịch sử như động cơ cảm ứng hay phương thức truyền tải điện xoay chiều (AC). Trong hàng trăm bằng sáng chế mang tên ông, có rất nhiều thứ mà hiện tại chúng ta vẫn sử dụng: bóng đèn điện, tia X, sóng điện từ, điều khiển từ xa, tia laser, công nghệ không dây, thủy điện, và tất nhiên rồi, động cơ điện. Vì nhiều lí do, mà trong đó có phần là vì tính cách lập dị của ông, nhà bác học thiên tài đã bị cô lập, cũng như bị lãng quên nhiều năm sau khi ông qua đời. Nhiều ý tưởng của ông vẫn chưa thành hiện thực do thiếu công nghệ tương ứng vào thời kỳ đó. Bạn đọc nếu muốn tìm hiểu thêm về nghịch cảnh của Tesla, có thể tham khảo minh họa tại trang The Oatmeal.

Bằng một cách nào đó, Nikola Tesla và Tesla Motors có nhiều liên quan về tư tưởng, cách đổi mới sáng tạo, những sáng chế, và khát khao thay đổi cả nhân loại. Các mẫu Model S và Model X của Tesla Motors đã chuyển hướng dòng chảy trì trệ của ngành công nghiệp ôtô già nua vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch cả trăm năm qua trong khía cạnh sản phẩm, dịch vụ, giải pháp, tính năng và cả lợi nhuận. Hơn 300 bằng sáng chế của Nikola Tesla thì đã góp phần đẩy cả thế giới vào cuộc cách mạng công nghiệp lần 2. Cả 2 cái tên đều chứng tỏ những giá trị, phẩm chất với những nét tương đồng, đều khiến chúng ta có thể nhìn vào và hướng đến dù là cá nhân hay tập thể.

Khát vọng tiến nhanh

Trong một chiến lược mở chia sẻ trên website của Tesla Motors, hãng có đề cập định hướng: “tham gia thị trường (phương tiện sử dụng điện) từ phân khúc high-end, nơi khách hàng quen với việc trả tiền cho hàng chất lượng cao, rồi từ đó chuyển tới các phân khúc thấp hơn một cách nhanh nhất có thể, nhằm đạt đượng doanh số cao hơn và sản phẩm giá thấp hơn”. Còn Nikola Tesla vốn liên tục tìm cách tối ưu hiệu năng, hiệu quả làm việc, thông qua việc giới hạn thời gian ngủ, sự tự cô lập bản thân và chăm chỉ tập luyện. Chúng ta có thể thấy, khả năng thực hiện nhanh công việc một cách hiệu quả rất quan trọng khi muốn tạo ra/giữ nhịp độ, cũng như trong việc liên tục đổi mới, sáng tạo.

Liên tục đổi mới:

Hơn 300 sáng chế của Nikola Tesla là minh chứng rõ rệt cho khả năng tạo ra những thay đổi, cải thiện những sáng chế đã được công bố. Khi mà ông không phải luôn thành công trong việc thương mại hóa các phát minh của mình, ông lại chứng tỏ khả năng xoay xở, giải quyết vấn đề của mình.

Tesla Motors thì sớm nhận ra rằng, trở ngại tới thành công của xe điện đó là chi phí cao cũng như loại pin chất lượng thấp. Để giải quyết, họ đã mở hẳn Gigafactory để cải thiện hiệu quả chuỗi cung và tối ưu hóa công nghệ sản xuất pin. Thêm vào đó, mạng lưới Supercharger của Tesla Motors chính là ví dụ về đổi mới liên tục: mọi lo ngại về cung ứng năng lượng cho phương tiện giao thông chạy điện đã được giải quyết.

Suy nghĩ kiểu “Những nguyên tắc đầu tiên”

Nếu bạn chưa biết, “Ngững nguyên tắc đầu tiên” – “First Principles” có nghĩa là những định lý hoặc giả định cơ bản được quy ước từ đầu trong một học thuyết hay một hệ thống nào đó, ví dụ như vật lý. Elon Musk đã có lần giải thích kiểu suy nghĩ này khi giải quyết vấn đề như một “kiểu tìm tòi bằng cách không ngừng lần theo vấn đề cho tới khởi nguồn”.

Thực tế, theo Elon Musk, cả ông và nhân viên tại Tesla hay SpaceX đều suy nghĩ theo hướng luôn đặt câu hỏi, để dần bóc tách vấn đề cho tới những nguyên lý cơ bản, và từ đó xây dựng giải pháp. Dù có tốn sức hơn, nhưng việc này sẽ giúp giải quyết vấn đề tốt hơn, giải pháp hay định hướng tương lai thường xuất phát từ những thông tin cơ sở ban đầu.

Cùng kiểu suy nghĩ đó, Nikola Tesla sử dụng điện hay kỹ thuật cơ khí như các công cụ cho phép ông khám phá cách giải quyết vấn đề thật sáng tạo, khi mà những ngành này đều đòi hỏi phải luôn ghi nhớ những định lý cơ bản, dù muốn tạo ra bất cứ sản phẩm nào.

Dù có thực sự coi Nikola Tesla như một biểu tượng hay không, vẫn tồn tại những tương đồng giữa Tesla Motors và nhà sáng chế đại tài. Elon Musk thậm chí đã từng chi tiền đầu tư cho dự án bảo tàng Nikola Tesla. Sự tương đồng có thể đến từ vị thế có phần giống nhau của họ: những kẻ đi đầu của các cuộc cách mạng thay đổi cả thế giới.

Lần tới, khi bạn thấy cái tên Tesla Motors, hãy nhớ tới một nhà phát minh vĩ đại, người đã từng bị cả xã hội và giới khoa học lãng quên, nhưng lại là người đã mang tới nhiều tiện nghi hữu dụng cho tới ngày hôm nay. Bạn đọc nếu muốn tìm hiểu về những thành tựu quan trọng của ông có thể xem bài viết dưới đây.