Tấm bia đá bí ẩn nghi của Tần Thủy Hoàng gây tranh cãi dữ dội

Tần Thủy Hoàng, vị hoàng đế nổi tiếng với công cuộc thống nhất lục quốc vào năm 221 TCN từ lâu đã được biết đến không chỉ với tài thao lược mà còn bởi khát vọng mãnh liệt về sự bất tử.

Trong lịch sử, ông từng cử Từ Phúc vượt biển sang phía đông (được cho là Nhật Bản hiện tại) để tìm "thuốc trường sinh", thứ mà cuối cùng không mang lại vĩnh hằng mà có thể đã khiến ông thiệt mạng do nhiễm độc thủy ngân.

Tuy nhiên, một phát hiện mới đây lại khiến giới sử học phải đặt lại nhiều giả định cũ khi cho thấy Tần Thủy Hoàng có thể còn từng tổ chức một cuộc hành trình khác, và lần này là về phía tây.

Phát hiện gây tranh cãi bắt nguồn từ một cuộc khảo sát năm 2020 tại khu vực hồ Zhaling, nằm ở độ cao hơn 4.300 mét, gần thượng nguồn sông Hoàng Hà và cách cố đô Hàm Dương của nhà Tần khoảng 1.500 km.

Tại đây, các nhà khảo cổ học phát hiện một tấm bia đá cổ, khắc bằng văn tự tiểu triện (loại chữ đặc trưng của nhà Tần) với 37 ký tự. Theo giáo sư Tong Tao từ Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, tấm bia mô tả lại chuyến đi do Tần Thủy Hoàng chỉ đạo vào năm thứ 26 triều đại của ông, tức năm 221 TCN.

Cụ thể, bản khắc ghi rằng hoàng đế đã phái năm "Đại sư" cưỡi xe ngựa lên đường đến dãy núi Côn Lôn để tìm thuốc trường sinh. Họ dừng chân tại địa điểm khắc đá vào ngày đầu tiên của tháng ba âm lịch và sau đó đi thêm 150 dặm (khoảng 75 km) để đến được đích cuối cùng.

Theo báo Guangming Daily , cơ quan truyền thông đầu tiên đưa tin về phát hiện này, tấm bia là hiện vật thời Tần nguyên vẹn nhất từng được tìm thấy tại nơi đây, điều khiến nhiều nhà nghiên cứu xem đây là một trong những phát hiện khảo cổ quan trọng bậc nhất trong nhiều năm qua.

Tuy nhiên, tính xác thực của tấm bia đá nhanh chóng trở thành tâm điểm tranh cãi. Nhiều chuyên gia lên tiếng nghi ngờ cả về nội dung lẫn niên đại của văn bản khắc.

Giáo sư Liu Zongdi từ Đại học Ngôn ngữ và Văn hóa Bắc Kinh đặt câu hỏi: "Nếu đúng là đoàn thám hiểm nhà Tần, tại sao họ lại chọn mùa đông khắc nghiệt để khởi hành đến vùng thượng nguồn hoang vắng của sông Hoàng Hà? Họ đang tìm thuốc trường sinh hay tự đưa mình vào chỗ chết?", ông đặt nghi vấn.

Thậm chí, một số nhà nghiên cứu còn mạnh mẽ cho rằng đây là sản phẩm làm giả hiện đại. Giáo sư lịch sử Xin Deyong từ Đại học Bắc Kinh không ngần ngại gọi đây là một "đỉnh cao" mới trong nghệ thuật giả mạo cổ vật bằng đá. "Nếu những gì được khắc trên đá thực sự là văn bản của nhà Tần, thì tôi rất nghi ngờ đó là một hiện vật được làm giả của thời hiện đại", ông nói với tờ South China Morning Post .

Ngoài nội dung, thời điểm khắc bia đá cũng bị đem ra tranh luận. Nhà địa lý Hou Guangliang từ Đại học Sư phạm Thanh Hải lại cho rằng tấm bia đá nhiều khả năng được khắc vào khoảng năm 1280, thời nhà Nguyên, tức sau Tần Thủy Hoàng hơn 1.500 năm.

Cuộc tranh luận càng trở nên phức tạp hơn khi địa điểm cuối cùng mà đoàn thám hiểm được cho là nhắm đến - dãy núi Côn Lôn, từ lâu đã gắn liền với các huyền thoại về bất tử và trường sinh trong văn hóa Trung Hoa.

Nhưng vị trí cụ thể của đích đến nằm ở chỗ nào của dãy Côn Lôn trên thực tế vẫn là đề tài chưa ngã ngũ. Một số cho rằng nó nằm ở vùng Tân Cương, số khác lại khẳng định nằm ở tỉnh Thanh Hải, nơi phát hiện tấm bia.

Tuy nhiên, không phải tất cả giới chuyên gia đều nghi ngờ. Ông Shi Jiepeng, cựu phó giáo sư tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, lại tin rằng tấm bia đá là thật. "Tôi cho rằng tác phẩm điêu khắc đá này là xác thực. Ít nhất, tôi không thấy có bất kỳ điểm bất thường rõ ràng nào về kỹ thuật chế tác", ông nói.

Dù chưa có kết luận cuối cùng, nhưng tấm bia khắc 37 chữ trên cao nguyên Tây Tạng hiện đang làm nóng lại những tranh luận kéo dài hàng thế kỷ về hành trình săn lùng thuốc trường sinh của Tần Thủy Hoàng.

Liệu đó là dấu tích thật sự của một sứ mệnh bí mật bị lịch sử bỏ quên, hay chỉ là một sản phẩm giả tạo tinh vi đánh vào lòng tin vào truyền thuyết bất tử? Câu trả lời có thể vẫn đang bị chôn vùi dưới lớp băng giá của dãy Côn Lôn huyền thoại.