Đồng hồ thông minh: Người bạn hay kẻ thao túng sức khỏe tim mạch tuổi 40?

Đồng hồ thông minh và vòng đeo tay sức khỏe đã trở thành những món phụ kiện không thể thiếu đối với nhiều người, những thiết bị này được cho là hứa hẹn một cuộc sống lành mạnh hơn, đặc biệt đối với những người bước vào độ tuổi 40, giai đoạn bắt đầu đối mặt với các nguy cơ về tim mạch.

Nhưng liệu những thiết bị này có thực sự là "vị cứu tinh" như quảng cáo, hay chỉ là một công cụ tạo ra sự lo âu và ảo tưởng an toàn? Để có câu trả lời xác đáng, chúng ta cần bóc tách vấn đề này từ nhiều góc độ: khoa học, công nghệ và cả tâm lý người dùng.

Ban đầu, đồng hồ thông minh chỉ đơn thuần là công cụ đếm bước chân, nhưng với sự phát triển của công nghệ, ở thời điểm hiện tại chúng đã trở thành một "bệnh viện thu nhỏ" với hàng loạt tính năng theo dõi sức khỏe chuyên sâu, đặc biệt là tim mạch. Vởi những tính năng nổi bật có thể kể đến như:

Theo dõi nhịp tim quang học (PPG): Đây là tính năng phổ biến nhất. Đồng hồ sử dụng đèn LED màu xanh để chiếu vào da và cảm biến để đo lượng máu chảy qua tĩnh mạch. Khi tim đập, lượng máu tăng lên và ánh sáng phản xạ trở lại cảm biến nhiều hơn. Bằng cách ghi lại sự thay đổi này, thiết bị có thể ước tính nhịp tim của bạn theo thời gian thực.

Điện tâm đồ (ECG) một cực: Các mẫu đồng hồ cao cấp như Apple Watch, Samsung Galaxy Watch hay Fitbit đã tích hợp tính năng ECG, sử dụng các điện cực nhỏ để ghi lại tín hiệu điện của tim. Mặc dù chỉ là ECG một cực (khác với điện tâm đồ 12 đạo trình tiêu chuẩn ở bệnh viện), tính năng này vẫn có khả năng phát hiện những bất thường nghiêm trọng như rung tâm nhĩ (AFib), một trong những nguyên nhân chính gây đột quỵ.

Đo nồng độ oxy trong máu (SpO2): Tính năng này sử dụng ánh sáng đỏ và hồng ngoại để đo lường tỷ lệ hemoglobin bão hòa oxy. SpO2 thấp có thể là dấu hiệu của các vấn đề hô hấp, từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến tim.

Đo huyết áp: Đây là tính năng mới và còn gây nhiều tranh cãi. Khác với máy đo huyết áp truyền thống, đồng hồ thông minh không sử dụng phương pháp tạo áp lực. Thay vào đó, chúng ước tính huyết áp dựa trên sự kết hợp của nhịp tim, nhịp đập mạch và các chỉ số khác.

Tuy nhiên, nhiều thiết bị yêu cầu phải hiệu chuẩn định kỳ bằng máy đo huyết áp bắp tay truyền thống, và kết quả có thể có sai số lên tới 24mmHg, khiến nó chưa đủ tin cậy để chẩn đoán.

Và với một loạy những tính năng "xịn" như vậy, câu hỏi mới về những chiếc đồng hồ thông minh và vòng đeo tay thông minh cũng được hình thành: Liệu các thiết bị này có đủ độ chính xác để giúp phòng ngừa bệnh tim mạch? Câu trả lời là có, nhưng theo đó là rất nhiều lưu ý quan trọng.

Nhiều nghiên cứu lớn đã chứng minh tiềm năng của chúng. Điển hình là Nghiên cứu Sức khỏe Tim mạch của Apple (Apple Heart Study), một trong những thử nghiệm lâm sàng lớn nhất từng được thực hiện, đã chứng minh rằng Apple Watch có thể phát hiện AFib với độ chính xác khá cao.

Một nghiên cứu tổng hợp khác từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cũng chỉ ra rằng việc sử dụng các thiết bị đeo tay có liên quan đến việc giảm nguy cơ các biến cố tim mạch bất lợi.

Tuy nhiên, các tổ chức y tế uy tín vẫn rất thận trọng. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng các thiết bị này không được xem là thiết bị y tế tiêu chuẩn. Chúng chỉ nên được dùng để sàng lọc ban đầu, không phải để chẩn đoán. Một số lý do chính là:

Độ chính xác không tuyệt đối: Các cảm biến có thể bị sai lệch bởi chuyển động, độ ẩm, màu da và độ vừa vặn của thiết bị. Điều này đặc biệt đúng với nhịp tim trong các bài tập cường độ cao.

ECG một cực: Mặc dù hữu ích, ECG một cực không thể cung cấp cái nhìn toàn diện về hoạt động điện của tim như điện tâm đồ 12 đạo trình tại bệnh viện, vốn là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán.

Trên thực tế, ngoài những khía cạnh công nghệ, điều mà có thể nhiều người vô tình nhận ra chính là giá trị thực sự của đồng hồ thông minh nằm ở khả năng thúc đẩy hành vi sống lành mạnh.

Đồng hồ thông minh cung cấp các chỉ số rõ ràng về số bước chân, quãng đường, lượng calo đốt cháy và nhịp tim khi tập. Những con số này tạo ra mục tiêu cụ thể, giúp người dùng duy trì thói quen tập thể dục, và đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất để phòng ngừa bệnh tim mạch.

Ngoài ra, bằng cách hiển thị dữ liệu về giấc ngủ, mức độ căng thẳng và nhịp tim khi nghỉ, thiết bị giúp người dùng nhận ra các thói quen xấu và điều chỉnh kịp thời. Hơn nữa, nhiều người dùng đã chia sẻ câu chuyện của mình về việc đồng hồ thông minh bất ngờ cảnh báo nhịp tim bất thường, giúp họ đi khám kịp thời và phát hiện ra bệnh tim nghiêm trọng. Đây là những ví dụ mạnh mẽ về tiềm năng của công nghệ này.

Vậy, người trên 40 tuổi có nên tin tưởng vào đồng hồ thông minh để phòng ngừa bệnh tim mạch không? Câu trả lời là có, nhưng phải sử dụng chúng một cách khôn ngoan và có chừng mực.

Đồng hồ thông minh không thể thay thế một lối sống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ và sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Nó chỉ là một công cụ hỗ trợ tuyệt vời để bạn hiểu rõ hơn về nhịp tim, giấc ngủ và mức độ hoạt động của cơ thể; Duy trì thói quen tập thể dục và sống năng động; Nếu nhận được một cảnh báo bất thường, hãy coi đó là một lời nhắc nhở để đi khám và tham vấn ý kiến chuyên môn của bác sĩ.

Tóm lại, đồng hồ thông minh có thể là một trợ thủ đắc lực, nhưng không phải là một "thầy thuốc" thực thụ. Nó giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe, nhưng trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về bạn: lắng nghe cơ thể mình, duy trì một lối sống cân bằng, và tin tưởng vào khoa học y tế hiện đại.