Chuyện kỳ lạ ở Nhật Bản: Công ty taxi 100 năm tuổi đánh bại Uber, gã khổng lồ Mỹ bó tay trước 'hoàng tử taxi'

Uber bị "vượt mặt" ở một trong những thị trường taxi lớn nhất thế giới bởi một người đàn ông được biết đến với danh xưng “Hoàng tử taxi của Nhật Bản”.

Ichiro Kawanabe hiện là chủ tịch công ty taxi lớn nhất Nhật Bản, được thành lập bởi ông nội của anh từ gần 1 thế kỷ trước. Mọi người trong ngành nói rằng trong vòng 1 thập kỷ vừa qua, đế chế taxi này đã đóng vai trò chính trong việc khiến Uber không thể nào chiếm được vị trí ưu thế nhất trong thị trường 17 tỷ USD.

Đầu tiên, anh ấy vận động để khiến những ứng dụng gọi xe chỉ làm việc với những công ty taxi Nhật Bản có giấy phép. Sau đó, Kawanabe bắt đầu tạo ra ứng dụng taxi của riêng minh có tên Go và một vài công ty điều hành taxi nói rằng anh thúc đẩy họ tránh trở thành đối tác với Uber.

Go nói rằng họ hiện kiểm soát gần 3/4 thị trường gọi xe di động Nhật Bản. Phần còn lại chia đều cho Uber và 2 công ty khác nữa. Go gần đây đã thu hút đầu tư từ Goldman Sachs.

“Go được thiết kế dành riêng cho thị trường Nhật Bản và để hoạt động bên trong môi trường pháp lý đó", theo Stephanie Hui – đồng chủ tịch tốc độ tăng trưởng vốn toàn cầu của Goldman Sachs.

Uber nói rằng họ đang đầu tư và phát triển tại Nhật Bản gồm cả thành công của mảng Uber Eats. Thị trường này sẽ tiếp tục là một phần lớn trong chiến dịch toàn cầu của hãng.

Những công ty trong nước ở những thị trường nước ngoài khác cũng có thành công trong việc cạnh tranh với Uber sau khi chứng kiến thành công của họ tại Mỹ.

Ở Hàn Quốc, các nhà chức trách đã cấm dịch vụ gọi xe riêng kiểu Uber, và ứng dụng trong nước là Kakao Taxi đã nổi lên thống trị thị trường. Một số công ty nội địa khác thậm chí còn “đuổi” được Uber ra khỏi nước của họ như ở một số quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc.

Sự tiếp cận toàn cầu của Uber từ lâu đã được biết đến là một lợi thế cạnh tranh đáng gờm, nhất là khi so với đối thủ Lyft – vốn chỉ tập trung vào thị trường Mỹ. Uber đã đầu tư hàng tỷ USD vào những kế hoạch mở rộng toàn cầu và nhấn mạnh mục tiêu đưa toàn bộ xe taxi của thế giới lên ứng dụng của họ vào năm 2025.

Họ cũng đã chốt một thoả thuận vào năm ngoái nhằm đưa tất cả taxi ở New York lên ứng dụng và đã xây dựng thị phần đáng kể tại Anh, châu Mĩ Latin và một vài khu vực khác. Tuy nhiên, ở một vài quốc gia, Uber vẫn gặp khó khăn.

Uber hiện kinh doanh ở hơn 70 quốc gia. 2 quốc gia trong đó gồm Mỹ và Canada chiếm 3/5 doanh thu.

Ngoài điều hành công ty taxi gia đình, Kawanabe, 52 tuổi hiện còn dẫn dắt các tổ chức công nghiệp taxi chính của Nhật Bản và đã cưới cháu gái của cựu thủ tướng Nhật Bản. Anh cũng hiểu rất rõ về các doanh nghiệp Mỹ nhờ tấm bằng MBA từ đại học Northwestern và từng có thời gian làm việc tại công ty tư vấn McKinsey.

“Hoàng tử taxi” được biết đến là người vô cùng nhanh nhạy, và anh đã đi vượt xa đối thủ.

Năm 2020, Kazutaka Tomita – chủ tịch một công ty taxi hàng đầu khác của Nhật Bản ký hợp đồng với Uber. Ngay lập tức, Kawanabe đã mời Tomita tới một cuộc họp tại văn phòng ở Tokyo – nơi đặt một bước tượng bán thân bằng đồng nhà sáng lập của đế chế Kawanabe phía ngoài cổng vào.

Kawanabe nói với Tomita rằng ông cần phải rút các lái xe của ông ấy khỏi Uber hoặc từ bỏ vị trí Chủ tịch Ủy ban trong tổ chức ngành công nghiệp. Tomita chọn gắn bó với Uber và ông mất vị trí đó.

Uber vào Nhật Bản vào năm 2014 với một cuộc vận động hành lang nhằm thuyết phục chính phủ chấp nhận mô hình gọi xe riêng. Kawanabe lập luận vào thời điểm đó rằng mô hình đột phá của Uber sẽ mang lại rắc rối cho một quốc gia nơi người đi xe mong đợi những người lái xe đeo găng tay trắng trong những chiếc taxi sạch không tì vết. Các nhà quản lý ở Tokyo đã đồng ý. Năm 2018, ông chủ Uber Dara Khosrowshahi cho biết công ty sẽ tuân thủ các quy định hiện hành của Nhật Bản và tìm cách có được những taxi có giấy phép để đăng ký ứng dụng.

Những người hiểu rõ vấn đề cho biết công ty trong một số trường hợp đã dành tới bốn năm để đàm phán quan hệ đối tác, gửi nhân viên đến các nhà để xe taxi xa xôi để thuyết phục được tài xế và ông chủ của họ.

Với sự hỗ trợ từ Tomita và một số công ty taxi khác, Uber đã xâm nhập, đặc biệt là khi du khách nước ngoài tràn vào Nhật Bản sau khi mở cửa trở lại vào mùa thu năm ngoái. Vào tháng tư, doanh số bán hàng của họ đã tăng gấp năm lần so với cùng tháng năm 2019.

Ông Shiro Yamanaka - Chủ tịch Go nói: "Chúng tôi đang chứng kiến sự tăng trưởng rất mạnh mẽ ở Nhật Bản vào lúc này và chúng tôi có thể hợp tác với tốc độ mà chúng tôi có thể hỗ trợ sự tăng trưởng đó". Tuy nhiên, Go vẫn dễ dàng ở vị trí số 1 với những người dân địa phương.

Hui, nhân viên ngân hàng Goldman tham gia đầu tư vào Go, ước tính khoảng 15% chuyến taxi ở Nhật Bản được đặt qua ứng dụng này, tăng từ khoảng 5% vào năm 2020. Trong vòng sáu năm, Goldman dự báo con số đó sẽ tăng ít nhất vào khoảng 30% đến 40%.

Những người trong ngành nói rằng “hoàng tử taxi” đã thúc đẩy những người khác trong ngành công nghiệp gắn bó chặt chẽ, nơi các CEO thường xuyên nói chuyện với nhau và các thỏa thuận tiến triển dựa trên các thỏa thuận miệng, theo dõi thái độ của Kawanbe và tránh xa Uber.

Masato Nakasawa, người đã lái taxi ở Tokyo trong hơn hai thập kỷ, cho biết ông không háo hức lái xe cho một nhà điều hành đội xe gắn liền với Uber sau những gì ông nghe được từ nhà lãnh đạo ngành công nghiệp. "Người dân Nhật Bản khá cảnh giác", Nakasawa nói. "Nhận xét của một giám đốc công ty taxi lớn rõ ràng có trọng lượng".

Vào tháng 5, một vòng gây vốn do Goldman Sachs dẫn đầu đã định giá Go ở mức 1 tỷ USD, 2 năm rưỡi sau khi được r mắt. Go có kế hoạch niêm yết cổ phiếu của mình tại Tokyo trong vài năm tới.

Hiện tại, sau nhiều năm “hoàng tử taxi” thách thức sự trung thực của Uber, hai bên đang giảm bớt những sự tranh cãi. Vào tháng Giêng, Yamanaka của Uber và Nakajima của Go đã gặp nhau để ăn tối tại một nhà hàng gần văn phòng của họ, nằm ở hai bên đối diện của một đường cao tốc ở trung tâm Tokyo.

Yamanaka cho biết ông đánh giá cao những gì đối thủ của Uber đã làm để xây dựng thị trường. "Bản thân chiếc bánh đang trở nên lớn hơn", ông nói. "Có nhiều người chơi trên thị trường là một điều tốt - nó giúp chúng tôi tập trung vào sự đổi mới”.

Nguồn: WSJ