Chuyện đời "hacker hai mang" Sabu: kẻ phản bội Anonymous, người hùng của FBI

Ngày mùng Tám tháng Sáu năm 2011, lúc ấy trời vẫn còn sớm sương, Hector Monsegur ngồi trong một căn phòng nhỏ với một dàn các máy tính xung quanh: anh đang ngồi tại văn phòng của FBI đặt tại Manhattan. Đêm hôm trước, anh vừa bị một nhóm đặc vụ FBI bắt giữ vì đã gửi thông tin thẻ tín dụng ăn cắp cho một người quen.

Nhưng đó mới chỉ là tội trạng gần lúc bị bắt nhất của Hector Monsegur – tin tặc khét tiếng với biệt danh Sabu: quá khứ tội lỗi của anh bao gồm xâm nhập hệ thống của những tập đoàn trị giá nhiều tỷ USD, tấn công vào chính phủ nhiều quốc gia, thành viên cấp cao trong tổ chức Anonymous đình đám và là đồng sáng lập/trùm sò của tổ chức tin tặc mũ đen nổi tiếng có tên LulzSec – Lulz Security.

Mọi chuyện có thể đã khác, khi mà Monsegur hoàn toàn có thể gọi cho mình một luật sư bào chữa, hoàn toàn có thể từ chối nhận tội dưới danh nghĩa hacker "Sabu". Nhưng anh đã không làm vậy và anh có lý do của mình. Lúc bị bắt, Monsegur đang là người chăm sóc cho hai cô cháu của anh mới có 5 và 7 tuổi. Mẹ của hai cô bé đã vào tù vì tội buôn bán heroin và cha của hai bé đã không còn nơi đây nữa. Anh muốn làm mọi thứ để có thể được tiếp tục chăm sóc hai cô cháu, anh lo sợ những gì có thể xảy ra dưới mái nhà của viện mồ côi.

FBI đã nhìn ra điểm yếu này, và mở cho anh một lối thoát, một giao kèo mà anh Monsegur không thể khước từ. Anh có thể giúp Cục Điều tra Liên bang thâm nhập vào giới hacker ngầm để khai thác thông tin.

Bản năng của một hacker khiến anh từ chối thẳng thừng lời đề nghị này. "Tôi cảm thấy rằng tôi đang phản bội lại chính mình, đi ngược lại với đại nghĩa mà mình tin tưởng". Nhưng rồi, một bản năng khác trỗi dậy – Anh nghĩ tới hai cô gái bé nhỏ mình đang chăm sóc.

Mặt trời lên cao cũng là lúc FBI đưa anh tới tòa. Anh đã được tạm thả nhờ quyền bảo lãnh. Monsegur về nhà, tắm rửa cho sạch sẽ và chiều hôm đó, anh tới trường đón hai cô cháu gái. Ba người họ gặp lại nhau, mừng mừng tủi tủi giữa những giọt nước mắt, với ý nghĩ rằng họ đã có thể phải xa nhau mãi mãi.

Trong vòng chín tháng tiếp theo, Monsegur hoạt động bí mật cho chính phủ Mỹ. Anh vẫn cứ tiếp tục hoạt động như một hacker trong cộng đồng ảo ấy, như chưa từng có chuyện gì xảy ra. Điểm khác biệt, đó là sau mỗi phiên trò chuyện với các "đồng nghiệp" hacker khác, anh lại báo cáo lại mọi thứ cho cơ quan điều tra, nhằm truy tìm tung tích những hacker giấu mặt.

Ngày mùng Sáu tháng Ba năm 2012, với một loạt các bài báo nêu lên những nhân viên hành pháp không tên đang truy lùng tin tặc, người ta biết tới sự phản bội giới hacker của Hector "Sabu" Monsegur. Không lâu sau sự kiện này, tòa án tung ra giấy tờ ghi rõ hoạt động nằm vùng và hợp tác với chính quyền của Monsegur.

"Hôm mùng Năm tháng Ba, người ta ai cũng yêu quý Sabu, tôi là chàng trai tốt bụng nhất Vũ trụ này", Monsegur nhớ lại. "Ngày mùng Sáu tháng Ba, tôi là Benedict Arnold. Tôi là một kẻ phản bội. Tôi là Sammy ‘Bò Mộng’ Gravano. Tôi là kẻ bẩn thỉu nhất từng tồn tại trên đời". Anh nêu lên ví dụ về những cá nhân phản bội nổi tiếng trong lịch sử, so sánh hành động của mình với bậc tiền bối.

Monsegur không muốn nói nhiều về khoảng thời gian anh làm việc cho FBI. Một mặt, hành động của anh đã khiến thế giới ngầm coi anh như một kẻ đồi bại. Nhưng mặt khác, anh làm vậy là để cứu lấy hai cô cháu nhỏ của mình, ít nhất là cho tới khi mẹ hai bé mãn hạn tù. Anh, dù là một tội phạm, nhưng vẫn là ngôi sao chỉ đường cho hai cô bé không còn người thân. Cái đêm mà anh quyết định phản bội lại Anonymous, anh đã đặt chân vào một con đường mới và khác, con đường mà anh đã phải vật lộn tìm một lối thoát.   

Sau khi chính phủ Mỹ công khai danh tính của Monsegur hồi tháng Ba năm 2012, anh đã cố gắng tránh con mắt dư luận. Phóng viên từ khắp nơi tràn tới căn hộ nhỏ của anh, FBI đã di chuyển anh, hai cô gái nhỏ được đưa về cho mẹ của chúng chăm sóc – người mẹ đã mãn hạn tù trước đó vài tháng. Nhưng tháng Năm cùng năm ấy, FBI phát hiện ra anh Monsegur vẫn đang giữ một blog tâm sự có nhắc tới FBI. Người ta đã tước quyền bảo lãnh của Monsegur, anh bị đưa tới Trung tâm Cải tạo Metropolitan, nơi được vài người nhắc tới với cái tên "nhà tù Guantanamo của thành phố New York".

Anh đã phải ngồi chung xà lim với những kẻ khủng bố, những tên tội phạm bắt cóc, nhưng trong chính thời gian ấy anh lại tìm thấy chính mình: anh đã nghĩ về những gì mình đã làm, những gì mình nên tập trung trong tương lai.

Trước Giáng Sinh, Monsegur được thả cũng vẫn nhờ quyền bảo lãnh. Gia đình tới đón anh, họ chiêm ngưỡng con người mới được thả tự do này ngấu nghiến ngon lành một cái bánh hotdog, uống cạn một cốc soda và hút một điếu thuốc – những thứ xa xỉ không người tù nào dám mơ tới. Anh vui sướng vì đã quay trở lại được với hai cô cháu gái, và hiểu rằng mình cần một công việc trong sạch để có thể tiếp tục hỗ trợ hai cô bé cũng như gia đình mình.

Nhưng mọi chuyện không đơn giản vậy, nhất là khi anh nhận ra rằng mình đang trong thời gian thử thách: anh không được phép lại gần cái máy tính, và điều đó đồng nghĩa với việc anh không được làm thứ duy nhất mà anh biết, kỹ năng duy nhất có thể kiếm ra tiền nuôi sống gia đình. Bản án của anh vẫn đang trong giai đoạn xem xét và bị trì hoãn ngày này qua tháng khác. Dì của anh, người đã cùng người bà quá cố của anh chăm sóc Monsegur từ thuở nhỏ nhớ lại rằng anh đã chịu quá nhiều áp lực, đối diện quá nhiều trắc trở đến mức mất cả thị lực trong một thời gian ngắn. Anh nhận lời khuyên rằng nên đi khám tâm lý, nhưng anh chưa bao giờ làm vậy.

Gần ba năm sau khi Monsegur bị bắt, anh mới được đứng trước tòa nghe tuyên án. Nhưng đó là một buổi tuyên án mà có lẽ chưa phóng viên dày kinh nghiệm nào được chứng kiến: cả luật sư bào chữa, ủy viên công tố lẫn thẩm phán đều ca ngợi hành động của Monsegur. Anh được tuyên bố đã hoàn thành bản án của mình với 7 tháng ngồi tù đã được thực hiện, là quá ít so với quy chuẩn ít nhất 2 năm cho tội danh của anh. Đã có lúc anh đối diện với bản án 120 năm cơ! Thẩm phán cười với anh rằng bà rất mong Monsegur sẽ sử dụng kỹ năng của mình vào mục đích tốt đẹp hơn.

Monsegur đã được thả tự do, nhưng trong vòng một năm tiếp theo, việc sử dụng máy tính của anh vẫn bị theo dõi chặt chẽ. Anh làm nghề lái xe tải trong thời gian ấy để phụ giúp gia đình. Lệnh cấm được dỡ bỏ vào tháng Năm năm 2015, nhưng một lần nữa bước vào thế giới mạng, anh vẫn thấp thỏm lo sợ.

Đúng hơn, phải dùng từ "hoang tưởng" để mô tả cảm giác của anh Monsegur lúc ấy. Anh lo rằng mình sẽ bấm vào một đường link lệch lạc nào đó, chính quyền sẽ lại đưa anh vào tù lần nữa. Nhưng kỹ năng máy tính là thứ duy nhất anh thấu hiểu, anh phải vượt qua nỗi sợ ấy. Monsegur nộp đơn xin làm việc cho ngành mà anh từng một thời khích bác, khinh rẻ: ngành bảo mật thông tin mạng.

Với đa số các công ty, quá khứ tội lỗi của anh đã làm quá đủ để họ đánh trượt anh từ đầu vào. Anh còn nổi tiếng với danh nghĩa "hacker bán rẻ bạn bè" – một thứ mà nhà tuyển dụng phải cân nhắc kỹ lưỡng. Trên nhiều mặt báo, anh Monsegur không có được một hình ảnh mấy thiện cảm. Đơn từ chối bay về nhà anh cũng nhiều như số đơn xin việc anh gửi đi vậy.

Mùa Hè năm 2015, Benjamin Caudill – người sáng lập ra công ty bảo mật mạng nhỏ có tên Phòng thí nghiệm Bảo mật Rhino – đứng giữa cơn bão dư luận. Lúc ấy Caudill công bố một công cụ gây tranh cãi, cho phép bất kỳ ai cũng có thể lên mạng nhưng giấu được địa chỉ MAC của mình. Không lâu sau đó Caudill từ bỏ dự án này vì lý do không rõ. Trong khi cư dân mạng dò xét và chỉ trích Caudill, có một người thấu hiểu anh và nhắn tin cho anh, đó chính là Monsegur.

Vài năm trước, Caudill và Monsegur đang ở hai đầu chiến tuyến. Khi Monsegur đang là thủ lĩnh của LulzSec thì Caudill đang làm việc cho Boeing, công ty lúc ấy đang bán máy bay và vũ khí cho chính phủ Mỹ. Caudill đã từng thắc mắc làm thể nào để bảo vệ công ty mình trước Anonymous và giờ đây, một trong những kẻ từng thân thiết với Anonymous nhắn tin thăm hỏi anh.

Caudill có những nghi ngờ của riêng mình – "tiếng lành" của Monsegur đã bay rất xa - nhưng cũng ngay lập tức trả lời tin nhắn. Họ nhắn tin trên Twitter, cuộc trò chuyện ngắn sớm biến thành một cuộc điện thoại kéo dài nhiều tiếng đồng hồ. Sau khi hai người vui vẻ trao đổi với nhau về những vấn nạn bảo mật hiện nay, anh Caudill nhận ra rằng người đang nói chuyện với mình chẳng giống người mà thông tin trên mạng vẫn mô tả.

"Tôi sẽ chẳng tin nếu như tôi không thực sự trải nghiệm những lời mà anh ấy nói", Caudill nhắc lại. "Anh ấy thực sự là một cá nhân cực kỳ hiền lành, tốt bụng".

Họ đã trở thành bạn như vậy đó. Và khi biết được rằng Monsegur đang tìm kiếm một việc làm, Caudill đã liên hệ với tất cả những người mà anh biết có thể giúp được. Trái với kỳ vọng, chẳng ai giúp một kẻ tù tội cả. Thế là chính Caudill đứng ra thuê Monsegur về làm cho mình vào mùa Thu năm 2015.

Lúc ấy, công việc làm ăn của Rhino đang khấm khá lên, và lúc ấy, có một khách hàng thường xuyên xuất hiện với những công việc gai góc vào bậc nhất. Caudill đã chỉ định Monsegur làm cùng dự án này. Anh Monsegur ngạc nhiên tột độ trước lời đề nghị này và, theo như lời Caudill nói, "hoàn thành công việc với mức xuất sắc". Anh Caudill sau đó đã giới thiệu anh Monsegur với nhiều khách hàng khác. Vài người do dự, một số người từ chối thẳng thừng. Nhưng đã có những cá nhân gật đầu đồng ý. Sau một vài dự án nhỏ lẻ, Caudill thuê Monsegur về dưới danh nghĩa nhân viên toàn thời gian.

Ngày hôm nay, anh Monsegur là giám đốc dịch vụ đánh giá tình hình tại Rhino, có trách nhiệm điều động hack mũ trắng thử nghiệm hệ thống mạng của khách hàng trước khi hacker mũ đen tấn công chúng. Monsegur là sếp của một đội ngũ 5 người, mà công việc của anh lại giống hệt với hồi anh chưa hoàn lương – chỉ trừ một điều là đội ngũ hacker của anh sẽ không lợi dụng lỗ hổng, mà báo cáo lại với khách hàng và tìm cách sửa chúng.

Anh Monsegur không nhớ quãng đời phạm tội của mình. "Tôi đã chán công việc làm tin tặc rồi", anh nói. "Tôi coi nghiên cứu bảo mật như một công việc thực thụ và biến nó thành công việc đồng đều, không cao trào nhất có thể. Tôi cố gắng tối ưu hóa kết quả cho khách hàng để xong việc sớm và làm một thứ gì đó khác".

Monsegur, giờ đã 34 tuổi, coi đây là thành quả của việc già dặn hơn và trưởng thành hơn. Nhưng dì anh có vẻ hơi buồn về sự thay đổi này. "Nó kiệt sức khi ngồi bên màn hình máy tính", Nó chẳng còn yêu thích máy tính nữa. Không còn tình yêu trong mắt nó giống như thời tôi cho nó chiếc máy tính đầu tiên".

Và anh Monsegur có lời khuyên với giới trẻ như thế này: Đặt điện thoại xuống, đóng laptop lại và dạo bộ ra ngoài hưởng chút khí trời đi. Và còn một điều nữa, là đừng bao giờ đi vào vết xe đổ của anh.

Anh cũng nghĩ lại về những vụ tấn công xưa kia mình đã từng chỉ đạo và thực hiện, những vụ lùm xùm to nhất liên quan tới nhóm Anonymous. Anh nhiều phần hối hận, rằng ngày xưa mình đã nghĩ đó là nghĩa lớn nhưng thực chất lại không thay đổi được gì nhiều. Nhiều vụ để lộ những thông tin cá nhân đến giờ vẫn còn có thể được sử dụng, và anh thấy xấu hổ về việc đó.

Tới ngày hôm nay, dì của anh Monsegur vẫn lo lắng về sự an nguy của gia đình nhỏ mà mình chung tay gây dựng. Chính phủ "đã có cái mà họ muốn. Họ đã có thứ họ cần. Và họ để chúng tôi lại đây tự xoay sở cho cuộc sống của mình".

Monsegur nói rằng chính phủ đã quá lời về những đóng góp của anh trong việc hạ bệ những đồng nghiệp hacker của mình. Trong buổi tuyên án, người ta đã đưa ra luận điểm rõ ràng rằng anh đã phải chịu đựng rất nhiều, luật sư bào chữa của anh nhấn mạnh vào quyết định công bố danh tính anh từ rất sớm. Chính phủ đang tìm kiếm "hiệu ứng ngăn chặn" hoạt động hack.

Monsegur đồng tình, rằng: "Mục đích của họ là dọa Anonymous sợ chết khiếp và họ đã thành công. Một thành công hoàn hảo". Giới truyền thông bám lấy từng từ, họ đã không khoan nhượng trước kẻ phạm tội Hector Monsegur. Điều đó đã khiến anh đau lòng khôn xiết.

Ngựa quen đường cũ là có thật. Đôi lúc anh Monsegur vẫn phải tự ngăn mình đi vào con đường xưa. Nhưng anh biết rằng cuộc đời mình đã rất khác nếu như anh đưa ra một lựa chọn khác, anh may mắn rằng mình đã có một cơ hội thứ hai để làm lại. "Tôi đã lựa chọn nó", anh nhắc lại câu này nhiều lần, như một khẩu hiệu khiến mình vững tâm hơn.

Hai cô cháu của anh Monsegur giờ đã 12 và 14 tuổi, đã đủ lớn để biết anh đã làm gì trong quá khứ và vì sao đó lại là việc sai trái. Cả hai cô bé đều là học sinh danh dự, và mẹ của hai bé nói rằng cả hai đều đang có khởi đầu rất tốt.

Anh Monsegur cười lớn và nói rằng anh tha thiết muốn chặn hai cô nhóc khỏi thế giới mạng kia. Và anh biết rõ rằng hai bé sẽ giận anh lắm nếu anh cố làm điều đó. Anh chỉ nghĩ đơn giản rằng ngoài kia có rất nhiều kẻ xấu chỉ trực chờ hãm hại những linh hồn ngây thơ vô tội.

Nhưng anh không khỏi nở nụ cười mãn nguyện, nhiều phần vui sướng khi nhắc tới việc cô bé 12 tuổi đang rất hứng thú với công việc lập trình. Điều tiếp theo mà anh sẽ làm, đó là tìm cho cô bé một chương trình lập trình vừa sức để tha hồ "nghiên cứu".

Tham khảo Bloomberg