Bloomberg: Đồng tiền số của Trung Quốc có thể là mối đe dọa đối với cả USD và bitcoin

Người dân Trung Quốc không còn xa lạ với những phương thức thanh toán kỹ thuật số. Sử dụng Alipay hay WeChat Pay giúp họ di chuyển và mua sắm ở Thượng Hải và Bắc Kinh dễ dàng hơn việc cầm theo một chiếc ví với nhiều tiền mặt. Giờ đây, chính phủ Trung Quốc đã bắt đầu thực hiện chương trình thử nghiệm cho phiên bản kỹ thuật số chính thức của loại tiền tệ này. Trong khi đó, chương trình thử nghiệm với quy mô lớn hơn có thể được xúc tiến tại sự kiện Olympics mùa đông Bắc Kinh năm 2022. Một số nhà quan sát cho rằng đồng CNY kỹ thuật số có thể tăng cường quyền lực của chính phủ đối với hệ thống tài chính của đất nước và một ngày nào đó thậm chí có thể thay đổi "cán cân" về tầm ảnh hưởng kinh tế trên toàn cầu.

Hiện tại, hầu hết các khoản tiền được giao dịch theo phương thức điện tử chỉ là tín dụng hoặc ghi nợ trong tài khoản tại các ngân hàng khác nhau. Đồng tiền số của Trung Quốc được thiết kế để trở thành phiên bản điện tử của tiền giấy hoặc tiền xu – "nằm" ở trong ví điện tử trên smartphone thay vì ví cầm tay. Giá trị của đồng tiền này sẽ được nhà nước hỗ trợ. Tuy nhiên, tiền số sẽ giao dịch nhanh và dễ sử dụng hơn bất kỳ loại tiền giấy nào và cho phép chính quyền nước này khả năng kiểm soát chưa từng có như đối với tiền giấy.

Chương trình này bắt đầu thực hiện ở quy mô nhỏ vào tháng 4 ở các thành phố Thâm Quyến, Tô Châu, Thành Đô, Xiong’an (tỉnh Hà Bắc). Truyền thông địa phương cho biết tiền số đã được phân phối dưới dạng trợ cấp đi lạ cho một số cá nhân ở Tô Châu, hay trả tiền lương cho nhân viên chính phủ vào tháng 5.

Có một điều giới chức nước này cần cẩn trọng đó là đồng CNY kỹ thuật số không vượt qua chức năng của những dạng tiền khác, ví dụ như tiền gửi ngân hàng. Các ngân hàng cần những khoản tiền gửi đó để gia hạn, ví dụ như các khoản tín dụng, cho người đi vay. Hệ thống này còn có khả năng cạnh tranh với 2 gã khổng lồ đó là Alipay của Alibaba và WeChat Pay của Tencent.

Đồng CNY kỹ thuật số có thể đóng vai trò rất quan trọng đối với việc giám sát hệ thống tài chính của chính quyền ông Tập Cận Bình. Thanh toán tiêu dùng bằng ứng dụng trên smartphone của các công ty công nghệ lớn chiếm tới 16% GDP của Trung Quốc, trong khi con số này ở Mỹ và Anh lại chưa đến 1%.

Các nhà lập pháp đã bày tỏ sự lo ngại về việc thị phần trong thị trường tài chính chỉ nằm trong tay một số công ty lớn. Năm ngoái, Thống đống PBOC – Yi Gang, cho biết: "Các công ty công nghệ lớn tạo cho chúng tôi rất nhiều thách thức và rủi ro tài chính. Trong cuộc chơi này, kẻ thắng cuộc sẽ có tất cả, vì vậy độc quyền là một điều thách thức."

Trong khi đó, sự phát triển của các đồng tiền số như Bitcoin và Ether đã mang đến nguy cơ về việc một loạt các hoạt động kinh tế lớn có thể diễn ra bên ngoài sự kiểm soát của các nhà hoạch định chính sách. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã ngăn cấm việc sử dụng tiền số nhưng lại tận dụng ý tưởng này – bởi nó mang lại sự kiểm soát.

Andrew Polk – đồng sáng lập và trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế tại Trivium China, nhận định: "Đồng tiền số này có động lực chính trị rất mạnh mẽ đằng sau đó. Họ nhận thấy đây là cơ hội để có được vị thế dẫn đầu trên toàn cầu."

Dù đồng tiền số này phải mất vài năm mới có thể chính thức được sử dụng trên toàn quốc, thì những động thái của Trung Quốc đã tạo ra mối đe dọa mới đối với sự "thống trị" trong lĩnh vực tài chính của Mỹ. Aditi Kumar và Eric Rosenbach đến từ trường Harvard Kennedy, viết trên Forreign Affairs hồi tháng 5, rằng phiên bản kỹ thuật số của đồng CNY có thể cho phép Iran và những quốc gia khác trốn tránh lệnh trừng phạt của Mỹ hoặc giao dịch mà không bị Mỹ phát hiện. Lý do là bởi, trong tương lai, việc giao dịch tiền số có thể thực hiện xuyên biên giới mà không cần thông qua các hệ thống thanh toán quốc tế.

Dẫu vậy, không phải tất cả các chuyên gia đều có mối lo ngại tương tự. Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Henry Paulson cũng đưa ra nhận định trên Foreign Affairs rằng, ngay cả không có mối đe dọa từ phía Trung Quốc, thì mối đe dọa đối với vị thế của đồng USD là đồng tiền được ưa chuộng trên thế giới "không phải là vấn đề nghiêm trọng". Dù đồng CNY có thể có tính "lưu động" cao trên toàn thế giới, thì đồng USD vẫn nhận được sự tin tưởng rộng rãi. Hơn nữa, dầu và những loại hàng hóa quan trọng khác vẫn được định giá bằng đồng USD.

Khi đồng CNY kỹ thuật số được chính thức sử dụng, người dân Trung Quốc có thể giao dịch bằng ví kỹ thuật số. Họ không cần có tài khoản ngân hàng, điều này sẽ tạo điều kiện cho 225 triệu người không thể tiếp cận với hệ thống ngân hàng. Ở khu vực nông thông, giao dịch tiền kỹ thuật số có thể thúc đẩy sự phát triển và giảm tỷ lệ lừa đảo khi có thể dễ dàng kiểm soát đồng tiền này hơn.

Ngay cả khi được sử dụng trên toàn quốc, hiện vẫn chưa rõ liệu đồng tiền này có được "xuất ngoại" hay không. Có thể, đồng CNY kỹ thuật số sẽ có sức hấp dẫn lớn đối với phương thức thanh toán quốc tế một cách an toàn với việc chuyển khoản nhanh, bởi các giao dịch ngoại hối hiện có thể phải mất 1-2 ngày để hoàn thành. Ngoài ra, đồng CNY kỹ thuật số trở nên phổ biến cũng có thể khuyến khích các quốc gia và người dân ở nước ngoài sử dụng công nghệ của Trung Quốc và cuối cùng là đồng tiền tệ.