Đười ươi và tinh tinh có thể học nói khi nó được lớn lên như một con người không?

Năm 1951, gia đình Hayes ở Hoa Kỳ nhận nuôi một con tinh tinh cái tên là Vicky. Trí thông minh của con tinh tinh này ngang với con người ở độ tuổi 2 hoặc 3, vì vậy nhà Hayes đã cùng nhau nuôi dạy Vicky và đứa con mới sinh của họ, cho chúng cơ hội bình đẳng về tình yêu và học ngôn ngữ.

Kết quả lý tưởng mà họ hình dung là Vicky sẽ tiến bộ và có thể thạo khả năng nói lời nói của con người. Tuy nhiên, kết quả thực tế khiến cả hai phải khẩn cấp dừng cuộc thử nghiệm.

Tinh tinh Vicky thực sự đã học được cách phát âm một vài nguyên âm tiếng Anh đơn giản và diễn đạt mơ hồ một vài từ đơn giản, nhưng nó không đạt được tiến bộ nào trong việc học ngôn ngữ của con người. Mong muốn ban đầu của việc đồng nuôi dạy với con người là thúc đẩy quá trình học hỏi của tinh tinh.

Thế nhưng tinh tinh trưởng thành nhanh hơn con người, vì vậy Vicky đã học được đủ mọi chiêu trò ranh ma sớm hơn và làm gương xấu cho con gái của gia đình Hayes.

Đồng thời, khả năng ngôn ngữ kém phát triển của Vicky cũng khiến quá trình phát triển ngôn ngữ của con gái nhà Hayes bị chậm lại. Thấy thí nghiệm đang đi ngược lại ý định ban đầu, gia đình Hayes không còn cách nào khác và đành phải từ bỏ thí nghiệm.

Điều tương tự cũng diễn ra đối với loài đười ươi, con người thừa nhận rằng rất khó để dạy đười ươi nói vì thí nghiệm lần nào cũng thất bại. Nhưng các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng cách con người giao tiếp với đười ươi giao tiếp không chỉ giới hạn ở mặt ngôn ngữ lời nói.

Sau nhiều lần thất bại trong việc dạy dỗ bằng miệng, vào năm 1978, nhà nhân chủng học H. Lyn Miles đã nhận nuôi Chantek, một con đười ươi. Cô không cố gắng huấn luyện đười ươi nói như những người tiền nhiệm của mình, nhưng cô lại bất ngờ phát hiện ra rằng đười ươi có thể thể hiện hiệu suất giao tiếp đáng kinh ngạc bằng ngôn ngữ ký hiệu.

Khi Chantek mới 6 tháng tuổi, Lyn bắt đầu đi làm và tạo ra một dự án nghiên cứu kéo dài 20 năm để dạy Chantek ngôn ngữ ký hiệu và văn hóa con người.

Lyn đối xử với Chantek như một đứa trẻ và sống với nó tại Đại học Tennessee nơi Lyn làm việc. Dưới sự nuôi dưỡng yêu thương, Chantek cũng tỏ ra thông minh và hiểu biết hơn những con đười ươi cùng lứa tuổi. Chỉ trong vài tuần, Lyn đã dạy cho nó những từ đơn giản như táo và đồ chơi.

Vài năm sau, Lyn nói rằng Chantek đã thành thạo 150 từ vựng ngôn ngữ ký hiệu. Ví dụ, khi Lyn hỏi con chó của nhà hàng xóm đang ở đâu, Chantek có thể nhanh chóng chỉ đúng hướng. Khi bị thương hoặc đau buồn, Chantek cũng được cho là sẽ truyền tải những hành động bị thương và những cảm xúc tiêu cực thông qua ngôn ngữ ký hiệu cho Lyn.

Lyn thậm chí còn đưa Chantek vào lớp học của mình và tham gia lớp học nghiêm túc như một sinh viên đại học bình thường. Là một sinh viên đại học, đương nhiên Chantek cũng phải trải qua các kỳ thi. Bởi vậy Lyn cố tình sắp xếp một số đánh giá như xác định màu sắc và sử dụng các công cụ để Chantek có thể hoàn thành kỳ thi và xuất hiện trên ảnh tốt nghiệp của các sinh viên tốt nghiệp năm đó.

Lyn cũng cố gắng trau dồi khái niệm về tiền bạc của Chantek, sử dụng một vài thẻ sắt làm tiền tiêu vặt để mua kem và các loại hàng hóa khác. Vì vậy, Chantek cũng trở nên nổi tiếng nhờ sự thông thạo ngôn ngữ ký hiệu, được học đại học và sử dụng tiền tệ.

Mặc dù hành vi của Chantek rất đáng kinh ngạc, nhưng nó đã bị tước đi những đặc quyền mà nó từng được hưởng trong những năm cuối đời, bởi một lần Chantek đã tấn công một nữ sinh trong khuôn viên trường. Kể từ đó, nó bị trục xuất khỏi xã hội loài người và sống trong vườn bách thú cho đến khi chết.

Ngoài Chantek thì còn có Koko, một con khỉ đột đã hai lần xuất hiện trên trang bìa của tạp chí National Geographic. Nó có thể hiểu hơn 2.000 từ được nói và thông thạo hơn 1.000 chuyển động ngôn ngữ ký hiệu, trong đó có nhiều ngôn ngữ ký hiệu đặc biệt do chủ nhân tạo ra. Nó thậm chí còn sở hữu một con mèo làm thú cưng, điều này đã khiến nhiều người phải ghen tị.

Trên thực tế, đười ươi và khỉ đột hoang dã rất giỏi giao tiếp với đồng loại bằng hơn 200 ngôn ngữ cơ thể.

Ngôn ngữ cơ thể của chúng có ý nghĩa quan trọng hơn ngôn ngữ nói, vì vậy chúng cũng học ngôn ngữ ký hiệu do con người dạy tốt hơn ngôn ngữ nói.

Mặc dù đười ươi có khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ ký hiệu tuyệt vời và trí thông minh của chúng tương đương với những đứa trẻ hai tuổi của con người, nhưng chúng không thể nói chuyện với con người như những đứa trẻ hai tuổi.

Mặc dù bộ não của khỉ đột có kích thước gần nhất với bộ não của con người, nhưng bộ não của đười ươi chỉ bằng một nửa của con người và bộ não của tinh tinh chỉ bằng một phần tư (khống tính theo tỷ lệ cơ thể). Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng chìa khóa để quyết định việc có nói được hay không nằm ở cơ sở thần kinh của việc phát âm. Nói cách khác, ngay cả khi nhiều loài linh trưởng có cấu tạo cơ quan thanh âm tương tự như con người, thì sức mạnh não bộ của chúng cũng không thể kích hoạt các chức năng ngôn ngữ.