Chủ - khuyển tương đồng: Khoa học lý giải vì sao bạn và chú chó của mình lại giống nhau đến lạ

Từ lâu, con người đã dành tình cảm đặc biệt cho loài chó, chúng được coi là những người bạn trung thành, luôn lắng nghe không phán xét và luôn mừng rỡ mỗi khi ta trở về nhà.

Nhưng liệu mối quan hệ này chỉ là sự gần gũi đơn thuần? Hay sâu xa hơn, giữa người và chó có một sự tương đồng thực sự khiến họ trở thành cặp đôi ăn ý? Câu hỏi này không chỉ là đề tài trong những cuộc chuyện phiếm mà đã trở thành chủ đề nghiên cứu nghiêm túc của nhiều nhà khoa học trên khắp thế giới.

Các nhà nghiên cứu đã bắt đầu đặt câu hỏi liệu người và chó có thể chia sẻ những điểm tương đồng về tính cách và ngoại hình hay không.

Một tổng hợp gần đây từ 15 nghiên cứu thực nghiệm đã cho thấy, ở một mức độ nhất định, điều đó là có thật. Những người nuôi chó thường có nhiều điểm tương đồng với thú cưng của mình, chẳng hạn như mức độ hướng ngoại, sự lo lắng, tính hòa đồng, những yếu tố thường gắn liền với đặc điểm tính cách trong các thang đo tâm lý.

Đáng chú ý, sự tương đồng không chỉ dừng ở hành vi mà còn hiện diện ở vẻ bề ngoài. Nghiên cứu phát hiện phụ nữ tóc dài thường có xu hướng chọn nuôi chó có đôi tai dài, trong khi phụ nữ tóc ngắn lại thích những giống chó tai cụt.

Những yếu tố tưởng chừng ngẫu nhiên lại có sự trùng hợp đáng kể. Một nghiên cứu khác còn phát hiện người ta có khả năng ghép đúng ảnh các cặp chó và chủ dù chưa từng gặp họ trước đó, dựa vào sự giống nhau ở khuôn mặt, đặc biệt là vùng mắt.

Không chỉ vậy, các chỉ số như chỉ số khối cơ thể (BMI) giữa chó và người chủ cũng có liên hệ. Những người có chỉ số BMI cao hơn thường nuôi những chú chó thừa cân, có thể là do cùng chế độ ăn uống, sinh hoạt ít vận động hoặc thậm chí là ảnh hưởng từ thói quen của chủ sang thú cưng và ngược lại.

Điều gì khiến người và chó ngày càng trở nên "giống nhau"? Một phần câu trả lời đến từ lịch sử tiến hóa. Con người có xu hướng bị hấp dẫn bởi những cá thể tương đồng, từ ngoại hình cho đến hệ giá trị, hành vi.

Trong môi trường tiến hóa, việc lựa chọn sống trong những nhóm có tính gắn kết cao giúp tăng khả năng sống sót. Và dường như cơ chế này không chỉ áp dụng với các mối quan hệ giữa người với người, mà còn mở rộng đến loài chó, loài động vật đã đồng hành cùng loài người hàng chục ngàn năm.

Mối quan hệ giữa người và chó có thể được củng cố qua những tương tác cảm xúc hàng ngày. Khi bạn thưởng cho chó một cái vuốt ve mỗi lần nó nằm yên cạnh bạn khi bạn cần nghỉ ngơi, bạn đang vô thức củng cố hành vi đó.

Cũng như khi chú chó của bạn cảm nhận được sự buồn bã của bạn và im lặng nằm cạnh, theo thời gian, cả hai điều chỉnh hành vi theo nhau, tạo ra một "ngôn ngữ chung" không lời. Điều này giống với cách mà con người hình thành sự đồng cảm và điều chỉnh cảm xúc trong các mối quan hệ thân thiết.

Tuy nhiên, sự nhận thức về điểm tương đồng cũng đi kèm một mặt trái. Khi ta thấy chó mình "giống mình quá", đôi khi ta bắt đầu kỳ vọng nó hành xử như một con người thu nhỏ.

Việc nhân cách hóa thú cưng (gán cho chúng những cảm xúc hoặc động cơ giống người) có thể dẫn đến hiểu lầm. Một hành vi "bướng bỉnh" của chó đôi khi chỉ đơn thuần là bản năng, nhưng người chủ lại diễn giải nó như sự "chống đối" cá nhân.

Mặt khác, khi người ta cảm nhận sự tương đồng với thú cưng, họ thường có xu hướng khoan dung hơn với những hành vi không mong muốn. Nếu một người hướng nội nuôi một chú chó nhút nhát, họ có thể dễ dàng chấp nhận tính khí dè dặt ấy vì nhận ra sự tương đồng, giống như cách con người tha thứ cho nhau khi cảm thấy "giống mình".

Điều thú vị là, dù sự tương đồng có thể góp phần làm nên sự gắn bó, thì nó không phải điều kiện duy nhất tạo nên mối quan hệ bền chặt giữa người và chó. Trên thực tế, sự khác biệt cũng có thể dẫn đến những kết nối sâu sắc.

Hãy tưởng tượng một người hướng nội sống với một chú chó năng động, vui nhộn. Năng lượng từ chú chó có thể khiến người đó ra ngoài nhiều hơn, đi dạo, vận động và thậm chí là gặp gỡ thêm người mới. Mối quan hệ đó không đến từ sự giống nhau mà là từ sự bổ sung cho nhau, một kiểu "phối hợp hoàn hảo" dù đối lập về bản chất.

Tương tự, người và chó cũng có thể phát triển sự tương thích theo thời gian, như cách bạn và bạn thân hiểu nhau dần sau những va chạm, trao đổi và những lần giận hờn. Qua sự điều chỉnh cảm xúc, hành vi và học hỏi lẫn nhau, người và chó cùng thay đổi, không phải để trở nên giống nhau, mà là để trở thành phiên bản phù hợp với nhau nhất.

Sự tương đồng giữa người và chó là có thật, được khoa học chứng minh và cảm xúc xác nhận. Nhưng điều khiến mối quan hệ này trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở việc "giống nhau bao nhiêu", mà là ở cách người và chó cùng đồng hành, cùng thay đổi và cùng hỗ trợ nhau trong cuộc sống.

Giống như các mối quan hệ giữa con người, sự gắn bó không phải lúc nào cũng bắt đầu từ sự tương đồng, mà từ sự chấp nhận, cảm thông và một tình yêu không điều kiện. Và có lẽ, đó là lý do vì sao người và chó, dù khác loài, lại có thể trở thành tri kỷ của nhau trong cuộc đời.