Con người bắt đầu mặc quần áo từ khi nào?

Khi con người sơ khai tiến hóa từ tổ tiên giống vượn, họ di chuyển từ trên cây xuống, bắt đầu đi thẳng và mất dần bộ lông bao phủ khắp cơ thể. Nhưng nếu không có lông, tổ tiên của chúng ta sẽ phải tiếp xúc với nhiều yếu tố tự nhiên, theo đó, họ sẽ cần quần áo để bảo vệ cơ thể. Vậy con người bắt đầu mặc quần áo từ khi nào?

Đây là một câu hỏi khó, vì quần áo không tồn tại được lâu dài như các đồ tạo tác làm từ đá, xương và các vật liệu cứng khác. Thay vào đó, các nhà khoa học phải suy luận rất nhiều để tìm ra câu trả lời. Bằng chứng được sử dụng để trả lời câu hỏi này đến từ một số nguồn chính, bao gồm xương có bằng chứng bị lột da, kim khâu và dùi, và chấy rận.

David Reed, nhà sinh vật học tại Đại học Florida, nói với Live Science: "Chúng tôi đã cố gắng tìm hiểu những thay đổi nào đã xảy ra trong lịch sử tiến hóa của chấy rận, điều này có thể liên quan đến tình trạng rụng lông trên cơ thể ở người và sau đó là việc sử dụng quần áo ở người".

Chấy rân là loài cực kỳ chuyên biệt với môi trường sống của chúng; Chẳng hạn, một loại tiến hóa để nắm lấy lông đầu con người sẽ không tồn tại được trong số lông mu của con người. Nhưng trước khi tổ tiên chúng ta mất đi bộ lông, những con rận đó có lẽ đã lang thang khắp cơ thể họ. Vì vậy, bằng cách xem xét DNA để làm sáng tỏ lịch sử tiến hóa của chấy rận, các nhà khoa học đã ước tính rằng hai loài này đã tách ra khoảng 3 triệu năm trước. Tuy nhiên, một nghiên cứu về di truyền ở người chỉ ra rằng chúng ta đã rụng lông khoảng 1,2 triệu năm trước. 

Ngoài ra, còn có một loại chấy khác tiến hóa để sống trong quần áo của con người. Những con chấy này là loài chung chung có thể sống trên nhiều loại sợi.

Bằng cách quan sát thời điểm chấy rận tách khỏi rận quần áo, Reed và nhóm của ông ước tính rằng con người hiện đại về mặt giải phẫu bắt đầu thường xuyên mặc quần áo đơn giản vào khoảng 170.000 năm trước, trong kỷ băng hà thứ hai đến cuối cùng.

Nhưng có bằng chứng về việc hominin - nhóm bao gồm người hiện đại và họ hàng đã tuyệt chủng có liên quan chặt chẽ với chúng ta - mặc quần áo sớm hơn thế nhiều. Theo nghiên cứu được công bố bởi Ivo Verheijen, một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Tübingen ở Đức và các đồng nghiệp vào tháng 4 năm 2023, các dấu vết trên xương gấu được tìm thấy tại địa điểm Đồ đá cũ Schöningen ở Đức cho thấy rằng vượn nhân hình, có thể là Homo heidelbergensis, đã mặc da gấu để giữ ấm vào khoảng 300.000 năm trước. 

Verheijen nói với Live Science: "Nếu bạn muốn lột da của một con vật, hầu hết các vết cắt sẽ để lại trên xương sườn, trên hộp sọ, trên bàn tay và bàn chân. Và đó chính xác là những gì chúng tôi tìm thấy ở Schöningen". "Chúng tôi bắt đầu so sánh điều đó với các địa điểm khác trong cùng thời kỳ và chúng cũng có các vết cắt trên bàn tay, bàn chân và trên hộp sọ. Vì vậy, có vẻ như trong khoảng thời gian này con người đã săn gấu để lấy thịt và da".

Tuy nhiên, bằng chứng về việc lột da động vật không nhất thiết là bằng chứng về quần áo; Ví dụ, hominin có thể đã sử dụng những tấm da này để xây dựng nơi trú ẩn, mọi người có thể sử dụng những tấm da này để giữ ấm, Verheijen nói.

Nhưng nếu có bằng chứng về quần áo từ 300.000 năm trước và rận quần áo không tiến hóa cho đến tận 170.000 năm trước, điều gì đã xảy ra ở giữa khoảng thời gian đó?

Bằng chứng về chấy rận "chỉ có thể đo lường được khi con người mặc quần áo thường xuyên", Ian Gilligan, một cộng tác viên danh dự của Trường Nhân văn thuộc Đại học Sydney, nói với Live Science. 

Hơn nữa, dòng rận quần áo mà chúng tôi nghiên cứu có thể không phải là dòng duy nhất tồn tại trong lịch sử. Gilligan nói: "Có lẽ có những con chấy khác đã xâm nhập vào quần áo ở nhiều giai đoạn trong hàng triệu năm qua". Ngoài ra, các nhóm người khác nhau có lẽ đã bắt đầu và ngừng mặc quần áo nhiều lần trong suốt lịch sử.

Ví dụ, từ 32.000 đến 12.000 năm trước - cho đến cuối kỷ băng hà cuối cùng - thổ dân ở Tasmania rút lui vào hang động, có lẽ là để bảo vệ khỏi cái lạnh. Tuy nhiên, hồ sơ khảo cổ học cũng cho thấy bằng chứng về việc họ đã làm ra quần áo, bao gồm cả dụng cụ cạo da dùng để cạo da động vật và dùi xương dùng để đục lỗ khâu. Nhưng sau đó, thời tiết trở nên ấm hơn và họ không còn mặc quần áo nữa.

Nhìn chung, việc xác định chính xác thời điểm con người bắt đầu mặc quần áo vẫn còn là một bí ẩn. Tuy nhiên, các bằng chứng khoa học cho thấy con người đã sử dụng quần áo từ hàng trăm nghìn năm trước, và đây là một phần quan trọng trong lịch sử và văn hóa của chúng ta.

Tham khảo: Live Science